literatuur

‘De papieren man’: Zacht Lawijd is gered, de rel rond Rijneveld en nog veel meer nieuws uit de letteren

‘De papieren man’ zit op het vinkentouw voor de literaire actualiteit in Vlaanderen en Nederland en maakt regelmatig een round-up. Met deze keer nieuws over Fernand Huts, de redding van de Boekenbeurs, omstreden bestsellers, vertaalrelletjes, verfilmingen en prijzennieuws, natuurlijk.

Fernand Huts legt de hand op foto- en kunstboekenuitgeverij Hannibal Books

De Antwerpse ondernemer en kunstmecenas Fernand Huts investeert fors in de West-Vlaamse kunstboekenuitgeverij Hannibal Books. De baas van Katoen Natie wordt meerderheidsaandeelhouder en moet mee de internationale ambities van Hannibal aanzwengelen. De uitgeverij werd tien jaar geleden mee opgericht door fotograaf Stephan Vanfleteren. “Na ons succesvolle traject van de voorbije tien jaar zijn we klaar voor de volgende grote stap”, laat uitgever en directeur Gautier Platteau weten in De Morgen. Hannibal werkt al langer samen met grote museau waaronder het Kunsthistorisches Museum Vienna, Kunstmuseum Den Haag, Rijksmuseum Amsterdam, Kunsthal Rotterdam en het Nederlands Fotomuseum. In eigen land gaat het bijvoorbeeld om het Fotomuseum Antwerpen, Bozar, S.M.A.K., In Flanders Fields Museum en Hof van Busleyden in Mechelen.

Bovendien ging Hannibal de voorbije jaren al regelmatig coöperaties aan met de Phoebus Foundation, de private kunststichting van Huts. Diens ambities in de kunstsector zijn groots: eind vorig jaar kocht Katoen Natie de Antwerpse Boerentoren. Die moet uitgroeien tot een ‘cultuurtoren’ in de Metropool.

Toch benadrukt Hannibal Books, met hoofdkwartier in Veurne, dat de uitgeverij autonoom blijft en er geen grote koerswijzigingen moeten verwacht worden, weet dan weer de Gazet van Antwerpen. Bij het tienjarig bestaan van de uitgeverij verscheen de publicatie When Elephants Come to Town, waarin de olifant met een ode werd bedacht.

Rel rond vertaling Amanda Gorman zet veel pennen in beweging

“Nooit het verzet kwijtgeraakt, en toch inzien wanneer het niet jouw plek is, wanneer je moet knielen voor een gedicht omdat een ander het beter bewoonbaar maakt, niet uit onwil, niet uit verslagenheid, maar omdat je weet dat er zoveel ongelijkheid, dat er nog steeds mensen achtergesteld, jij wilt juist verbroedering, je wilt één vuist, en wellicht is je hand nu nog niet krachtig genoeg, of moet je eerst die van de ander vastpakken om te verzoenen, moet je daadwerkelijk de hoop voelen dat je iets doet wat de wereld zal verbeteren, al moet je dit niet vergeten: kom na het knielen weer overeind en recht samen de rug.”

Zo klinkt het in het gedicht dat Marieke Lucas Rijneveld schreef als antwoord op de heisa over haar aanduiding als vertaalster van de poëzie van Amanda Gorman, dat zaterdag te lezen was in diverse kranten, ook in het buitenland. Zoals bekend trok Rijneveld zich terug als vertaalster van Gorman, een opdracht die ze van uitgeverij Meulenhoff had gekregen, omdat ‘woke’ critici en activisten op sociale media aan het steigeren gingen en vonden dat hier een kans was gemist om een zwarte vertaalster of schrijver aan het werk te zetten. Daar kwam nog bij dat Rijneveld zelf toegaf dat Engels niet haar grote sterkte is. Toch had het team van Gorman zich uitdrukkelijk akkoord verklaard met de keuze voor Rijneveld.

De Afro-Amerikaanse Gorman liet zich opmerken bij de inauguratie van president Joe Biden, waar ze The Hill We Climb voorlas. Eind deze maand wordt daarvan een Nederlandstalige versie uitgebracht, later dit jaar volgt de volledige dichtbundel van Gorman. Wie de nieuwe vertaler wordt, is nog niet duidelijk. Verwacht wordt dat Meulenhoff die spoedig bekendmaakt.

Over het Gorman-Rijneveld-dispuut kwamen heel wat pennen in beweging. Een selectie:

Jamal Ouariachi in Trouw : “Door Rijneveld als vertaler weg te pesten, is het een nulsomspel van de huidskleur geworden.”

En Joyce Roodnat in NRC: “Waar het wel om gaat, is dat Gormans poëzie op schrift het halve werk is en pas met haar performance ontbloeit. Die twee-eenheid van woord en spoken word maakt dat Gormans vertaler idealiter iemand is die óók haar performance kan voorzien van een Nederlandse pendant. Moet die iemand zwart zijn, vrouw, jong, een fashion-icon, zoals Gorman? Kan allemaal heel goed, maar het hoeft niet. De goede vertaler is immers een kameleon.”

Daniel Cunin, de Franse vertaler van Marieke Lucas Rijneveld, drukt zijn verbazing over de gebeurtenissen uit op de site Profession Spectacles.

In Le Point: “Katelijne De Vuyst, qui donne des cours de traduction en Belgique, n’y a jamais vu un traducteur noir. «Nous sommes très peu de traducteurs littéraires, et ce serait très heureux que des personnes d’origine africaine nous rejoignent, mais ce n’est pas le cas, aussi parce que la plupart chez nous viennent d’Afrique francophone.» Son confrère Daniel Cunin fait le même constat. «Il n’y a pratiquement pas de traducteurs littéraires noirs dans le plat pays, tout comme il n’y a pas d’enfants de paysans à l’ENA. C’est une question sociale bien plus que raciale.»”

De Vuyst maakte als eerste een vertaling van het gedicht van Gorman.

Inge Schelstraete reflecteert in een podcast van De Standaard over de vraag of wokeness de vrije meningsuiting bedreigt.

Mohamed Ouaamari reageerde in De Morgen: “De kritiek op de werkwijze van Meulenhoff is terecht. Zeker nadat er in coronatijden miljoenen mensen de straten optrokken om te schreeuwen voor gelijke rechten en kansen voor mensen met een andere huidskleur. Rijneveld heeft geluisterd en gehandeld. Ik heb veel respect voor hun beslissing om de opdracht terug te geven.”

Ook Paula van Rooijen biedt op Filter een perspectief vanuit de vertalerswereld: “Rijneveld mag dan een bejubeld schrijver zijn, vertalen is een vak op zich en met alleen basiskennis en een goed woordenboek kom je er niet, hoe persoonlijk verwant je je ook mag voelen met een auteur.”

Stevo Akkerman in Trouw over ‘sensitivity readers’ die zouden ingezet worden:

“Ironisch genoeg kent Rijneveld het verschijnsel ‘sensitivity readers’ – een term die associaties oproept met de katholieke Index – uit eigen ervaring. Bij de Engelse vertaling van De avond is ongemak werden ook zulke gevoeligheidslezers ingeschakeld, met als gevolg dat de volgende grap werd verwijderd: ‘Waarom pleegde Hitler zelfmoord? Omdat hij de gasrekening niet kon betalen.’ In de Volkskrant liet ze later doorschemeren spijt te hebben van deze ingreep, en ik neem aan dat ze zelf zo ver niet zal gaan. De tekst van Gorman, die op papier trouwens minder indruk maakt dan vanaf het podium, geeft daar ook geen enkele aanleiding toe.”

Ook jeugdauteur Ted van Lieshout heeft het erover op zijn blog: “Veel meer groepen hebben de macht van het gekwetst zijn ontdekt, enigszins vergelijkbaar met hoe moeders je als kind vroeger klem konden krijgen: ‘Mama is niet boos, mama is verdrietig. Mama is teleurgesteld. Mama is pijn gedaan.’ Het is een verontrustende ontwikkeling. Niet alleen omdat het censuur is die doet of het dat niet is, maar ook omdat het ervoor zorgt dat je uit voorzorg terughoudend wordt in wat je schrijft.”

En ook Tom Lanoye voegde zijn steentje
toe aan het debat: “Kleur komt zelden tot nooit alleen, en daar vallen weinig betere voorbeelden van te vinden dan juist Gorman. Ze is piepjong, bloedmooi, welbespraakt, zo elegant als een gazelle, en jawel: zelfs lompen zouden om haar pezige lijfje de allure krijgen van haute couture. In die mate dat Amanda binnenkort behalve boekenbeurzen ook catwalks zal frequenteren – ik zie het Marc Didden of mezelf niet overkomen. Maar als Gorman, naast dat alles, niet ook nog prachtig zwart was, had men haar nooit gevraagd om – tijdens die beladen ceremonie, en in het al even beladen decor van dat Capitool – haar stem en haar spoken word te laten horen. En daar is geen zier verschrikkelijks, vernederends, hokjesdenkerigs of – godbetert – racistisch aan.”

Van Ostaijenjaar op gang geschoten met een knal en aankoop manuscript Bezette Stad

Het verloren gewaande manuscript van Bezette Stad van Paul van Ostaijen is officieel ondergebracht in de Antwerpse Erfgoedbibliotheek, nadat de Vlaamse overheid verrassend de aankoop ervan aankondigde. Ze telde er 725.000 euro voor neer. ‘Het is nu van ons allemaal’, aldus cultuurminister Jambon bij de presentatie. De Erfgoedbibliotheek heeft het handschrift met zijn onnavolgbare, “ritmiese typografie” gedigitaliseerd en nu kan het vrijuit ingebladerd worden op hun site.

100 jaar geleden verscheen Paul van Ostaijens magistrale dichtbundel Bezette stad. En dat is precies de aanzet voor een heus Van Ostaijen-jaar, met expo’s, evenementen en heruitgaven rondom de ook 125 jaar geleden geboren schrijver. Lees daarover meer in dit artikel gewijd aan het van Ostaijen-jaar.

Ook de Antwerpse boekhandel De Slegte springt op de kar en opende op 23 februari een expo met nooit eerder getoonde voorontwerpen. Die maakte graficus Oscar Jespers voor het baanbrekende boek van zijn vriend van Ostaijen. “Dat bovendien alle originele tekeningen én een alternatief omslagontwerp bewaard bleven, had niemand ooit durven dromen”. De expo loopt tot 10 april.

Boeken Tommy Wieringa en Chris De Stoop krijgen verfilmingen

De Nederlandse auteur Tommy Wieringa heeft toestemming gegeven om zijn succesvolle boek Joe Speedboot te verfilmen, meldt NU.nl. In 2008 en 2010 verzette Wieringa zich nog tegen een verfilming in de rechtbank en kreeg hij toen gelijk. Nu heeft Wieringa zijn vertrouwen gegeven aan producent BALDR Film en het creatieve team met regisseur Sam de Jong, scenarioschrijver Jan Eilander en Daniël Samkalden van Dr. Script. “Uit de gesprekken met de scenaristen werd duidelijk dat ze slimme, goede ideeën hebben om het verhaal naar beeld te vertalen; heel stimulerend”, aldus Wieringa. Lees meer over Joe Speedboot en het vroege werk van Wieringa in dit artikel uit ons archief.

Eerder kwam aan het licht dat regisseur Jan Verheyen Het boek Daniël (onze recensie) van Chris De Stoop zal omzetten tot een mini-serie, zo maakt uitgeverij De Bezige Bij bekend. In deze unaniem geprezen non-fictie op het scherp van de snee reconstrueerde De Stoop meticuleus de roofmoord op zijn oudoom, de teruggetrokken levende boer Daniel Maroy, wiens hoeve in Saint-Léger door een jeugdbende in brand werd gestoken. De rechten zijn aangeschaft door Productiehuis A Team dat eerder Patser en Torpedo uitbracht. Verheyen werkt samen met scenarist Ruben Vermeersch (van De applausman), de opnames starten in het najaar van 2022.

Literair-historisch tijdschrift Zacht Lawijd met de hakken over de sloot gered

Het gereputeerde literaire tijdschrift Zacht Lawijd, dat zich sinds twintig jaar toelegt op het spieden en delven in de literaire geschiedenis, kreeg onlangs een koude douche. De subsidiekraan van het driemaandelijkse “niet-academische” magazine werd door Literatuur Vlaanderen dichtgedraaid, zo kwam het te melden. “Uiteraard hebben we tegen die beslissing beroep aangetekend, maar of dat iets gaat opleveren, is zeer de vraag.”

Als de beslissing niet zou worden teruggeschroefd, was het magazine – dat samenwerkt met het Letterenhuis – van plan om ermee op te houden. Zover is het niet gekomen. Door de Beroepscommissie kreeg Zacht Lawijd alsnog 11.500 euro toegekend. Maar Literatuur Vlaanderen vond het wel raadzaam om de ware toedracht toe te lichten: “Nog voor de beroepsprocedure was afgerond, riep de redactie via sociale media en in een vrije tribune in Knack op om de beslissing te herzien. In tegenstelling tot wat die vrije tribune suggereerde, had het negatieve advies van de adviescommissie tijdschriften, die het Beslissingscollege adviseert, niets te maken met een gebrek aan waardering voor het tijdschrift. Het steunde op louter formele gronden. (…) De grond van de vraag was of Zacht Lawijd niet onder de kwalificatie valt van academisch en wetenschappelijk tijdschrift. Het reglement laat immers niet toe dat academische publicaties, bedoeld voor een gespecialiseerd publiek en gedefinieerd aan de hand van enkele formele criteria, subsidie ontvangen.”

Internationale opmars Rijneveld gaat verder

En nog meer Rijneveld-nieuws: de internationale zegetocht van de Nederlandse schrijfster gaat intussen onverminderd door. Nu zijn de vertaalrechten voor haar tweede roman Mijn lieve gunsteling (onze recensie) al meteen verkocht aan 9 landen. Daarbij hapten grote uitgeverijen toe als Faber & Faber in Groot Brittannië, Suhrkamp Verlag in Duitsland en Buchet Castel in Frankrijk. Ook in Rusland, Spanje, Zweden, Italië, Noorwegen en Rusland verschijnt het bejubelde boek, dat sinds deze week op de longlist van de Libris Literatuurprijs prijkt. Eerder won ze met haar romandebuut The Discomfort of Evening de International Booker Prize. Mijn lieve gunsteling staat ook op de shortlist van de Libris Literatuurprijs.

Renate Dorrestein krijgt een biografie

Hoewel ze er zelf niet echt op gebrand was, krijgt de Nederlandse schrijfster Renate Dorrestein (1954-2018) toch een biografie, zo melden uitgeverij Querido en Tzum. Het is chef cultuur en media van Trouw Iris Pronk die deze flinke klus voor haar rekening zal nemen. Zij interviewde Dorrestein meermaals en noemt Dorresteins boeken – zo’n 35-tal – “scherpzinnig, kleurrijk en ontzettend humoristisch (…) zelfs al gaan ze over de diepste krochten van de menselijke ziel”. De biografie moet in mei 2024 klaar zijn. Kort voor haar dood aan de gevolgen van slokdarmkanker, vernietigde Dorrestein – die in 1983 debuteerde ze met de roman Buitenstaanders
– nog heel wat persoonlijke correspondentie én privé-archieven, zo bekende ze in Dagelijks werk. Een schrijversleven uit 2018 (onze recensie). “Tegen mijn assistente Andrea zei ik: “Stel je voor dat je na je dood, als je je niet meer kunt verweren, een biográáf achter je aan krijgt.”

Toekomst Boekenbeurs hangt aan een zijden draadje

De donkere wolken blijven zich verder samenpakken boven Boek.be, dat nu dringender dan ooit een overnemer zoekt. Boek.be is de organisator achter de Antwerpse Boekenbeurs, die vorig jaar slechts in een afgeslankte digitale editie plaatsvond als gevolg van corona. In september vorig jaar kreeg Boek.be ook al bescherming tegen schuldeisers. Nu staan alle activa en merken van de belangenorganisatie van de Vlaamse boekensector te koop. Intussen is het Huis van het Boek, op de Te Boelaerlei te Borgerhout, al verkocht aan een logistiek bedrijf. Maar dat is lang niet voldoende om de schuldenberg te dempen.

De Antwerpse advocate Nathalie Vermeersch zal als mandataris nu proberen een overnemer te vinden voor de activa van Boek.be, waaronder het merk, de goodwill en contracten met uitgevers. Het is vervolgens aan de ondernemingsrechtbank om te beslissen met welke overnemer eventueel in zee gegaan wordt.

Het Laatste Nieuws meldde dat er interesse is uit Kortrijk en Gent: “Zowel Xpo Kortrijk als Jaarbeurs Gent, die in het ICC-gebouw in het Citadelpark zit, hebben het dossier van Boek.be bij de gerechtelijke mandataris opgevraagd en gaan het nu doorlichten.” De steden Kortrijk en Gent hebben bovendien interesse om het evenement te ondersteunen. Dat de Boekenbeurs in Antwerpen blijft, wordt met de minuut twijfelachtiger. Er zouden ook nog andere geïnteresseerden zijn, ook vanuit Brussel. Schrijver Ivo Victoria gaat er alvast geen traan om laten, mocht de Boekenbeurs verdwijnen, schrijft hij in een column: “De Boekenbeurs moet niet blijven bestaan ‘omdat ze altijd al bestaan heeft’. De muffe warmte van die overvolle expohallen had niet haar charme. Er is niks mis mee om in dankbaarheid terug te kijken op wat geweest is.”

Abdelkader Benali middelpunt van sociale media-hetze

De Nederlands-Marokkaanse auteur Abdelkader Benali kwam in het oog van de storm na zijn aanduiding als spreker bij de Nederlandse 4 mei-herdenking, ter gelegenheid van de Bevrijding. Hij moest zich terugtrekken nadat uit de context gerukte uitspraken over Joodse Nederlanders van 15 jaar geleden opdoken. “Ik werd gegijzeld door aantijgingen, verdachtmakingen en hetze. Waarvoor ik werd uitgemaakt, dat ben ik niet. Maar polarisatie, haat en onwetendheid op de sociale media is heel krachtig en sterk.” In een VPRO-radioprogramma stelde Benali later: “Misplaatste grappen over Joodse Nederlanders maken mij niet tot een geschikte spreker.” Toch kreeg Benali ook veel steun. Uiteindelijk zal Roxane van Iperen de 4 mei-lezing in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, voorafgaand aan de Nationale Herdenking op de Dam, op haar schouders nemen.

Vrij Nederland richt boekenuitgeverij op

Het Nederlandse magazine Vrij Nederland – al enige tijd verveld tot een maandblad – start heel binnenkort met een eigen boekenuitgeverij. Het doet dat in samenwerking met A.W. Bruna, dat niet alleen in hetzelfde gebouw huist maar ook tot moederconcern WPG behoort. ‘Dit jaar zijn we gegroeid, voor het eerst sinds de jaren zeventig. En er is heel veel ambitie bij ons en bij de uitgever’, aldus hoofdredacteur Ward Wijndelts. Via de uitgeverij wil VN ‘diepgravende journalistiek op een andere manier verspreiden’. Thema’s zijn onder meer verdelingsvraagstukken en zorg, onderwijs en wonen.

Kort nieuws

# Sofie Lakmakers debuut De geschiedenis van mijn seksualiteit (Das Mag) wordt niet alleen bedolven onder loftuitingen, ook het buitenland toont meteen interesse. Piper Verlag gaat een Duitse editie uitbrengen. Piper is onder meer de Duitse uitgever van Hilary Mantel, Margaret Atwood en Hanya Yanagihara. De Morgen schreef: “In De geschiedenis van mijn seksualiteit legt debutante en pizzabakker Sofie Lakmaker (26) haar liefdesleven onder de loep, zonder autobiografische remmingen. En dat doet ze hilarisch, bijtend komisch en soms ook treurig, met een Salinger-touch. Ook haar voetballersverleden en gehannes met haar gender wordt niet geschuwd. Altijd is er die terugkerende eenzaamheid.” En ook NRC vond het “een vurig verhaal, nietsontziend en grappig – zo smeuïg geschreven dat je erdoorheen vliegt”.

# In een opiniestuk in Het Parool vroeg literair agent Paul Sebes aandacht voor de boekenketen die onder druk staat door corona, en niet enkel de boekhandelaren: “De schrijvers, hun literair agenten en hun uit­gevers (…) moeten immers al een jaar lang ­boeken met elkaar maken zonder elkaar in levenden lijve te ontmoeten. Het schrijf- en redactieproces gedijt normaliter bij lange gesprekken over stijl, structuur, spanning, ­perspectief, plot en wat al niet. (…) Deze gesprekken worden al een jaar lang gevoerd via e-mail, Zoom en over de telefoon – bepaald anders dan samen uren aan een tafel zitten, vaak met meerdere mensen tegelijk, gebogen over een manuscript. Ik werk nu zelfs aan manuscripten van auteurs die ik nog nooit in het echt heb gezien, voor mij ook iets nieuws na 25 jaar agentenwerk.”

# De aandacht rond het bestsellende Wildevrouw van Jeroen Olyslaegers blijft levendig. Sinds kort is het boek ook beschikbaar als luisterboek. En achter de schermen dokterde Olyslaegers aan een Klara-podcast. In deze vijfdelige serie nemen de auteur en zijn hoofdpersonage ‘Beer’ de luisteraars mee naar de gedoemde zestiende-eeuwse stad Antwerpen en doorgronden ze enkele sleutelfiguren uit de roman. De stem van Beer wordt vertolkt door acteur Stefaan Degand. Er is ook een Bezige Bij-podcast waarin Olyslaegers in gesprek gaat met zijn redacteur. Intussen is de eind vorig jaar verschenen roman aan zijn vierde druk toe. Tot veler verrassing stond het boek niet eens op de longlist van de Libris Literatuurprijs. Lees hier onze recensie van Wildevrouw.

# Voor het eerst in de geschiedenis is de Nederlandse Boekenweek verschoven, meldt de Stichting CPNB: “De Boekenweek 2021 wordt in verband met corona verplaatst naar de zomer. Van 6 tot en met 14 maart is er dus geen Boekenweek, maar het zal wel een week vol boeken worden. Deze week worden er onder de titel ‘Het voorwoord van de Boekenweek’ namelijk verschillende on- en offline activiteiten georganiseerd.” De Boekenweek zelf zal in de zomer plaatsvinden wanneer de boekhandels en bibliotheken weer volledig open zijn. Ook het traditionele Boekenbal zit in het vriesvak.

# De VPRO Boekengids presenteert vanaf 7 maart de wekelijkse webserie Minibieb der onvolprezen boeken. Schrijver, actrice en theatermaker Nhung Dam fietst telkens langs bij acht schrijvers, die haar vertellen welke vergeten of onontdekte boeken het verdienen door iedereen gelezen te worden. Zo passeert Dam met haar mobiele bib bij Jaap Robben, Walter van den Berg, P.F. Thomèse, Raoul de Jong, Bibi Dumon Tak, Babs Gons en Mira Feticu.

# De Turks-Nederlandse Lale Gül maakt ophef met Ik ga leven, verschenen bij Prometheus. Het boek stoomt hoog naar de bestsellerlijsten en Gül durft na bedreigingen niet meer over straat in Amsterdam. In haar felle memoir Ik ga leven rekent ze taboeloos en soms spottend en grappig af met haar streng-islamitische opvoeding: ‘Moet ik leven als een kamerplant?’ “In het boek staan hete kolen, waar niet iedereen zich aan wil branden”, zei Gül in Het Parool. “Ik word gezien als een soort nieuwe Ayaan Hirsi Ali. Dat zou ik zelf niet snel zeggen, want ik vind haar echt een held. Zij is besneden, dat is niet te vergelijken met mijn situatie.”

Twee jaar geleden stuurde Gül tweets rond over omvolking en het links-globalistisch gedachtegoed, en zou ze in rechtse hoek verzeild zijn. “Ik was zeker een tijdje heel boos en heel rancuneus over alles wat te maken had met islam, en toen ben ik inderdaad in die theorieën gaan geloven. Maar daar ben ik wel van teruggekomen, ik ben nu juist constructief. Ik maak wel duidelijk dat massa-immigratie misschien niet zo handig is. Ik ken geen islamitisch land in de wereld waarvan ik denk: dat is fijn leven daar.”

# In zijn nieuwe roman KliFi (onze recensie) neemt Adriaan van Dis (74) als een springveer actuele thema’s op de hak, van klimaatkwesties tot het koningshuis. Maar vooral is er tastbare woede over zijn land, dat vastgenageld lijkt in ‘het schuttersputje van het eigen gelijk’. ‘Mijn boek is een pleidooi voor de gek en voor het ongeregelde.’ Ook hij scoort hoog in de bestsellerlijsten. Hij sprak met uw dienaar in De Morgen: “De lyriek vloeit me makkelijk aan. De Fransen noemen het: een flux de paroles. Ik moet mezelf wel eens tot de orde roepen. Ook als ik schrijf. Dan ben je de god van je gedachten, alles wat uit je vingers vloeit is magistraal en magisch. Tot je het de volgende dag terugleest. Dan is de prullenbak je beste vriend.”

# Een interview met de Vlaamse debutante Amarylis De Gryse (°1989) bij Literair Nederland: De Gryse, die in een klein huisje langs een Antwerpse snelweg woont en een opleiding volgt om boer te worden, aan het woord over debuteren en haar roman Varkensribben (onze recensie): “Het was toch wel een droom die uitkwam. Spannend ook, maar tegelijk raar om in deze tijd, waarin iedereen thuis blijft dit mee te maken. Het leek een beetje op een verjaardag die onopgemerkt voorbij gaat. Toen het in oktober in België uitkwam mochten we nog net met een groep van twintig mensen samenkomen. Toch heb ik besloten dat niet te doen. Een feestje geven voor een boek over de zorg, net wanneer de verzorgingstehuizen extra onder druk staan door corona, vond ik ongepast.”

# De boekensite Hebban sprak dan weer met Sien Volders over haar roman Oogst (onze recensie), die zich afspeelt in Sicilië, in de wereld van Roemeense tomatennplukkers, én de longlist van de Libris Literatuurprijs haalde. “In vele recensies en lezersreacties komt terug dat ze nu heel anders naar de tomaten in hun winkelkarretjes kijken. Dat is prachtig en een groot geluk. Literatuur hoeft helemaal niet geëngageerd te zijn, en ik heb niet de pretentie dat ik echt iets zou kunnen veranderen. Wel is het hoopvol dat het verhaal dat ik verzon een blik kan veranderen.”

# Het literaire tijdschrift DW B wijdt een nummer aan de Grote Vlaamse Striproman, onder curatorschap van Patrick Bassant en Sébastien Conard. “Met de opkomst van de graphic novel is het overduidelijk dat strips niet langer strips zijn. Of men stripromans nu hooguit opgeklopte stripverhalen vindt of de graphic novel beschouwt als een (nieuw) medium, de expansieve groei van dergelijke beeldboeken inzake volume, formaat, teneur (en soms zelfs bombast) is onmiskenbaar.” Er heerst een klemtoon op jonge, opkomende beeldvertellers, waarmee de hedendaagse verjonging én vervrouwelijking van het beeldverhaal is ingeluid. Met bijdragen van Ephameron, Martha Verschaffel, Serge Baeken, Shamisa Debroey, Olivier Deprez, Mélanie Corre, Dominique Goblet, Guido van Driel en vele anderen.

# Dichter des Vaderlands Carl Norac heeft eindelijk een vertaalde bloemlezing. Carl Norac is al vele jaren een gelauwerde dichter in Franstalig België en in Frankrijk, maar sinds hij in 2020 Dichter des Vaderlands werd, vond hij een breder publiek in Vlaanderen. Vertaalster Hilde Keteleer ontdekte hem meer dan twintig jaar geleden, toen ze op zoek ging naar het werk van Franstalige Belgen en betoverd werd “door de kracht van zijn beelden, de sensualiteit van zijn taal”. Nu verschijnt bij uitgeverij P de bundel Beeldenraper, vertaald door Keteleer. Norac is nog tot het eind van dit jaar Dichter des Vaderlands.

Prijzennieuws

# De roman Wij zijn licht (onze recensie) van Gerda Blees is bekroond met de Nederlandse Boekhandelsprijs 2021, zo meldt Het Parool. De jaarlijkse literaire prijs wordt gekozen door alle boekverkopers van Nederland en gaat naar een boek dat in hun ogen meer aandacht verdient. Eerdere laureaten zijn Jaap Robben met Birk (2015), Alex Boogers met Alleen met de goden (2016), Lize Spit met Het Smelt (2017), Murat Isik met Wees onzichtbaar (2018), Johan Fretz met Onder de Paramariboom (2019) en Dido Michielsen met Lichter dan ik (2020).

# Op de vijfkoppige shortlist van de Socratesbeker, die jaarlijks “het meest urgente, oorspronkelijke en prikkelende Nederlandstalige filosofieboek” bekroont, prijken twee vrouwelijke, Vlaamse denkers. Tinneke Beeckman is genomineerd voor haar met veel lof omgeven Machiavelli’s lef. Levensfilosofie voor de vrije mens, terwijl Katrien Schaubroeck kanshebber is met Iris Murdoch: Een filosofie van de liefde. De drie andere (Nederlandse) genomineerden zijn Miriam Rasch (Frictie. Ethiek in tijden van dataïsme – onze recensie), Marjan Slob (De lege hemel. Over eenzaamheid) en Ruud Welten (Wie is er bang voor Simone de Beauvoir?) De winnaar wordt op 2 april onthuld en krijgt een ‘gifgroene beker’. Er is geen geldprijs aan de onderscheiding verbonden.

# De J.M.A. Biesheuvelprijs, de onderscheiding voor de beste Nederlandstalige korteverhalenbundel van het afgelopen jaar, is dit jaar toegekend aan Mensje van Keulen voor haar bundel Ik moet u echt iets zeggen (Atlas/Contact). Ze ontvangt 8.774 euro, integraal bijeengebracht via crowdfunding. Ik moet u echt iets zeggen wordt geprezen als “een nieuw kroonjuweel in het oeuvre van de koningin van de vorm”, met “ongekend natuurlijk klinkende dialogen” en “geraffineerde plots.” De twee andere genomineerden waren Rob van Essen (Een man met goede schoenen) en Joost de Vries (Rustig aan, tijger)

# Sander Kollaard wint dit jaar De Inktaap, dé literaire jongerenprijs van Nederland, met zijn roman Uit het leven van een hond, waarmee hij in 2020 de Libris Literatuur Prijs won. Scholieren van 15 t/m 19 jaar lezen voor De Inktaap de meest recente winnende titels van de BNG Bank Literatuurprijs, de Libris Literatuur Prijs en de BookSpot Literatuurprijs, en kiezen daaruit hun favoriet. Hij haalde het van Willemijn van Dijk (BNG Bank Literatuurprijs-winnares) en van Wessel te Gussinklo (Bookspot Literatuurprijs 2019).

# In Nederland zijn dan weer De Best Verzorgde Boeken uit 2020 uitverkoren. De jury maakte een selectie uit 267 inzendingen, waaruit 33 boeken naar voren kwamen, die zich onderscheiden op het gebied van inhoud, ontwerp, beeldbehandeling, typografie, materiaal, druk- en bindwijze. In de categorie proza en poëzie bemerken we onder meer Jan Cremer en Barbaar op Ibiza (De Bezige Bij i.s.m. JEA), Marek Šindelka en Klimaatverdriet (Das Mag) én ook Bart Moeyaert en Peter Van den Ende (illustrator) met Het hele leven (Querido).

# De Awater Poëzieprijs is gegaan naar Peter Verhelst voor zijn bundel Zon uit 2019. Hij is de eerste Vlaming die de prijs ooit krijgt. De onderscheiding wordt uitgereikt door het tijdschrift Awater en is de keuze van professionals, ‘beroepslezers’ in de media of aan universiteiten. De prijs heeft een eerder symbolisch karakter.

# Confettiregen van Splinter Chabot heeft de verkiezing van het Mooiste Boekomslag – een publieksuitverkiezing – van 2020 naar zich toe getrokken. De cover werd ontworpen door Anton Corbijn. Confettiregen verzamelde 23 procent van de 2.600 uitgebrachte stemmen. Op nummer twee eindigde Auxiety van schrijfster Dieuwertje Heuvelings, een cover ontworpen door Loes Faber.

# Over de shortlists van de Libris Literatuur Prijs en de Herman de Coninckprijs berichten we eerder hier en hier.

# Er zijn tot slot ook nog vijf nominaties voor de Confituur Boekhandelsprijs, de onderscheiding van 25 onafhankelijke Vlaamse boekhandels. Dingen mee: Dimitri Bontenakel (De berenrug), Marieke de Maré (Bult – onze recensie), Gaea Schoeters (Trofee), Eva Meijer (De nieuwe rivier – onze recensie) en Matthias M.R. Declercq (De ontdekking van Urk – onze recensie).

• De Papieren Man
• literair nieuws