samenleving
Dit lees je in het Noordzee-nummer van ‘de lage landen’
Van wie is de Noordzee? Van iedereen, stelt de lage landen vast in haar nieuwe nummer. Talloze partijen claimen er een deel van: vissers, transportfirma’s, energiebedrijven, cruiserederijen... Tegelijk is de Noordzee van niemand: wie leidt al die bedrijvigheid in goede banen? Dat is een taak van de overheid, maar zij stelt nog te weinig paal en perk aan overbevissing en vervuiling. En wie luistert naar de noden van de zee zelf? Lees het in de lage landen, dat ook de beste verhalen over literatuur, taal, geschiedenis en kunst uit de Noordzee vist.
Complex waterballet
Met zijn 575.000 vierkante kilometer wateroppervlakte is de Noordzee het grootste natuurgebied van Europa. Tegelijk omvat ze met het Nauw van Calais, de smalle straat tussen Engeland en Frankrijk, de drukst bevaren zeeroute ter wereld. Wie dirigeert dat complexe waterballet van economie en ecologie? ‘We spelen een gevaarlijk spel’, tekent journalist Lieven Desmet op.
Oceaanoptimisme
De Noordzee zelf laat het land niet met rust. Vaak heeft ze de kustgebieden overspoeld, met grote schade en vele slachtoffers. Cultuurhistorica Lotte Jensen neemt je mee naar de Kerstvloed van 1717, de Stormvloed van 1825 en de storm van Scheveningen in 1894. Wat blijkt? Een ramp van vroeger helpt nu een regio op de toeristische kaart te zetten.
Aangespoelde verhalen
Voor strandjutters is er dan weer niets beter dan een goede storm. Achteraf spoelen talloze voorwerpen aan, en elk object vertelt ons iets over de staat van de Noordzee én de samenleving. Hoofdredacteur Hendrik Tratsaert trok op met strandjutters Aäron Fabrice de Kisangani en Maarten Brugge, en verzamelde verhalen in de vloedlijn.
Wolharige mammoet
Ook op de bodem van de Noordzee liggen de verhalen voor het oprapen. Je vindt er scheeps- en vliegtuigwrakken, munitiestorten, wolharige mammoeten én sporen van verloren werelden met namen als Testerep en Doggerland, toen je nog te voet de oversteek naar Engeland kon wagen. Onderzoekers Sven Haelst, Tine Missiaen en Steven Dauwe van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) delen hun kennis over het terra incognita onder water.
Zelfzorg-aan-zee
Het VLIZ heeft onlangs wetenschappelijk bewezen wat velen aanvoelen: uitwaaien op het strand is gezond, want zeelucht versterkt de weerstand tegen ziektes. Sofie Vandamme van het Oostendse schrijfhuis De Letterie speurt naar zulke zelfzorg-aan-zee in de literatuur. Kuren met Noordzee-water waren vroeger vooral voor vrouwen met kuren. Vandaag blijkt baden in zout water de vrouwelijke onstuimigheid niet te temperen, maar juist te vieren, leest ze onder meer bij Christophe Vekeman en Caro Van Thuyne.
De diepte van Mathijs Deen
Geen auteur heeft meer met de Noordzee dan Mathijs Deen: met De Wadden schreef hij alom geprezen literaire non-fictie over dat bijzondere kustgebied en hij publiceerde ook drie succesvolle ‘waddenthrillers’. En dan moet zijn boek over de zeeën van Europa nog komen. Maar of hij de zee nu beter kent? ‘De zee is nooit hier, altijd daar. Buiten mij, buiten de tijd: elders, onveranderlijk, onaanraakbaar, overal dezelfde’, schrijft hij in een poëtisch, weemoedig stuk.
Heldendaden ter zee
Nederland viert zichzelf graag als zeevarende natie. Schilders droegen in de negentiende eeuw hun deel bij door terug te grijpen naar de helden van de Gouden Eeuw en naar de maritieme grootmacht die de Republiek toen was. Vandaag botst die verheerlijking van het verleden met de groeiende bewustwording van de Nederlandse slavernijgeschiedenis, schrijft kunsthistorica Cécile Bosman.
De taal van de kust
Wat hebben de plaatsnamen Arnemuiden en Leimuiden gemeen met de woorden thin (Engels), din (West-Vlaams), dinne (Zeeuws) en tin (Fries)? Het zijn allemaal sporen van het Ingweoons, een Germaanse taal die Noordzee-kustbewoners ooit spraken. Wetenschapsjournaliste Mathilde Jansen buigt zich over deze mysterieuze volkstaal.
Naast de bovenstaande stukken uit het tijdschrift lees je in het themadossier op de website ook nog deze extra verhalen:
Migratie als oplossing
Tot de negentiende eeuw stond het Verenigd Koninkrijk bekend als een liberale thuishaven voor migranten die nergens onderdak vonden. Dat veranderde op korte tijd, deels na een diplomatieke rel waarin België een hoofdrol speelde. Die verschuiving maakte van migratie een maatschappelijk probleem en vormde de Noordzee om tot een bijzonder gevaarlijke migratieroute, schrijft VLIZ-onderzoeker Torsten Feys.
Angst voor het water
Nu de natuur zich als gevolg van de klimaatopwarming almaar luider laat horen, met onder meer een stijgende zeespiegel, rijst de vraag hoelang we in de Lage Landen onze voeten nog drooghouden. Journalist Anne van den Dool gaat na hoe die angst voor het water ook in kunst en literatuur wordt verbeeld.
De Noordzee als apotheek
Aan de zee kom je tot rust en baden in zout water is goed voor je gestel. Dat zijn de clichés. Schuilt er ook een grond van waarheid in, vraagt Alexander Hooyberg (VLIZ) zich af. Is de Noordzee één grote medicijnenkast met een pleister voor elke kwaal?
Verder in ‘de lage landen’
• Anne Frank, kwetsbaar universeel symbool
• De sprekende vegen van Frans Hals
• Een tocht langs de voormalige landloperkolonies
• Hoe België en Nederland vechten tegen de cocaïnekaai
• De speelvogel in architect Michel de Klerk
• De laatste boeren in hun landschap
• De doe-het-zelfpoëzie van Astrid Lampe
• Op wandel in het hoofd van Adriaan van Dis
• Het komt wel goed met het leesonderwijs
• Vernieuwde aandacht voor recente poëzie
• Columns van Sarah Meuleman, Elwin Hofman, Marten van der Meulen en Gerdien Verschoor
• Recensies van nieuw werk van Marijke Schermer, Joost de Vries, Eric de Kuyper, Guido van Heulendonk, Marja Pruis, Lisa Weeda, Simone Atangana Bekono en vele anderen
Reactie plaatsen
Aanmelden