NLZo schreven wij over Congo
Is de Congoroman ‘dat onbenullige genre’ zoals Koen Peeters in De mensengenezer
schrijft, louter ‘avonturen van paters, jagers en ambtenaren, soms kinderlijk geïllustreerd, vol koloniale daadkracht en de hooggestemde roeping’? Het is veel meer dan dat, zo beseft de lezer van Koloniseren om te beschaven.
De emeritus hoogleraar van de Universiteit Hasselt Luc Renders streeft in zijn lijvige boek, met als ondertitel Het Nederlandstalige Congoproza van 1596 tot 1960, twee doeleinden na. Ten eerste: een zo volledig mogelijk overzicht geven van het Nederlandstalige proza over Congo tijdens de koloniale periode, met bijzondere aandacht voor de reis- en verblijfsverslagen, de romans, de novelles en de jeugdliteratuur. Poëzie en toneelwerk blijven grotendeels buiten beschouwing – die genres heeft de kolonisering ook niet en masse voortgebracht. Ten tweede: een analyse van die Congowerken op hun kolonialistische inslag. Ondersteunen ze het kolonialistische gedachtegoed of drukken ze er kritiek op uit?
Het boek van Renders bevindt zich op het scheidingsvlak tussen de historische en de literaire wetenschap. Als historicus laat ik me liever niet uit over de literair-wetenschappelijke waarde van het werk. Wel heb ik een aantal historiografische bedenkingen.
De historische contextuele omkadering oogt vaak zwak. De bindteksten tussen de diverse delen missen duurzaamheid omdat de historische werken die Renders heeft geraadpleegd niet altijd de meest wetenschappelijke zijn. In de bibliografie komen de studies van gerenommeerde historici als Jean-Luc Vellut, Jean Stengers en Jan Vansina bijna niet voor. Ze zouden Renders’ boek solider hebben gemaakt.
Zo verwijst Renders in de inleiding naar Jean-Pierre Jacquemin, die in zijn boek Notre Congo / Onze Kongo (2002) ruw schat dat er tussen honderd- en honderdvijftigduizend publicaties bestaan over Congo. Een verwijzing naar de Bibliographie Historique du Zaïre à l’époque coloniale (1880-1960) van Jean-Luc Vellut lijkt me relevanter: in dat werk uit 1996 zijn 3.985 boeken en artikels opgenomen van auteurs van diverse nationaliteiten.
nl
