Context bij cultuur in Vlaanderen en Nederland

Publicaties

Context bij cultuur in Vlaanderen en Nederland

Artikel

Of het nog gelukt was met meneer?

De uiteenlopende reacties op moeizame administratieve formaliteiten zeggen schrijver Rob van Essen iets over het verschil tussen België en Nederland. ‘Mijn verloofde moest er om lachen, zelf voelde ik alle energie uit me wegvloeien.’

Artikel

Anarchisme zonder schrammen

In de eerste aflevering van deze nieuwe wisselcolumn navigeert schrijver Rob van Essen al fietsend door Brussel tussen vooroordelen en verlangens over zijn nieuwe thuisland.

Artikel

Benoem het niet

Tijdens het pendelen besluipt schrijver Rob van Essen de drang om met de blik van een buitenstaander naar het voorbijglijdende land te kijken.

Artikel

Sire, er zijn geen verschillen

Die verschillen tussen Nederland en België, hoe zit het daar nu mee? Schrijver Rob van Essen weet het onderhand ook niet meer.

Artikel

De man die zijn kaartje liet knippen

Met de Boekenconducteur heeft Nederland een spoorbeambte die zich als een enthousiaste leesambassadeur opwerpt. Onderweg naar Brussel maakt schrijver Rob van Essen kennis met een Belgische evenknie-in-wording.

Artikel

Een belletje van totale onwetendheid

De vraag naar verschillen tussen Nederland en België is altijd eenduidiger dan de antwoorden, merkt schrijver Rob van Essen. Wat niet wil zeggen dat die verschillen er niet zijn. ‘We houden een lijstje bij: ‘kent L. niet’ en ‘kent R. niet’....

Reeks

Meuleman & Van Essen

Een Belg in Nederland en een Nederlander in België: auteurs Sarah Meuleman en Rob van Essen hebben allebei van een nieuw land een thuisland gemaakt. In deze wisselcolumn schrijven ze bij maandelijkse toerbeurt over wat hen opvalt in de same...

Artikel

Paul van Ostaijen of de dubbelzinnige avant-gardist

De eigenzinnige positie van Van Ostaijen in de Vlaamse modernistische kringen van na de Eerste Wereldoorlog wordt als uitgangspunt genomen voor deze bijdrage, waarin de auteur probeert de politieke en artistieke essentie te geven van Van Os...

Artikel

Irina van Goeree: Duizend heuvels over

Zoals in haar ander werk zijn de hoofdpersonages in \Duizend heuvels over\" vrouwen die proberen door te dringen tot de essentie van het menselijk bestaan. Irina van Goeree, \"Duizend heuvels over\", Hadewijch, Baarn, 1991."

Artikel

Schoonheid uit de computer. Kunst en de nieuwe media

Kunstenaars hebben altijd de nieuwste media in hun kunst proberen te gebruiken. Vandaag is dat niet anders. Leijdekkers geeft voorbeelden uit de Nederlandse kunstactualiteit. Felix Hess en het duo Driessens en Verstappen proberen met behulp...

Artikel

Hoe we de natuur blijven uitvinden

Twee boeken met dezelfde titel – ‘De ontdekking van de natuur’ – vertellen hoe de mens gaandeweg de geheimen van de natuur ontcijferde.

Artikel

Van Breugel tot Brueghel en Breughel…

In 1998 werd in Wenen, Essen en Antwerpen een grote Bruegel-tentoonstelling georganiseerd. Daarnaast verscheen ook een nieuwe monografie over het werk van Pieter Bruegel de Oudere. Philippe en Françoise Roberts-Jones, \Pieter Bruegel de Oud...

Artikel

Nooit meer Breendonk

In 'Breendonk. Kroniek van een vergeten kamp' brengt Jos Vander Velpen de lezer tot in de slaapzalen, de latrines, de isoleercel en de folterkamer van het Fort van Breendonk.

Artikel

Hasret Emine: Lieve Louis

Achttien jonge schrijvers uit Vlaanderen en Nederland brengen negentiende-eeuwse artefacten uit het Rijksmuseum tot leven. Met Hasret Emine kijken we naar een toilettafel.

Artikel

Onderwijs van het Nederlands of van het Vlaams?

In het noorden van Frankrijk woedt al enige tijd een polemiek over het gebruik van het Vlaams in het onderwijs. Dorian Cumps, die belast is met een inspectieopdracht van het onderwijs van het Nederlands in Frankrijk, neemt een pragmatisch s...

Artikel

Ghent University Goes English?

De ideeën van August Vermeylen, de eerste rector van de vernederlandste Gentse universiteit, blijven relevant in tijden van verengelsing.

Artikel

Eilandjes van wanorde, lieflijke, eigen wanorde

Bijna twaalf jaar is het geleden dat ik een curieus boek in handen kreeg. De held van het potspel, zo heette het en ik was meteen weg van de rare, rommelige gans op het omslag, net een vuilnismagneet. Heen- en weerbladerend zag ik op blad...

Artikel

Werken aan een wereld zonder tralies

Na zijn ervaring als lid van een assisenjury verdiepte Peter Vermeersch zich in alternatieven voor de gevangenis en trof daar allesbehalve een naïeve droomwereld vol bizarre utopieën.

Artikel

Het einde van het oliemannetje

Moderne natiestaten scheppen beelden van zichzelf. Opiniemakers discussiëren over het wezen van de nationale cultuur. Hoe voltrok dat proces zich in Nederland?

Artikel

J. Goudsblom, meer dan een socioloog

Dit artikel schetst een portret van deze veelzijdige man en formuleert terloops ook enkele kritische bedenkingen bij bepaalde pretenties van de sociologie.

Artikel

Bloed of bloemen: boksen in de beeldende kunst

Boksen? Voor buitenstaanders is die sport een vorm van geweld, maar veel kunstenaars zien dat anders. Talloze filmmakers, schrijvers en beeldend kunstenaars zijn gefascineerd door de prijsvechterij.

Artikel

Geert van Istendaels ruwste bek

Van Istendael verzet zich tegen het grote gelijk van de identitairen, of het nu de klimaatspijbelaars zijn of de zwaaiers met de zwart-gele Vlaamse vlag.

Artikel

Hoeveel kleur verdraagt de Vlaamse kunstwereld?

Superdiversiteit en interculturaliteit zijn onomkeerbare feiten. Een erg mondige generatie met diverse achtergronden eist haar plek op. Hoe wordt die discussie gevoerd in de Vlaamse cultuursector?

Artikel

De lach en het grote gelijk

Humorloos door het leven gaan, toont een gebrek aan kennis van de ware aard van dat leven, schrijft hoofdredacteur Hendrik Tratsaert in zijn woord vooraf bij de lage landen 2-2022.

Artikel

Het uitgevaagde protestantse verleden van Antwerpen

Twee Antwerpse monniken belandden vijfhonderd jaar geleden op de brandstapel vanwege hun lutherse geloofsopvattingen. Hun dood herinnert ons aan een stukje vervaagd verleden van de Lage Landen.

Artikel

Het boek is dood, een whodunit

Als de jongste generatie ‘niet meer leest’ en het boek definitief kan worden doodverklaard, is het maar de vraag wie de schuldige is.

Artikel

Rijsel2004, Rijsel3000

Toen in november van 2004 een einde kwam aan het succesvolle Europese culturele jaar van Rijsel, werd onmiddellijk gezocht naar een manier om deze dynamiek voort te zetten. Er werd gekozen voor een korter festival dat om de drie jaar zou pl...

Artikel

Naar een gedeeld vakgebied: de internationale neerlandistiek

In 'Hoe het groeide' tekent neerlandicus Jaap Grave de vijftigjarige geschiedenis op van de Internationale Vereniging voor Neerlandistiek (IVN). Anne Sluijs las het boek en laat zich inspireren door het verleden van de vereniging die ze nu ...

Artikel

Handballetten en reflectie. Over het werk van Karel Dierickx

Over het werk van de Vlaamse schilder Karel Dierickx wordt vaak gezegd dat het iets uit te staan heeft met de tijd. Op het eerste gezicht kan zo’n uitspraak zowel nietszeggend als diepzinnig lijken. Het oeuvre van eender welke kunstenaar ...

Artikel

Zichzelf heruitvinden in zeven werken

Voor onze redactie heeft literatuur een vanzelfsprekend belang, maar dat geldt niet in de brede samenleving, schrijft hoofdredacteur Hendrik Tratsaert in zijn woord vooraf bij ‘De temperatuur van de literatuur’, het nieuwe nummer van de lag...

Artikel

Woorden die de wereld veranderen

Taalcolumnist Marten van der Meulen mocht een van de zeldzaamste en meest bijzondere taalhandelingen verrichten: de huwelijksvoltrekking.

Artikel

Een meester in morele ambivalentie

Die diepere laag in Jaap Robbens roman Zomervacht betreft een paar morele kwesties die de lezer, net als in Birk, een ongemakkelijk gevoel bezorgen.

Artikel

Hoe slim is kunstmatige intelligentie?

In AI: Alsmaar intelligenter biedt wiskundefilosoof Stefan Buijsman een blik achter de schermen van kunstmatige intelligentie én toont hij de schaduwkanten ervan.

Artikel

Een zwarte leeuw van Vlaanderen

Roland Gunst – half Vlaams, half Congolees – verwerkt zijn zoektocht naar een eigen identiteit in verschillende vormen: installaties, performances, film- en videowerk.

Artikel

Herinneringen aan mijn vader

Koning Leopold III heeft een aantal herinneringen aan zijn vader op schrift gesteld en deze ter publicatie aan ons tijdschrift aangeboden. De redactie meent dat publicatie van deze sterk persoonlijke getuigenissen een nuttige bijdrage kan z...

Artikel

Hoe de Belgen de Nederlandse media veroveren

Twintig jaar geleden zette de Belgische mediagroep DPG Media voor het eerst voet aan wal in Nederland. Dat bracht een omwenteling teweeg in de hele Nederlandse dagbladenmarkt.

Artikel

Vlaanderen en Nederland, één boekenfront?

Carlo Van Baelen, ex-directeur van Literatuur Vlaanderen, analyseert de bewegingen in de boekensector en vraagt zich af of er wel sprake is van één Vlaams-Nederlandse boekenmarkt?

Artikel

De geest laten waaien

Historicus H.L. Wesseling (1937-2018) verkiest de synthese boven het specialisme, en staat in een typisch Nederlandse, veeleer essayistische traditie.

Artikel

Tijd om de man literair te emanciperen?

Boeken genoeg over vrouwen in de literatuur. Maar hoe zit het met de man in de literaire canon? In Jongens waren we passeert een stoet weinig verheffende manbeelden.

Artikel

Karl Marx schreef wereldgeschiedenis in Brussel

Drie jaar lang woonde Karl Marx in Brussel. ‘Hier startte hij een revolutie die de wereld ingrijpend zou veranderen’, schrijft historicus Edward De Maesschalck in zijn boek over de Belgische jaren van Marx.

Artikel

Jef Verheyen sloeg de brug tussen Jan van Eyck en Lucio Fontana

Veertig jaar na zijn overlijden wijdt het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen een overzicht aan de Kempische kunstenaar Jef Verheyen. De mooie expositie is niet alleen kunsthistorisch relevant, want Verheyen begeestert ook vanda...

Artikel

Jonge designers kiezen voor duurzaam en circulair

Ontwerpers van de jonge generatie laten de grenzen tussen wetenschap, technologie, design en kunst vervagen in hun streven naar een betere wereld. Nederland loopt in de voorhoede van deze zoektocht.

Artikel

‘De papieren man’: prijs de prijzen!

Wel en niet uitgereikte prijzen, nominaties stads- en vaderlandse dichters, beweging in de tijdschriftenwereld. Plus nieuwe boeken van Brouwers, Heijne en… Brusselmans. ‘De papieren man’ vat het literaire nieuws samen.

Artikel

De dood is levende cultuur bij uitvaartmuseum Tot Zover

Een uitvaartmuseum, dat spreekt niet direct tot de verbeelding. Maar Tot Zover in Amsterdam weet te verrassen met tentoonstellingen die informatief zijn, aanzetten tot nadenken, een gevoelige snaar raken en laten lachen.

Artikel

Connie Palmens huwelijk met de wereld

Connie Palmen koos onverbiddelijk voor een leven als schrijver, en maakte het schrijven zelf tot onderwerp van haar boeken: de wisselwerking tussen fictie en werkelijkheid.

Artikel

De organisatie

De sponsor van een podcast waar Thomas Heerma van Voss regelmatig te gast is, regelde kaartjes voor een voetbalwedstrijd.

Artikel

Ricardo van Eyk, schilder in de bouwmarkt

Ricardo van Eyk gebruikt liever lak dan olieverf en gaat zijn kunstwerken soms met een slijptol te lijf. Tot en met 24 april is zijn solo-expositie OPERA te zien in Collectie de Groen (Arnhem).

Artikel

Te veel tijdverdrijf. ‘Zout’ van Marc Reugebrink

Marc Reugebrink doet een stapje in de geschiedenis om te kunnen schrijven over de excessen en mistastingen der bevoorrechten. We moeten zijn roman Zout situeren in de negentiende eeuw, hooguit de vroege twintigste.

Artikel

Waarom de IJzeren Rijn niet wil rijden

Het is essentieel dat er weer een verbinding voor goederentreinen komt tussen de Antwerpse haven en het Ruhrgebied, vindt België. Maar Nederland, waar het tracé ook passeert, zien ze de zin er niet van in.

Artikel

Wie gaf de meest koninklijke coronaspeech?

Vele Europese vorsten gaven tijdens de coronacrisis een toespraak. Hoe zetten ze hun woorden kracht bij? Wat betekenden de betrokken blik van Willem-Alexander en de stijve mimiek van Filip voor hun boodschappen? En wie gaf de beste speech?

Artikel

De mythe van de python

Kunnen we ons bepaalde woorden opnieuw toe-eigenen en zo onze kwetsbaarheid tonen, vraagt Stefanie De Meerleer zich af na Shakespeare Is Dead, het festival voor nieuwe theaterteksten.

Artikel

Ergerlijk Engels

Waarom zwichten Nederlanders zo gemakkelijk voor de Engelse taal? Cultuurfilosoof Ton Lemaire ergert zich al jaren aan de onnodige overname van Engelse woorden waarvoor een goed Nederlands alternatief bestaat.

Artikel

Alles schuurt aan deze tentoonstelling over roofkunst

Het Mauritshuis toont kunstobjecten die ooit gestolen zijn door Franse troepen, kolonisten of nazi’s, en confronteert je met hun verleden en toekomst. Hier is de vraag minder wat aanwezig is maar vooral wie afwezig zijn.

Artikel

‘Conceptuele ingenieurs’ willen onze taal verbeteren

Conceptual engineering is kritisch nadenken over de manier waarop we bepaalde concepten (niet) benoemen én suggesties voor verbetering formuleren. Maar is het wel mogelijk en wenselijk om taal te ‘verbeteren’?

Artikel

Standaardnederlands is minder zuidelijk dan gedacht

In de periode dat Zuid-Nederlandse immigranten naar de Republiek trokken, kreeg het Standaardnederlands vorm. Recent onderzoek wijst uit zij geen noemenswaardige invloed hebben uitgeoefend op de standaardtaal-in-wording.

Artikel

Geen perspectief voor de grensstreek

De huidige nationale aanpak van de Covid 19-crisis botst met de realiteit van veel bewoners in de grensstreek. Familie, werk en nagenoeg het hele sociale leven spelen er zich af op een paar vierkante kilometer in België en Frankrijk. Maar m...

Artikel

Shaffy + List

In 2002 verschenen alle liedteksten van Ramses Shaffy en kort daarna een biografie over Liesbeth List. Ze waren iconen van het Nederlands chanson met een grote uitstraling in het hele Nederlandse taalgebied. Velen dachten dat ze een koppel ...

Artikel

Popicoon in Lage Landen. Henny Vrienten & Boudewijn de Groot

Eind 2006 lag Nacht, de soundtrack in de rekken, een nieuwe cd van het voormalige tieneridool Henny Vrienten, waarop hij, samen met een aantal genodigden, zijn eigen hoogstpersoonlijke soundtrack componeerde. Een van die genodigden was Boud...

Artikel

Huizenruil en geopolitiek

Tijdens een verblijf in Estland vraagt Thomas Heerma van Voss zich af of hij betrokkener moet zijn bij de oorlog die buurland Rusland momenteel voert.

Artikel

Een kunstpubliek kweken

Maas Theater en Dans uit Rotterdam maakt prachtig werk voor de jeugd én voor wie bereid is het kind in zich vrije doorgang te verlenen.

Artikel

Oorlog tekende Raoul Servais, en Raoul Servais tekende de oorlog

Op 19 maart overleed Raoul Servais. De Belgische filmmaker en animator, ook wel ‘de tovenaar van Oostende’ genoemd, werd 94. Een nieuwe tentoonstelling en een publicatie zoomen in op de oorlogsherinneringen van de internationaal gelauwerde ...

Artikel

Waar zijn de utopisten gebleven?

Tinneke Beeckman leidt ons langs de klassieke utopieën die het westerse denken hebben beïnvloed en analyseert het utopische gelijkheidsstreven van vandaag.

Artikel

Verstilling als medicijn

Componeren om de tijd te verslaan, dat doet Kevin Imbrechts als Illuminine. En Wouter Dewit scoort miljoenen streams met zijn verstilde pianomuziek.

Artikel

Het compromismuseum

Zijn de renovatie en dekolonisatie van het AfricaMuseum gelukt? Kiza Magendane bezocht Tervuren met gemengde gevoelens.

Artikel

Ik ben, omdat wij zijn

Schrijver en theatermaker Rebekka de Wit schreef met Afhankelijkheidsverklaring een heel politiek werk, zonder die pretentie te hebben.

Artikel

Altijd maar weer liedjes van Maarten

Maarten van Roozendaal overleed in juli 2013 op 51-jarige leeftijd, na een intens leven vol muziek. Zijn invloed blijft breed voelbaar.

Artikel

Undercover in de kelder van de arbeidsmarkt

Journalist Jeroen Van Bergeijk ging aan de slag in tal van ‘kutjobs’ aan de onderkant van de arbeidsmarkt: zwaar, laaggeschoold, slecht betaald werk. ‘Ik begrijp nu beter waarom mensen op Wilders stemmen.’

Artikel

‘Ik vond Nederlands een mooie taal’

Sinds september 2018 groeit een nieuwe, Nederlandstalige loot aan de boom van Internationale afdelingen in het Franse onderwijs. Drie scholen in Tourcoing en Halluin bieden de taal aan.

Artikel

Hoe gepolariseerd zijn we echt?

Journaliste Femke Van De Pontseele zoekt een weg uit de loopgraven en vraagt zich af hoe je in gesprek gaat met iemand die er een heel andere kijk op na houdt.

Artikel

Irma

Alice Spinoy schreef een verhaal met Streuvels als inspiratiebron. De illustratie is van Willem Moreel.

Artikel

Onregelmatig genoeg? Een bloemlezing van Victor Vroomkoning

Voor Tachtig heeft Victor Vroomkoning honderdtwintig gedichten geselecteerd die hij blijkbaar “mooi” vindt. De eerste gedichten dateren van bijna veertig jaar geleden, maar opmerkelijk genoeg heeft de dichter geen enkele ontwikkeling doorge...

Artikel

Verengelsing? Ja, maar met mate

‘Doorgeslagen’ is het woord dat je vaak hoort als het gaat over het Engels aan universiteiten en hogescholen. Maar er beweegt wat: Nederland vraagt meer regulering door de overheid, terwijl Vlaanderen juist meer vrijheid verlangt.

Artikel

De schrijver als colporteur

Schrijver ben je allang niet meer alleen door boeken te maken: je moet er ook de boer mee op. Hoort zelfpromotie onherroepelijk bij het auteurschap? En blijft er dan nog wel genoeg tijd over om te schrijven?

Artikel

De burgemeester van Baarle blust branden over de grenzen heen

In Baarle loopt de Belgisch-Nederlandse grens dwars door woningen en winkels. Hier is samenwerken met de buren de dagdagelijkse corebusiness. Burgemeester Marjon de Hoon-Veelenturf benoemt de charmes én de valkuilen van de grensoverschrijde...

Artikel

En de haan, hij vocht dapper voort

Hanengevechten zijn, uitzonderlijk, nog altijd toegestaan in de departementen Nord en Pas-de-Calais. Het is er een oude traditie die vandaag echter langzaam maar zeker uitsterft. Dirk Vandenberghe ging na hoe het er vandaag mee gesteld is...

Artikel

Een dikke pot inkt

Een tekst van Thomas Heerma van Voss krijgt een bibliofiele uitgave, hij kan het drukproces bijwonen. Dat aanschouwt hij met een mengeling van affiniteit en onbehagen. ‘Was dit mijn voorland, steeds verder in de half zelfverkozen marge?’

Artikel

Humor anno 2022: strijdperk en mijnenveld

Humor zit pal in de boksring van onze maatschappij. Achter grappen en kwinkslagen gaat dan ook veel meer schuil dan louter de lach. Hoe verhoudt humor zich tot de macht?

Artikel

Belgische politici normaliseren drankmisbruik

Het was de grootste cultuurshock die de Nederlandse journaliste Anouk van Kampen had toen ze in België kwam wonen: hoe normaal niet weinig Belgen het vinden om al ’s morgens te drinken en met een slok op achter het stuur te kruipen, ook pol...

Artikel

De populisten maken de Europese politiek weer spannend

De populisten betreden almaar vaker de Europese arena en brengen hun politieke drama mee. Precies dat interesseert de burger, zei Europa-correspondente Caroline de Gruyter tijdens de Pacificatielezing in Gent.

Artikel

Bart Lunenburg luistert naar wat gebouwen zeggen

Door theoretisch onderzoek en praktisch maakwerk te combineren, verkent Bart Lunenburg allerlei aspecten van architectuur. De Nederlandse kunstenaar maakt werk in een keur aan media, die onmogelijke gebouwen laten zien.

Artikel

Gewoon beginnen sturen

De taalcolumn van Fieke van der Gucht. ‘Tussen mijn nichtje en mijn grootvader gapen de jaren. Het werkwoord sturen heeft daar slinks gebruik van gemaakt.’

Aanmelden

Registreer je of meld je aan om een artikel te lezen of te kopen.

Sorry

Je bezoekt deze website via een openbaar account.
Je kunt alle artikelen lezen, maar geen producten kopen.

Belangrijk om weten


Bij aankoop van een abonnement geef je toestemming voor een automatische herabonnering. Je kunt dit op elk moment stopzetten door contact op te nemen met emma.reynaert@onserfdeel.be.