Tussen realisme en alarmisme. De januskop van het cultuurpessimisme

Volgens schrijver E. du Perron hadden de cultuurpessimisten van zijn tijd – de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw – “de ziel van een ouwehoer”. Geldt dat ook voor eigentijdse cultuurpessimisten, die trouwens zelf graag en gretig naar de periode van het interbellum verwijzen?

Dat vraagt emeritus hoogleraar geschiedenis Ronald Havenaar zich af in zijn boek Naar de bliksem, maar nu nog niet, waarin hij beide vormen van “doemdenken” – de nu ingeburgerde term komt oorspronkelijk van het duo Van Kooten en De Bie – vergelijkt langs drie assen: die van het moreel verval (hoofdstuk 1), van de economische neergang (hoofdstuk 2) en van de politieke ontwrichting (hoofdstuk 3). In het afsluitende vierde hoofdstuk stelt hij de vraag of hedendaagse doemdenkers het al dan niet bij het rechte eind hebben.