NLWho gives a fuck about an Oxford comma? Ik!
Taalwetenschapper Fieke Van der Gucht verklaart haar liefde aan een komma.
Mijn juf in de lagere school zei dat zinnen nooit mochten beginnen met “en”. En dat er geen, nóóit zelfs, een komma voor “en” mocht staan. Ik gehoorzaamde lange tijd gezagsgetrouw gedwee zoals alleen eersterangs boekenseuten dat kunnen. Pas jaren en een taalkundige mening of twee, drie later begon ik zinnen met “en”, “of”, “maar” en “want”, en schreef ik komma’s waar ze volgens juffen en meesters niet hoorden te staan. Want er bestaat geen regel zonder uitzondering natuurlijk: aan het einde van een opsomming van drie of meer items kan een optionele komma wél, als dat een dubbelzinnigheid kan uitklaren. Het maakt immers wel degelijk verschil of je houdt “van je lief, je minnaar en je beste vriend” of “van je lief, je minnaar, en je beste vriend”. Mét extra komma heb je immers wat meer relaties te onderhouden dan zónder.
Of neem de zin: “Ik ben zot van mijn vrienden, Joaquin Phoenix en Arnon Grunberg.” Of je bent een lucky bastard met een geweldige acteur en schrijver in de vriendenkring. Of de werkelijkheid is prozaïscher en dan hou je gewoon van een acteur, een schrijver en van je vrienden. Of nog: “Ik at frieten met stoofvlees en ijs.” Of je bent zwanger met een sterke maag en je vreet het ijs, als ware het mayonaise, bij de frieten. Of de werkelijkheid is minder spectaculair en dan neem je het ijs als toetje na de frieten met stoofvlees. Een mogelijk misverstand help je de wereld uit met een extra komma voor het laatste item in de opsomming: “Ik ben zot van mijn vrienden, Joaquin Phoenix, en Arnon Grunberg” of “Ik at frieten met stoofvlees, en ijs”.
Die ontwarrende komma heeft een naam: een seriële komma of ook wel een Oxford-komma. Dat komt omdat het leesteken voor het eerst en veelvuldig gebruikt werd bij Oxford University Press, dat de Oxford-komma als “a hallmark of OUP house style” roemt. Toch zijn niet alle eindredacteurs er happig op. Tegenstanders gaan de Oxford-komma uit de weg en hebben het liever over: “Ik ben zot van Joaquin Phoenix, Arnon Grunberg en mijn vrienden.” (Of ze vinden simpelweg dat je een aansteller bent. Alsof iemand nog maar zou dénken dat jij, uitgerekend jij, Joaquin Phoenix en Arnon Grunberg tot je vrienden mag rekenen.)
Eerlijk? Tot voor 2008 behoorde ik tot de club die dubbelzinnige opsommingen omzeilde zonder een komma te gebruiken. Dat ging moeizaam soms, om het misverstand heen schrijven. Toen de popgroep Vampire Weekend in mei 2008 de derde single uit haar eerste plaat uitbracht, werd mijn leven makkelijker. Zanger Ezra Koenig vond de ‘Oxford Comma’ immers een song waard.
Hij leerde het leesteken voor het eerst kennen door de Facebookgroep Students for the Preservation of the Oxford Comma. Een paar maanden later zat Koenig te pingelen aan de piano en spontaan kwam het ondertussen welbekende “who gives a fuck about an Oxford comma” bij hem op. Koenig zingt er zijn misprijzen bijeen over wie zich met pietluttigheden als een Oxford-komma bezighoudt. In een verloren moment googelde ik de bron van zijn ergernis. Het desambiguerende kind kreeg een naam. En plots werd ik grote fan. Van Vampire Weekend sindsdien minder.
Deze column is een bewerking van een eerder verschenen column uit 2015 voor het ter ziele gegane Taalunie:Bericht.
nl
