Wat is toeval? Hoofdredacteur Luc Devoldere filosofeert samen met Ludwig Wittgenstein over dit intrigerende woord.

Er bestaan alleen lichamen en toeval. Dat heb ik ooit eens opgeschreven. En vandaag wil ik het hebben over dat woord “toeval”. Niet het mooiste woord uit onze taal, maar wel een intrigerend woord.

Sommigen beweren dat het woord toeval alleen bestaat omdat onze hersens te klein zouden zijn om alle samenhangen te begrijpen. Toeval is dan datgene wat we zo noemen omdat we de niet toevalligheid van de dingen en de gebeurtenissen - nog - niet kennen. Die samenhangen en dus verklaringen, dat soort systematiek, is, in hun ogen, minstens in beginsel, kenbaar.

En als het nu een zo was dat dat niet het geval is, dat het toeval juist datgene is wat ons toevalt, wat voorvalt, en dus “het geval is”, in al zijn onnaspeurbare vreemdheid.

De Tractatus Logico-Philosophicus van Ludwig Wittgenstein begint met de wonderlijk apodictische stelling: “Die Welt ist alles, was der Fall ist.” De wereld is alles, wat het geval is.

En met de verwondering daarover eindigt dat boek ook.

Het toeval is een soort ongeval. Hoe komt het dat ik op het einde van de straat in een onbekende stad waar ik wat rondloop, rechts afsla, en niet links en exact drieënvijftig meter verder, op een hoek bots op een vrouw, die de vrouw van mijn leven zal worden? Toeval. Laat ons dat toeval koesteren, omhelzen, zoals Nietzsche het fatum omhelsde: Amor fati - liefde voor het noodlot. Overigens bestaat het noodlot niet, want dat veronderstelt noodzaak, en dus voorbestemdheid, planning, een horlogemaker of een onbewogen beweger. Dat is de dood in de pot. Het toeval daarentegen maakt ons vrij in zijn onbestemdheid, zijn onberekenbaarheid, zijn oncontroleerbaarheid en onvoorspelbaarheid. Toeval is het wezenskenmerk van het zijn, het bestaan, het leven. Zonder het toeval zouden wij zelf eigenlijk niet …bestaan.

Het toeval is een aanval, al dan niet epileptisch.

Als het toeslaat, laat ons dan – vallen.