Context bij cultuur in Vlaanderen en Nederland

Publicaties

Context bij cultuur in Vlaanderen en Nederland

TUSSEN EMOTIE EN LITERATUUR. De paradoxale status van rouwromans
0 Reacties
Voor abonnees
literatuur

TUSSEN EMOTIE EN LITERATUUR. De paradoxale status van rouwromans

(Lut Missinne) Ons Erfdeel – 2014, nr 2, pp. 98-109

Dit is een artikel uit ons papieren archief

Autobiografische boeken hebben net als historische romans en literaire non-fictie een paradoxale status. Ze gaan over werkelijk gebeurde feiten en reële ervaringen, maar ze willen tegelijk ook literatuur zijn, een hoedanigheid die vele lezers verbinden met verzonnen gebeurtenissen.

De spanning tussen die twee eigenschappen en de vraag in hoeverre het vertelde echt gebeurd is, bepalen in vele gevallen mede de waardering voor het boek. In recensies van autobiografische romans wordt het gebrek aan literaire kwaliteit vaak direct verbonden met het autobiografische karakter van een boek: het is “plat autobiografisme”, “gemakzuchtig proza”, “toegeven aan de smaak van de doorsneelezer”. De literaire kwaliteit van wat het grote publiek graag leest, geldt dan per definitie als bedenkelijk. Maar ook het feit dát het om een persoonlijk relaas gaat, kan een gunstige waardering van een autobiografisch boek als literair en kunstzinnig product in de weg zitten. Recht uit het hart schrijven staat dan op gespannen voet met kunst maken.

Dit alles geldt in het bijzonder voor auteurs die over een rouwproces schrijven. Het schrijven over het verlies van een kind of over stervende ouders is ongetwijfeld een heikele aangelegenheid en de vele rouwboeken die de laatste tijd zijn verschenen, kunnen de verdenking wekken dat auteurs hiermee inspelen op de marktwetten. Daarnaast loert voor dit genre het gevaar dat alle reality-tv bedreigt: het wegglijden in een van de twee uitersten, sentimentaliteit of cynisme. Rouwboeken en autobiografische boeken in het algemeen moeten ook aan tegenstrijdige lezersverwachtingen voldoen: ze vertellen over persoonlijk leed of ervaringen én er wordt van ze verwacht dat ze tevens het al te particuliere weten te overstijgen om “literatuur” te kunnen worden.

Bekende rouwromans van de laatste jaren zijn ongetwijfeld Schaduwkind (2003) van P.F. Thomése, Contrapunt (2008) van Anna Enquist, Sprakeloos (2009) van Tom Lanoye, Tonio (2011) van A.F.Th. van der Heijden, Logboek van een onbarmhartig jaar (2011) van Connie Palmen. Maar ook Gestameld liedboek. Moedergetijden (2011) van Erwin Mortier, eerdere requiems van Van der Heijden, waaronder Asbestemming (1994) over zijn vader, en De sandwich (1986) over twee vrienden, Mensje van Keulens Olifanten op een web (1997), Monika van Paemels De eerste steen (1988) of Gesloten huis. Zelfportret met ouders (1994) van Nicolaas Matsier zijn rouwboeken die hun weg naar het publiek hebben gevonden.

Het is behalve het vaststellen van het publiekssucces interessant om te kijken hoe de auteurs van dergelijke autobiografische boeken en hun critici met het moeilijke evenwicht tussen persoonlijke ervaring en literaire verwerking omgaan.

"

Verder lezen?

Dit is een artikel waarvoor je moet betalen. Koop dit artikel of neem een abonnement om toegang te hebben tot alle verhalen van de lage landen.

€3

€4/maand

€40/jaar

Aanmelden

Registreer je of meld je aan om een artikel te lezen of te kopen.

Sorry

Je bezoekt deze website via een openbaar account.
Je kunt alle artikelen lezen, maar geen producten kopen.

Belangrijk om weten


Bij aankoop van een abonnement geef je toestemming voor een automatische herabonnering. Je kunt dit op elk moment stopzetten door contact op te nemen met emma.reynaert@onserfdeel.be.