ORANJE IN BELGIË (1830-1850)

Na de nederlaag van Napoleon beslissen de Europese bondgenoten tijdens het Congres van Wenen (1814-1815) om de zuidelijke en noordelijke Nederlanden, die zich sinds de strijd tegen Spanje in de tweede helft van de zestiende eeuw totaal gescheiden hadden ontwikkeld, als buffer tegen Frankrijk samen te brengen in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden onder koning Willem I van Oranje-Nassau. Zoals bekend, maakte de Belgische revolutie van 1830 een einde aan Willems koninkrijk. Veel minder bekend is het dat bijna twintig jaar lang een belangrijke tegenbeweging van Belgische orangisten actief is geweest om de revolutie ongedaan te maken en het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden onder Willem I te herstellen. Maar ondanks haar belang voor de evolutie van het postrevolutionaire België werd de beweging in de geschiedschrijving als weinig relevant beschouwd en werd haar geschiedenis dan ook nog nooit geschreven.

Geheel onbegrijpelijk is dat niet. Deze Belgische orangisten zijn immers de verliezers van de geschiedenis, ze symboliseren de wereld die het niet heeft gehaald. Doorgaans wordt dergelijke loser’s history met stilte omgeven, temeer omdat ze haaks staat op de nationalistische visies die de meeste historici laten domineren. Het enorm talrijke bronnenmateriaal over dit onderwerp samenbrengen, is al evenmin gemakkelijk: het ligt deels verspreid over tal van archieven in België, de meerderheid bevindt zich in Nederland en bovendien zijn heel wat van deze bronnen in geheimschrift opgesteld. Het tijdrovende, geduldige bronnenonderzoek en het gedetailleerd beschrijven en interpreteren van de fenomenen hebben me dan ook vijf jaar gekost.

Het resultaat verschijnt onder de titel Het verloren koninkrijk. Het harde verzet van de Belgische orangisten tegen de revolutie van 1830 (1828-1850) bij de Bezige Bij Antwerpen. Dit onderzoek reikt een massa nieuwe informatie aan en de bestaande beeldvorming wordt grondig gecorrigeerd en aangevuld. Op die manier is een heel ander beeld ontstaan, dat soms fundamenteel afwijkt van wat bestaande overzichten ons voorhouden. De belangrijkste resultaten zet ik hier graag op een rij.