NLBoeken om een leven lang te koesteren: dit was de Boon 2023
Geert Buelens, Edward van de Vendel, Anoush Elman en Annet Schaap winnen de Boon 2023. Voorafgaand aan de prijsuitreiking vond een panelgesprek met juryleden plaats over literair lezen en beoordelen. De boodschap: léés alsjeblieft kinder- en jeugdboeken.
De tweede editie van de Boon Literatuurprijs eindigde op een verrassende noot. “Dit had ik niet verwacht”, zeiden zowel Geert Buelens als Edward van de Vendel gisteravond in de Vooruit in Gent.
Buelens mocht de Boon voor fictie en non-fictie in ontvangst nemen voor zijn boek Wat we toen al wisten. En met Misjka wonnen Edward van de Vendel, Anoush Elman en Annet Schaap de Boon voor kinder- en jeugdliteratuur. De winnaars van de beide categorieën ontvingen een cheque van 50.000 euro.
Winnaars Edward van de Vendel en Anoush Elman en Geert Buelens met juryvoorzitters Sven Speybrouck en Joke Van Leeuwen© Bob Van Mol / Boon Literatuurprijs
De publieksprijzen gingen naar De draaischijf van Tom Lanoye en naar Morris van Bart Moeyaert en Sebastiaan Van Doninck. Zij krijgen een bedrag van 5.000 euro.
Door Wat we toen al wisten te lauweren, maakt de vakjury een opvallende keuze. Doorgaans is het fictie die literatuurprijzen van dit kaliber in de wacht sleept. Buelens kon de jury overtuigen met een klimaatboek dat niet in wanhoop blijft steken. “De auteur overstijgt die houding door een cultuurgeschiedenis te schrijven waarin hij het persoonlijke aan het wetenschappelijke koppelt, het politieke en sociale debat aan literatuur en andere kunst en het haast vergeten klimaatbewustzijn in 1972 aan onze huidige tijd”, zei juryvoorzitter Joke van Leeuwen. “Het resultaat is een diepgravend, onconventioneel, zeer goed geschreven, relevant non-fictieboek.”
Wat we toen al wisten is een verhaal over een indalend milieubesef en de zorg voor het leven op deze planeet. Maar het is evengoed een doorlichting van een al te hardnekkige moderniseringsdrang. Buelens leverde een heldere analyse van een groeiende ecologische bezorgdheid, schrijft Tine Hens in haar lovende recensie.
De shortlist van de Boon voor fictie en non-fictieBij de categorie kinder- en jeugdliteratuur schoof de vakjury uit meer dan tweehonderd inzendingen Misjka naar voren als winnaar. “Een moderne klassieker”, noemde voorzitter Sven Speybrouck het werk van Edward van de Vendel en Anoush Elman, met illustraties van Annet Schaap.
Publiekswinnaars Bart Moeyaert en Sebastiaan Van Doninck en Tom Lanoye met juryvoorzitters Sven Speybrouck en Joke Van Leeuwen© Bob Van Mol / Boon Literatuurprijs
“De kracht van dit boek ligt in de eenvoud: de tekst is uitgepuurd, er staat geen woord te veel en elk detail klopt. Door het bijzondere samenspel van woord en beeld kan Misjka jonge kinderen bekoren, terwijl het ook oudere lezers zal ontroeren. Dit is een boek om een leven lang te koesteren.”
De shortlist van de Boon voor Kinder- en jeugdliteratuurLees hier onze recensies van alle genomineerden.
Niet doorsnee
Voorafgaand aan de uitreiking vond een Vlaams-Nederlands netwerkmoment plaats. Juryleden Winny Ang, Max Urai en voorzitters Joke van Leeuwen en Sven Speybrouck schoven aan bij podcastmaker Wim Oosterlinck voor een gesprek over literair lezen en beoordelen.
Wat maakt een boek goed, wilde Oosterlinck weten. “Een goed boek is als een eerste date”, vond Speybrouck. “Je weet dat het goed zit als je goesting hebt om verder te gaan, als je curieus bent naar waar dit naartoe leidt.” Belangrijk daarbij is de aandacht voor stijl, zei Van Leeuwen, die voor de gelegenheid een halsketting droeg waarbij elke kraal verwees naar een boek uit de juryselectie. “Originaliteit en verrassingselementen zijn noodzakelijke troeven. Je mag niet doorsnee zijn.”
Juryvoorzitters Joke van Leeuwen (Literatuurprijs) en Sven Speybrouck (Kinder- en jeugdliteratuur), samen met Max Urai en Winny Ang© Brenda van Leeuwen / Lotte Nijsten / Jante Wortel / Michiel Devijver
Schrijver, programmamaker en docent Max Urai kwam het voor dat heel wat auteurs zich moeilijk lijken te ontworstelen aan een gevoel van taalnormering. “Schrijvers lijken een soort welomlijnd beeld te hebben van hoe literaire taal er hoort uit te zien. Dat zie ik evengoed bij Vlamingen als bij Nederlanders. Durf daarvan af te wijken.” Schrijf zoals je spreekt, zei Urai. “Gelukkig kennen de beide regio’s een heleboel prachtige stilisten”, vond Van Leeuwen.
Of die Nederlanders en Vlamingen dan wel over dezelfde onderwerpen schrijven? Tijdens het lezen viel het kinder- en jeugdpsychiater Winny Ang in ieder geval op dat thuisvoelen en identiteit vaak naar boven kwamen – en dat die thema’s in vraag gesteld werden. “Ik was blij verrast dat zoveel ingezonden verhalen een perspectief uit de marge van de samenleving bevatten.”
“Ik was blij verrast dat zoveel ingezonden verhalen een perspectief uit de marge van de samenleving bevatten”
Verhalen die sterk zijn ingebed in de realiteit, dus. Daar zag Urai een gemiste kans. “Scifi en fantasy zijn ondervertegenwoordigd in literaire prijzen. Dat is jammer. Het moedigt auteurs niet aan om die rijke genres verder te verkennen. Al deed Tülin Erkan met haar debuut Honingeter wel wat scifi voor mij doorgaans doet: met haar soms vervreemdende proza slaagt ze erin de blik op de werkelijkheid te doen kantelen.”
De dingen op andere en nieuwe manieren verbeelden – ook en vooral als die zich anders moeilijk laten uitspreken: dat bleek gisteren opnieuw de kern te zijn waarin de kracht van literatuur schuilt. Dat gold niet enkel voor literatuur voor volwassenen. Voor juryvoorzitter Speybrouck was dit de slotsom na zo’n tweehonderd boeken voor kinderen en jongvolwassenen te hebben gelezen: kinder- en jeugdliteratuur verdient veel meer waardering. En een groter publiek. Dat mochten de toehoorders figuurlijk nemen, maar net zo goed letterlijk.
nl
