VL ⇄ NL

Actiepunten en een sprankje hoop in politiek onzekere tijden

De winnaar van de verkiezingen in Nederland mag alle subsidies voor cultuur willen afschaffen, wij geloven juist dat het broodnodig is te investeren in taal en cultuur en niet alleen de economische maar ook de culturele samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen te versterken. Een nieuwe editie van de VL⇄NL-nieuwsbrief.

Beste lezer,

Even was er een aarzeling. We hadden het plan om ons kort na de verkiezingen in Nederland tot de politieke partijen te richten met actiepunten voor de Vlaams-Nederlandse samenwerking, vooral op cultureel vlak, vanuit de hoop dat ze daar tijdens de regeringsvorming hun voordeel mee zouden doen. Maar toen won een politicus de verkiezingen die “stoppen met kunst- en cultuursubsidies” in zijn programma heeft staan. Was het nog wel zinvol onze actiepunten onder de aandacht te brengen, nu de PVV van Geert Wilders het voortouw had in de formatie?

Zeker, de lage landen heeft geen politieke kleur, we willen ongebonden en meerstemmig zijn. Maar we hebben wel de ambitie bij te dragen aan een open en diverse samenleving, terwijl Wilders juist komaf wil maken met “diversiteitsgeneuzel”. In het Nederland dat hij voor zich ziet, zijn “geen islamitische scholen, korans en moskeeën”. Dat is in strijd met de Nederlandse grondwet, waarin is te lezen: “Ieder heeft het recht zijn godsdienst of levensovertuiging, individueel of in gemeenschap met anderen, vrij te belijden”.

Soms is het nodig kleur te bekennen. De plannen van Wilders botsen met onze waarden. Juist daarom besloten we ons door de verkiezingsuitslag niet te laten weerhouden uit te dragen wat wij belangrijk vinden. We formuleerden zeven actiepunten voor de intensivering van de Vlaams-Nederlandse samenwerking, vanuit de overtuiging dat Vlaanderen en Nederland daar niet alleen economisch maar ook cultureel veel bij te winnen hebben.

Groot-Nederland?

De versterking van de samenwerking tussen Vlaanderen en Nederland is overigens een streven waar de PVV-leider zich waarschijnlijk wel in kan vinden. Want al horen we hem daar de jongste tijd niet zo vaak meer over, ooit hing hij de Groot-Nederlandse gedachte aan. “Wij hebben meer gemeen met de Vlamingen dan de Vlamingen met de Walen. Dus het zou zeer logisch zijn als we Vlaanderen en Nederland bij elkaar zouden voegen”, zei hij in mei 2008, woorden die hij in maart 2016 nog een keer herhaalde.

Of dat nu een verstandig en realistisch plan is, daarover mag iedereen het zijne denken. Maar het lijdt geen twijfel dat er goede redenen zijn om de culturele banden te koesteren en economisch de handen ineen te slaan.

Economisch trekken Nederland en Vlaanderen al regelmatig samen op. Begin deze maand reisde een handelsdelegatie onder leiding van de aftredende Nederlandse premier Mark Rutte en de Vlaamse minister-president Jan Jambon naar de Verenigde Staten voor een missie rond de halfgeleiderindustrie.

Samen reden ze een rondje in een zelfrijdende taxi door Phoenix, de hoofdstad van Arizona. Hightechbedrijf ASML gaat daar een groot trainingscentrum bouwen om duizenden medewerkers voor de chipfabrieken op te leiden. Het Eindhovense ASML werkt nauw samen met het Leuvense imec. Jambon opende op de campus van Perdue University in de staat Indiana een laboratorium waar een team van het Leuvense bedrijf samen met Purdue-onderzoekers nieuwe materialen voor chips gaat ontwikkelen.

Belgische coup

Over de handelsmissies van Nederland, België en Vlaanderen schreef Lieven Desmet een tijdje terug een boeiend stuk. Daarin ging hij ook in op de verschillen in stijl en aanpak bij de gezamenlijke, Vlaams-Nederlandse missies. Hij constateerde dat Rutte telkenmale de show steelt en de meegereisde ondernemers hem een onnavolgbare performer noemen. Maar dat wil niet zeggen dat Jambon en de Vlaamse delegatie minder effectief zijn in het aantrekken van investeringen door buitenlandse bedrijven. Integendeel.

Wellicht daarom of gewoon als een vriendendienst sprak Rutte tijdens een persmoment in San Francisco vorige week aardige woorden over zijn Vlaamse collega: “Volgens mij is Jan goed nieuws voor Vlaanderen”.

Ook in de media werken Vlamingen en Nederlanders nauw samen. Nu ja, je kan het ook anders formuleren: de Belgen namen de boel over. Twintig jaar geleden zette de Belgische mediagroep DPG Media voor het eerst voet aan wal in Nederland. In het kielzog van DPG volgden Mediahuis en Roularta. Nu is het leeuwendeel van de Nederlandse kranten in Belgische handen.

Lieven Desmet wijdde ook daaraan een stuk. Daarin onderzoekt hij hoe het komt dat die kleine Belgen de Nederlandse media domineren. Verder verkent hij wat het door de Belgen gestimuleerde samenvoegen van mediabedrijven betekent voor de pluriformiteit van de berichtgeving. Ik kan zijn verhaal van harte aanbevelen.

Een sprankje hoop

Of de pluriformiteit van de media bij een regering onder leiding van Wilders in goede handen zal zijn, is ook zeer de vraag. In zijn partijprogramma staat alvast dat hij de financiering van de publieke omroep geheel wil beëindigen.

Aan de vooravond van de verkiezingen schreef onze medewerker Anouk van Kampen een column. Zij stelde dat het feit dat de kiezers telkens weer een nieuwe messias aanwijzen een teken is dat ze nog in verandering geloven, dat ze een sprankje hoop koesteren en niet de politiek als geheel wantrouwen, maar degenen die tot nu toe aan het roer hebben gestaan. De Nederlandse permanente politieke instabiliteit veroorzaakt door het wellicht naïeve geloof in de verlosser die verandering brengt, was haar liever dan de stagnatie van het vastgeroeste systeem in België. Die leidt tot “een diepgeworteld pessimisme jegens de politiek als geheel, en uiteindelijk cynische berusting zonder uitweg”.

Ergens denk ik nog steeds dat in deze redenering een kern van waarheid zit. Alleen zo spijtig dat de kiezer zijn sprankje hoop ditmaal heeft ontleend aan een politicus die de bijl wil zetten in de fundamenten van onze rechtsstaat en de diversiteit van onze cultuur wil aantasten.

Laat ik besluiten met iets wat mij hoop geeft: de diverse rijkdom van onze cultuur. Onlangs las ik Tussen morgenzee en avondland van Ramy El-Dardiry. De roman won de Bronzen Uil voor het beste Nederlandstalige debuut en kreeg bij de lage landen lof toegezwaaid door Dirk Vandenberghe. Het boek is de vrucht van een weelderige verbeelding. Een schrijver die het in zijn eersteling waagt zowel de Egyptische stad Alexandrië als een Noord-Limburgs dorp als romanpersonage op te voeren, heeft literaire durf. Een centraal thema is de worsteling van wie probeert zich te nestelen op vreemde bodem. Tegelijkertijd is het boek het levende bewijs dat uit de confrontatie van verschillende tradities en culturen iets nieuws en verrijkends kan ontstaan.

Met laaglandse groet,

Tomas Vanheste