Indonesië

Recensie van: JUR VAN GOOR, Jan Pieterszoon Coen [1587-1629]. Koopman- koning in Azië, Boom, Amsterdam, 2015, 575 p.

Bespreking van de Verzamelde gedichten van Han Resink, de laatste dichter in Indonesië die zijn poëzie in het Nederlands schreef. G.J. Resink, \Perifeer en efemeer\" (Querido, Amsterdam, 2001, 240 p.)"

Wat is, vijftig jaar na zijn onafhankelijkheid, de maatschappelijke betekenis van Indonesië voor Nederland? De auteur komt tot de conclusie dat door de noodzaak van een voortdurende mentale dekolonisatie Indonesië ook vandaag voor Nederland een maatschappelijke betekenis blijft behouden.

Over de bemiddelingsrol van het Nederlands bij de studie van geschiedenis, recht, filosofie, christelijke godsdienst; over het Erasmushuis.

De auteur heeft in het Erasmushuis in Jakarta, Indonesië een lezing gehouden over Van Gogh. Hij schetst de positie van het Nederlands in Indonesië.

Brief aan Multatuli door zijn biograaf Dik van der Meulen. Hij schrijft: “Wie lezen kan, weet dat het boek, honderdvijftig jaar na verschijnen, van toepassing is op Indonesië – maar allerminst op dat land alleen.”

Bespreking van het proefschrift van Kees Groeneboer, dat duidelijk maakt hoe het is gekomen dat het Nederlands nauwelijks voet aan de grond heeft gekregen in het Indonesië van de koloniale tijd en daardoor na de onafhankelijkheid ook weer snel kon verdwijnen. Kees Groeneboer, \Weg tot het Westen, het Nederlands voor Indië 1600-1950, een taalpolitieke geschiedenis\", Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 158, Leiden, KITLV uitgeverij, 1993, XI + 580 p."

Bespreking van drie publicaties over de Nederlandse betrokkenheid bij de slavernij en de slavenhandel. P.C. Emmer, \De Nederlandse slavenhandel 1500-1850\" (De Arbeiderspers, Amsterdam/Antwerpen, 2000) K. Ratelband, \"Nederlanders iun West-Afrika 1600-1650. Angola, Kongo en Sao Tome\", bezorgd door René Baesjou (De Walburg Pers, Zutphen, 2000.) H. van der Zee, \"'s Heeren slaaf. Het dramatische leven van Jacobus Capitein\" (Balans, Amsterdam, 2000)."

Christiaan Weijts schrijft een brief aan de auteur van Max Havelaar: Machtige Multatuli, waarom schrijf ik je dit allemaal? Om de lol die het geeft om jou te vertellen wat er in die honderdvijftig jaar met jouw mooie uitzicht is gebeurd?

Van een algemene inleiding over de positie van het Nederlands in Indonesië, schakelt de auteur over op observaties over een bepaalde groep travestieten in Jakarta. Zij gebruiken - naast andere speeltalen - het Nederlands als een soort geheimtaal die hen afschermt van de buitenwereld en die hen een zeker prestige verleent. Behalve voor de linguïstische kant heeft hij ook aandacht voor de sociologische: hij plaatst het verschijnsel travestie in Indonesische context, waar het een andere betekenis en waarde heeft dan in de Westerse wereld.

Onder de vele taalboekjes die er de laatste jaren uitkomen, vinden we er ook een paar over het Indisch Nederlands en het Nederlands in Indonesië. Ik denk aan Joop van den Bergs Soebatten, sarongs en sinjo's (Bzztôh, Den Haag, 1990), aan Petjoh. Indisch Woordenboek, de woordenlijst van Fred S. Loen (Uitgeverij Insulinde, Rotterdam, 1994), en aan het boekje Ongkos Gratis (T.Z. Warung Bambu, Breda, 1995). Een aardige aanvulling hierop wordt nu geboden in Derk Jan Eppinks De stille kracht van taal. Over de wederzijdse beïnvloeding van het Nederlands en het Indonesisch.

In december 2008 overleed de taalkundige Jan W. de Vries. In dit in memoriam schetst Reinier Salverda het belang van De Vries voor de Nederlandse taalkunde. “Door zijn inzet als mens en als wetenschapper heeft hij zeer veel betekend voor het Nederlands in de Lage Landen, in Indonesië en in de wereld”, weet Salverda.

De auteur geeft een overzicht van de taalsituatie in Indonesië: de recente taalgeschiedenis, de invloed van vreemde talen en het verloren gaan van kleine taalgroepen, de rol van het Nederlands, de Nederlandse leenwoorden die de bahasa Indonesia bevat. Maar ook het actieve gebruik van het Nederlands door bepaalde bevolkingsgroepen en de inspanningen van de Nederlandse overheid (o.m. via het Erasmushuis) komen aan bod. Tot slot beschrijft de auteur de toestand van het Nederlands aan de universiteiten.

Overzicht van de situatie van de Nederlandse taal in Indonesië in 1982 en de gevolgen daarvan voor het onderwijs van het Nederlands.

NULL

NULL

NULL

O.m. over Garmt Stuivelings bezoek aan Indonesië.

Geen taalpolitiek, maar cultuurpolitiek met \visie en planning\" is noodzakelijk."

Bespreking van een groot historisch overzichtswerk over het voormalige Nederlands-Indië en de aanwezigheid van de Nederlanders daar. J.J.P. de Jong, \De waaier van het Fortuin. De Nederlanders in Azië en de Indonesische archipel 1595-1950\" (Sdu Uitgevers, Den Haag, 1998, 715 p.)"

P.J. Veth bracht met ware hartstocht de Indische archipel onder de aandacht van zijn Nederlandse tijdgenoten. Toch is hij nooit in het land van zijn dromen geweest. De auteur bespreekt deze biografie geschreven door Paul van der Velde: \Een Indische liefde, P.J. Veth (1814-1895) en de inburgering van Nederlands-Indië\" (Balans, 2000, 451 p.)"

Bespreking van de bundel \Koloniale taalpolitiek in Oost en West. Nederlands-Indië, Suriname, Nederlandse Antillen, Aruba\" (Amsterdam University Press, Amsterdam, 1997, 304 p.) waarin elf artikelen opgenomen zijn over de door Nederland gevoerde koloniale taalpolitiek in de Oost-Indische bezittingen, maar ook in Suriname en het Caraïbisch gebied. De bundel staat onder de redactie van Kees Groeneboer."

Herman Jan Friedericy was lange tijd ambtenaar bij het Binnenlands Bestuur in het voormalige Nederlands-Indië. In zijn \Verzameld Werk\" (1984) kan men lezen hoe hij zijn Indische leven heeft verwerkt. Friedericy's roman, zijn verhalen en zijn herinneringen geven samen een evenwichtige beschrijving van het Indië van de laatste koloniale jaren."

Daum verbleef vanaf 1879 als journalist in Nederlands-Indië en publiceerde daar een tiental Indische romans. Daarin tekent hij de Europese bovenlaag van de koloniale samenleving. In deze bijdrage toont R. Salverda de betekenis aan van deze auteur, die binnen de Nederlandse literatuur een van de eerste naturalistische romanschrijvers was.

Positieve bespreking van het boek \Afscheid van Indië. De val van het Nederlandse imperium in Azië\" (Prometheus, Amsterdam, 2000, 419 p.) van H.W. van den Doel. In dit boek wordt beschreven hoe het Nederlandse koloniale imperium in Azië ten val kwam."

Aan de hand van het werk van Nieuwenhuys geeft de auteur een biografisch overzicht. In het werk van Nieuwenhuys staat de (ex-)kolonie Nederlands-Indië centraal.

De auteur gaat na wat de invloed en de betekenis is van Nederlands-Indië voor de auteur Rudy Kousbroek. Kousbroeks onstilbare verlangen naar Indië is in essentie een verzet tegen het voorbijgaan van de tijd, tegen de vergankelijkheid.

Bespreking van twee publicaties over de Nederlandse aanwezigheid in de Caraïben: Gert Oostindie en Inge Klinkers, \ Het Koninkrijk in de Caraïben: een korte geschiedenis van het Nederlandse kolonisatiebeleid 1940-2000\" (Amsterdam University Press, Amsterdam, 2001, 286 p.) Gert Oostindie en Inge Klinkers, \"Knellende koninkrijksbanden: het Nederlandse dekolonisatiebeleid in de Caraïben, 1940-2000\" (Amsterdam University Press, Amsterdam, 2001, 3. dln.)"

Bespreking van \Gordel van Smaragd\", een film van Orlow Seunke die zich afspeelt in de jaren veertig in Nederlands-Indië."

Dr. L. de Jong, \Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog, Deel XIa; Nederlands-Indië\", Staatsuitgeverij, 's-Gravenhage, 1984."

Dr. L. de Jong, \Het Koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog\", deel XIb, Nederlands-Indië, Staatsuitgeverij, 1985."

Rob Nieuwenhuys, \Komen en blijven - Tempo Doeloe - een verzonken wereld - Fotografische documenten uit het oude Indië 1870-1920\", Querido, Amsterdam, 1982. Rob Nieuwenhuys, \"Leven tussen twee vaderlanden\", De Engelbewaarder, Amsterdam, 1982."

Rob Nieuwenhuys is bij uitstek de registrator van het Nederlands-Indische verleden. In 1961 bracht hij het beroemd geworden fotoboek \Tempo Doeloe\" uit, in 1981 begon hij aan een serie van drie fotoboeken, waarvan \"Met vreemde ogen\" nu als laatste is verschenen. Na bespreking ervan vraagt de auteur nog even de aandacht voor een bundel korte verhalen van de oud-planter en antropoloog Jacob Vredenbregt, die zich ook in een Indonesisch decor afspelen. Rob Nieuwenhuys, \"Met vreemde ogen. Fotografische documenten uit het oude Indië 1870-1920\", Querido, Amsterdam, 1988. Jacob Vredenbregt, \"De deftige kolonie en andere verhalen\", Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 1988."

Na een inleiding over het Nederlandse koloniale verleden in Nederlands-Indië, gaat auteur de inventarisatie van de koloniale Nederlandstalige literatuur na zoals deze opgemaakt werd door Rob Nieuwenhuys in zijn Oost-Indische Spiegel.

Paulus Adrianus Daum (1850-1898), aanvankelijk een klerk bij de Nederlandse Spoorwegen, werd later journalist en vertrok in die hoedanigheid in 1879 naar Nederlands-Indië. Het lijvige proefschrift van Gerard Termorshuizen, \P.A. Datum, Journalist en romancier van het tempo doeloe\", Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, 1988, is meteen dé biografie van Datum geworden, waarin de schrijver mede uit de journalist wordt verklaard."

Recensie van: Setiawati Darmojuwono, Lilie Suratminto, Kees Groeneboer (eds.), \Duapuluh lima tahun Studi Belanda di Indonesia/Vijfentwintig jaar Studie Nederlands in Indonesië\", Fakultas Sastra - Universitas Indonesia, Depok 1996, Xii-549 p."

Over de Indonesisch-Nederlandse conferentie te Jakarta.

N.a.v. een leerboek Nederlands voor Indonesiërs samengesteld door J.F.H.A. de la Court.

N.a.v. reisindrukken over Indonesië, gepubliceerd door Max Nord in \Accent\" (18-10-1969)."