De grote vlucht in taal. Cabaret in Nederland in de jaren negentig

Er wordt gezegd dat het goed gaat met het cabaret in Nederland. Zeker is dat er heel veel cabaret gemaakt wordt, maar of het ook altijd goed is?
Veel oudere cabaretiers herhalen zichzelf. Vernieuwing zou moeten komen van de nieuwste lichting kleinkunstenaars. In dit artikel wordt die nieuwste lichting kritisch geanalyseerd.
Wie een overzicht van het hedendaags cabaret wil geven, zal zich noodgedwongen moeten beperken. Het aanbod is eenvoudigweg te groot om binnen het bestek van één artikel uitputtend te behandelen. In het theaterseizoen 1993-'94 bijvoorbeeld, werden er 47 nieuwe cabaretvoorstellingen geproduceerd, amateurproducties en langer lopende voorstellingen buiten beschouwing gelaten. Ter vergelijking: veertig jaar daarvoor, in het seizoen 1953-'54, speelden er welgeteld vijf cabaretvoorstellingen: twee van het ABC-cabaret van Wim Kan en Corry Vonk, één van Wim Sonneveld, één van Toon Hermans en één van Cruys Voorbergh en zijn ensemble.
Als we het aantal van plusminus vijftig nieuwe professionele Nederlandse en Vlaamse cabaretproducties per jaar over een periode van zeven jaar willen beschouwen, komen we middels een simpel rekensommetje uit op het angstwekkende totaal van 350 voorstellingen. Het moge duidelijk zijn: uit al die producties één of meer tendensen te destilleren is welhaast ondoenlijk.
Daarom wil ik me hier beperken tot het cabaret dat kenmerkend is voor de jaren negentig en dat gezichtsbepalend zal blijken voor de komende decennia. Dat het hier een uiterst subjectieve selectie betreft, staat dus vast. Al te gevestigde namen zullen buiten beschouwing blijven, niet omdat ik verwacht dat ze er in de komende jaren minder toe zullen doen, maar omdat ze wat mij betreft niet echt onder de noemer ‘cabaret van de jaren negentig' vallen. Toon Hermans, Youp van 't Hek, Herman van Veen, Paul Haenen en anderen maken jaar in jaar uit fraaie, soms belangrijke en altijd goed-bezochte voorstellingen, maar geen van hen heeft zich in de besproken periode ingrijpend vernieuwd.

"