VOORLOPER ÉN VERTEGENWOORDIGER VAN ZIJN TIJD. Reflecties over de betekenis van Jheronimus Bosch’ oeuvre

Het is verleidelijk – en terecht – om Jheronimus Bosch primair als voorloper en initiator van artistieke ontwikkelingen in de zestiende eeuw te positioneren en hem in één adem met Bruegel als zijn artistieke erfgenaam te noemen. Maar men mag toch ook niet uit het oog verliezen dat hij evenzeer een karakteristieke vertegenwoordiger van zijn eigen tijd is, intrinsiek geworteld in de laatmiddeleeuwse stedelijke intellectuele en religieuze (beeld)cultuur zoals die zich in ijltempo ontwikkelt in de Lage Landen vanaf het einde van de veertiende eeuw. Het beeld van Bosch als geniale en idiosyncratische eenzaat die losstaat van zijn omgeving, is al geruime tijd achterhaald en onhoudbaar gebleken. Wel is hij een kunstenaar die in de boeiende overgang van de vijftiende naar de zestiende eeuw met zijn werkplaats een even intrigerend als innovatief oeuvre uitbouwt, dat vanwege de verbluffende vindingrijkheid en het stilistische en technische meesterschap blijvend tot de hoogtepunten uit de kunstgeschiedenis gerekend wordt.