NLVan Reinhilde Decleir tot de Grootouders voor het Klimaat: dit zijn de laureaten van de Ultimas
Tijdens een liveshow in deSingel heeft de Vlaamse Gemeenschap de Ultimas uitgereikt, haar cultuurprijzen voor het jaar 2021. Actrice en theatericoon Reinhilde Decleir, die vorige maand overleed, krijgt de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste als bekroning voor haar carrière. In dit artikel vind je ook de twaalf andere kunstenaars en organisaties die zijn bekroond voor hun verdiensten in de socio-culturele sector.
Algemene Culturele Verdienste: Reinhilde Decleir
Reinhilde Decleir (1948-2022) was een van de grootste Vlaamse theater- en tv-actrices. Haar overlijden begin vorige maand wekte dan ook een storm van reacties op in de cultuursector en bij het brede publiek.
Haar artistieke cv bulkt van legendarische namen als Arca, het Kollektief Internationale Nieuwe Scène, de Blauwe Maandag Compagnie, het Toneelhuis en Antigone. Niet alleen in het theater, maar ook op het grote en kleine scherm liet ze vele hoogtepunten zien.
Reinhilde Decleir© Stefaan Temmerman
Toen ze 2003 samen met het Antwerps Platform Generatiearmen een theatervoorstelling maakte, begon haar sociale en artistieke engagement zich concreet te manifesteren. Dat leidde uiteindelijk tot de oprichting van Tutti Fratelli in 2007. De spelers van dat gezelschap komen uit alle lagen van de bevolking, met aandacht voor de meest kwetsbaren.
Tutti Fratelli veroorzaakte een aardverschuiving in het Vlaamse cultuurlandschap. Decleir voerde actief strijd voor die artistieke erkenning, niet alleen op het podium, maar ook naar het brede publiek en het beleid toe. Op die manier zorgde ze eigenhandig voor de opwaardering van sociaal-artistieke praktijken.
Uit het juryrapport: “Haar loopbaan op de scène liep ongeveer samen met alle artistieke hoogtepunten van het Vlaamse theater van de voorbije vier decennia. Reinhilde Decleir had een eigenzinnige, warmhartige schoonheid als actrice en artistiek visionair, maar ook als mens.”
Reinhilde Decleir en haar entourage wisten al geruime tijd dat zij de Ultima Algemene Culturele Verdienste zou krijgen. Het gaat dus niet om een postume toekenning.
Amateurkunsten: Belgische Improvisatieliga (BIL)
De Belgische Improvisatie Liga, kortweg BIL, is het allereerste improvisatie-theatergezelschap van Vlaanderen. het werd opgericht in 1989. De BIL bracht heel wat talent voort: Rob Vanoudenhoven, Bill Barberis, Jens Dendoncker, Dimitri Leue, Johan Terryn, Tom Lenaerts en Michiel Devlieger maakten hun eerste grappen bij de BIL.
De Belgische Improvisatie Liga (BIL) speelt improvisatietheater in wedstrijdvorm© Michiel Devijver
Door haar proactieve aanpak slaagt ze erin om subsidieloos te werken en te investeren in de professionele omkadering van haar projecten en spelers. Onder impuls van de BIL ontstonden ook heel wat andere improgezelschappen, waardoor Vlaanderen nu een rijk improlandschap heeft dat creatief improvisatietalent stimuleert.
Uit het juryrapport: “De Belgische Improvisatieliga vervult al dertig jaar een pioniersrol in het genre. Door haar brede en bijzonder professionele werking en haar voortdurende artistieke inventiviteit tilt ze het improvisatietheater telkens weer tot een hoger niveau.”
Lees HIER meer over improvisatietheater in België en Nederland.
Architectuur en Toegepaste Kunsten: Horst Festival
Sinds 2014 groeide Horst Arts & Music uit tot een internationaal gerenommeerd platform voor elektronische muziek, beeldende kunst en architectuur De podia en dansvloeren van het driedaagse immersieve festival zijn ontworpen door architecten. De tijdelijke paviljoenen worden steeds gebouwd in samenwerking met studenten, jonge makers en creatieven. Sinds de eerste editie vraagt Horst zich af hoe de noodzakelijke onderdelen van een festival aan maatschappelijke en sociale meerwaarde kunnen winnen.
Uit het juryrapport: “Sinds de oprichting in 2014 getuigt dit festival van een vernieuwende conceptuele aanpak die sterk geënt is op het samenbrengen, doen samenwerken en laten versmelten van verschillende disciplines.”
Beeldende Kunst: Kobe Matthys - Agentschap
Sinds 1992 werkt kunstenaar Kobe Matthys onder de naam “Agentschap”. Hij realiseert zijn kunstpraktijk in een structuur waarin het artistieke werk anoniem en collectief wordt gemaakt en niet gereduceerd wordt tot de creatie van één individu.
Internationaal kent dit vernieuwende oeuvre een grote zichtbaarheid, in Vlaanderen is het nog vrij onbekend. Wat hier ongetwijfeld toe bijdraagt, is de eigenzinnige manier waarop deze kunstpraktijk de beeldende kunst benadert. Agentschap maakt dan ook geen kunstwerken in de traditionele zin. In zijn installaties verzamelt de kunstenaar voorwerpen, beelden en verhalen die het voorwerp zijn geweest van (juridische) geschillen.
Uit het juryrapport: “In zijn vernieuwende oeuvre stelt Agentschap begrippen zoals eigendom, originaliteit, kopiëren, individu en collectief ter discussie op een manier die inspirerend kan werken voor andere maatschappelijke terreinen. Kunst leeft en groeit dankzij vernieuwing; Agentschap neemt hier een voortrekkersrol in die dan ook de nodige erkenning verdient.”
Meer over Agentschap – Kobe Matthys
Assemblee van Agentschap in Kiosk, Gent© Rachel Gruijters
Cultureel Ondernemerschap: Hnita Jazz Club
Met meer dan duizend optredens op de teller is de Hnita Jazz Club, opgericht in 1955, een van de meest roemrijke jazzclubs van de Benelux. Grote Europese en Amerikaanse sterren als Chet Baker, Charles Mingus, Gregory Porter, Keith Jarrett, Toots Thielemans, Art Blakey en Bill Evans passeerden de afgelopen 65 jaar in Heist-op-den-Berg.
Volgens de jury verdient de Hnita Jazz Club het om de Ultima Cultureel Ondernemerschap te winnen omwille van de vernieuwende aanpak bij zakelijke projecten, de sterke reputatie met internationaal artiestenbereik, de grote maatschappelijke impact in een niet-stedelijk gebied en de volgehouden inspanning om koste wat kost een gemeenschap met elkaar te verbinden.
Uit het juryrapport: “Het verhaal van de Hnita Jazz Club is binnen de jazzwereld bijna ongekend. Ga maar eens op zoek in Vlaanderen naar een gelijkaardige en hoog aangeprezen organisatie die door zo’n moed, volharding en gemeenschapsvorming een wederopstanding kon verwezenlijken.”
Film & Visuele Media: Kaat Beels en Nathalie Basteyns
De Vlaamse film- en televisieregisseurs Kaat Beels (1974) en Nathalie Basteyns (1972) studeerden beide film aan Sint-Lukas in Brussel. Ze werkten voor het eerst samen in 2004 aan de kortfilm Cologne. Ze maakten de televisiereeksen Jes (2009), Clan (2012), Beau Séjour
(2016, 2021) en Lost Luggage (2022).
Nathalie Basteyns en Kaat Beels© Michiel Devijver
Ook maakten ze diverse documentaires en realiseerden ze samen de langspeelfilm Façades (2017). Naast gezamenlijke projecten realiseren Beels en Basteyns regelmatig ook individueel werk. De regisseurs zijn ook levenspartners.
Uit het juryrapport: “Nathalie Basteyns en Kaat Beels zijn een voorbeeld voor vele anderen die vanuit hun eigen ervaring en visie verhalen willen vertellen.”
Letteren: Annelies Verbeke
Annelies Verbekes debuutroman Slaap! verscheen in 2003 en won meteen drie prijzen: de Vlaamse debuutprijs, het Gouden Ezelsoor en de Vrouw & Kultuur Debuutprijs. Het boek werd bovendien verkocht in 22 landen en ontving lovende perscommentaren.
Annelies Verbeke© Michiel Devijver
In 2007 bracht de schrijfster Groener gras uit, haar eerste bundel met korte verhalen. Sindsdien ontpopt ze zich meer en meer als een voorvechter van dit genre. Zo drukte ze in 2021 haar stempel met de bundel Treinen en Kamers, waarin ze als meesterverteller aan de slag gaat met literaire klassiekers als Frankenstein of Don Quichote, die ze in vijftien kortverhalen giet.
Naast romans en verhalenbundels schrijft Verbeke ook theaterteksten. Samen met tien andere vrouwelijke auteurs vormt Verbeke het schrijverscollectief Fixdit, dat streeft naar meer diversiteit in de canon en de literaire wereld. Het collectief wil het bewustzijn over genderongelijkheid in de letteren vergroten en de canon uitbreiden met werk van belangrijke vrouwelijke auteurs.
Uit het juryrapport: “Verbeke schrijft zich de eeuwigheid in met haar romans, theaterteksten, recensies en kortverhalen. Vooral in het laatste genre blinkt ze uit en ze ontpopte zich mede daardoor als een pleitbezorger en ambassadeur van het kortverhaal. Maar ook met haar maatschappelijke engagement verrijkt Verbeke onze literatuur.”
Lees HIER
al onze stukken van en over Annelies Verbeke.
Muziek: Lieselot De Wilde
Lieselot De Wilde (1984, Gent) is een Belgische vocaliste, performer en maker. Ze is een heel veelzijdige zangeres die diverse muziekstukken brengt: van middeleeuwse tot hedendaagse composities. Ze houdt van creatieve en avontuurlijke projecten waar ze ook andere van haar passies in kwijt kan zoals theater, poëzie en improvisatie.
Recent gooide De Wilde hoge ogen met Around the world in 72 songs. Voor dit onlineproject vertolkt ze nummers van over de wereld terwijl ze zichzelf begeleidt op een draaiorgel. Ze volgt hierbij op virtuele wijze de route van journalist Nellie Bly, die als eerste de wereld rondreisde in 72 dagen.
Uit het juryrapport: “De carrière van Lieselot De Wilde bruist van tomeloze veelzijdigheid en creativiteit. Ze treedt op met oude muziek, hedendaagse muziek, liederen, muziektheatercreaties en haar eigen creatieve projecten.”
Opkomend Talent: Gorges Ocloo
Gorges Ocloo (°1988, Koforidua, Ghana) groeit op in Genk. Hij behaalt in 2014 zijn master in theaterregie met grootste onderscheiding aan het RITCS in Brussel. Hij is artistiek leider bij DE MAAN in Mechelen, vaste huisartiest bij LOD muziektheater in Gent en Toneelhuis in Antwerpen.
Ocloo schippert in zijn werk tussen het politiek correcte en incorrecte. Hij tast de grenzen tussen acteurs, muziek, esthetiek en inhoud af. Voodoo, de cultuur van zijn vader, vormt voor Ocloo de ultieme synthese tussen spelen, performance en acteren.
Als multidisciplinair kunstenaar is Ocloo’s parcours divers, gaande van regie, moderne dans, performance kunst, community art, beeldende kunst en scenografie tot muziekcomposities voor opera, theater en dans.
Uit het juryrapport: “De onbevreesdheid waarmee Ocloo zich in verschillende disciplines en rollen manifesteert, is enorm verfrissend. Een bezoek aan een voorstelling van hem is nooit vrijblijvend.”
Podiumkunsten: Lucinda Ra
Lucinda Ra is een gelegenheidscollectief bestaande uit Barbara Claes, Stefanie Claes, Simon Allemeersch, Sofie Van der Linden, Mario Debaene, Giovanni Barcella, Jeroen Van Herzeele en Brigitte Mys.
Lucinda Ra is een multidisciplinaire groep die een losse structuur deelt en enkel samenwerkt als er een noodzaak is. Ze ontwikkelen hun werk vaak in omgevingen waar de kunsten niet vanzelfsprekend zijn, zoals psychiatrie, sociale woningbouw of in een specifieke buurt. Ze werken in het theater omdat ze de wereld buiten het theater interessanter vinden. Ze nemen de wereld waarin we leven onder de loep en dompelen zich onder in thema’s die hen raken. Met als resultaat voorstellingen die tot op het bot gaan.
Mia Kermis van Lucinda Ra (Stefanie Claes)© Bart Grietens
Lucinda Ra maakte al een tiental voorstellingen, telkens met wisselende bezetting: Jordy, Het Fioretti Project, Mia Kermis, Rabot 4-358 en Rabot 2, Het fantastische leven van de heilige sint Christoffel zoals samengevat in twaalf taferelen en drie liederen, Akaaremoertoe Bahikoeroe en Euthanasie met Barbara en Stefanie
Uit het juryrapport: “De manier waarop het gezelschap doorgedreven participatief en respectvol met de verhalen van de kwetsbare mens aan de slag gaat, wordt door de jury enorm geapprecieerd. Lucinda Ra documenteert van onderuit om het ongekende niet als een soort spektakel of dierentuinervaring naar het publiek te projecteren.”
Lees HIER
meer over Simon Allemeersch, een van de leden van Lucinda Ra.
Roerend en Immaterieel Erfgoed: De Borgerhoutse Reuzenstoet
De Borgerhoutse reuzenstoet groeide de voorbije jaren uit van een folkloristische traditie tot een gemeenschapsvormend project in een grootstedelijke context waarin betrokkenheid, creativiteit en verbeelding centraal staan.
De reuzenstoet ging voor het eerst uit in 1712. Het was een optocht langs de straten en pleinen van Borgerhout met de vier Reuskens – Reus, Reuzin, Kinnebaba en Dolfijn – als hoofdrolspelers.Hendrik Conscience beschreef hen ruim 100 jaar later als ‘Kinderen van Lange Wapper’. Ze worden vergezeld door praalwagens en muzikanten en sinds het reuzenjaar in 2012, dat de 300ste verjaardag van de stoet markeerde, ook door tal van nieuwe reuzen die gebouwd werden door Borgerhoutse verenigingen, organisaties, scholen en allerlei sympathisanten.
De Borgerhoutse Reuzenstoet is vandaag een vitale erfgoedpraktijk die jaarlijks vele duizenden toeschouwers op de been brengt. Op zaterdag 24 september 2022 viert de Reuzenstoet zijn 310de verjaardag.
Uit het juryrapport: “De Reuskens van Borgerhout en reuzin Amal zijn voor de jury een toonbeeld van wat erfgoed kan doen en moet doen, want het is toegankelijk voor iedereen.”
Website Reuskens van Borgerhout
Sociaal-Cultureel Volwassenenwerk: Grootouders voor het Klimaat
De burgerbeweging Grootouders voor het Klimaat kwam tot stand uit bezorgdheid om de klimaatcrisis en de gevolgen ervan voor de volgende generaties. Grootouders voor het Klimaat werd opgericht in 2019 en steunt sindsdien o.a. de klimaatmarsen. Het is een ongebonden beweging die niet alleen de jongeren verdedigt, maar ook informeert, motiveert, standpunten inneemt en andere initiatieven steunt.
Reinhilde Decleir, laureaat van de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste, was de eerste van vele bekende ambassadeurs van Grootouders voor het Klimaat.
De Grootouders voor het Klimaat© Michiel Devijver
De groep heeft geen banden met politieke of belangengroepen. De werking draait volledig op vrijwilligers. Ze willen een leefbare wereld nalaten aan hun kleinkinderen, de generatie van de klimaatjongeren, wereldwijd. Grootouders voor het Klimaat wordt gefinancierd door donaties en ledenbijdragen. De organisatie wil dat België zich aansluit bij de Europese klimaatambities en met een sterk klimaatbeleid komt.
Uit het juryrapport: “Grootouders voor het Klimaat gaf een krachtig signaal dat het klimaatthema niet enkel de jongeren aangaat, maar dat het een thema is dat alle generaties aanbelangt.”
Website Grootouders voor het Klimaat
Publieksprijs: Tegenwind
Bij de editie Ultimas 2021 wordt hier voor het eerst een Publieksprijs aan toegevoegd, voor artiesten of organisaties die in het afgelopen jaar bijdroegen aan de verbreding van de cultuur, maar die niet meteen in de bestaande Ultimas-categorieën passen. Elke Vlaming kon hiervoor online nominaties indienen en stemmen. De winnaar van de Publieksprijs is Tegenwind, een reeks interviewportretten van Vlaamse en Nederlandse critici van het coronabeleid. VRT NWS heeft het over een omstreden winnaar.
Over de Ultimas
De traditie van de uitreiking van de Vlaamse cultuurprijzen ontstond in 2003. Sindsdien reikt de Vlaamse overheid elk jaar 12 prijzen uit, in evenveel categorieën, aan toonaangevende artiesten, kunstenaars, organisaties of gezelschappen. De laureaten worden gekozen door een jury van deskundigen.
Alle laureaten ontvangen op 10 mei een fysieke award. Die is speciaal voor de gelegenheid in een nieuw kleedje gestoken door beeldend kunstenaar Daan Gielis (°1988). Daarnaast is er voor elke laureaat een geldprijs van 10.000 euro. Uitzondering hierop is de winnaar van de Ultima voor Algemene Culturele Verdienste, die een som van 20.000 euro ontvangt als bekroning van een integrale carrière.
nl
