kunst

Tijdens het derde DS Podcastfestival gonsde het van de ideeën

Zo’n tweeduizend podcastmakers en -luisteraars uit Vlaanderen en Nederland zakten af naar het DS Podcastfestival in Oostende voor live-opnames, panelgesprekken en masterclasses. Deze derde editie toonde een sector in volle bloei, die nog steeds worstelt met één prangend vraagstuk.

Een feest van introverten, zo wordt het DS Podcastfestival in Oostende weleens grappend genoemd. Dat cliché werd vlot overstegen in cultureel centrum De Grote Post, waar op 8 en 9 november 2024 de derde editie van het festival plaatsvond. Zo’n tweeduizend audiomakers en luisteraars kwamen er samen. Professionals gunden een inkijk in hun werk en traden in contact met hun luisteraars. Doorheen het programma – dat bestond uit live-opnames maar ook panelgesprekken, masterclasses en lezingen – zochten ze naar antwoorden op enkele vragen: waarom luisteren we naar podcasts? En wat kunnen we van elkaar leren?

Podcasts zitten in de lift, dat stellen ook Ben Van Alboom en Max De Moor, die ook deze derde editie van het Podcastfestival cureren. Maar waar komt die populariteit vandaan? “Je kan in je eigen wereld zitten, en tegelijkertijd ook in die van iemand anders”, vertelt maker en docent Katharina Smets, bekend van onder meer De Stemmen. “Waar ik naar luister is afhankelijk van het moment van de dag. Soms heb ik zin om te ontspannen en naar een chatcast te luisteren met gelijkgezinden, soms wil ik andere meningen dan de mijne vinden. Al die dingen kunnen bestaan binnen podcasts.”

Het festival brengt een jong publiek op de been. Dat is niet verwonderlijk. Podcasts zijn zeer geliefd bij Gen Z en millennials: in Vlaanderen luistert 34 procent van de 18- tot 24-jarigen maandelijks naar podcasts, en 42 procent van de 25- tot 34-jarigen, blijkt uit een bevraging van imec. “Ik vind het interessant dat je van veel verschillende makers kan horen hoe zij te werk gaan”, zegt bezoeker Ko, die samen met haar vader Guy Delforge, docent journalistiek aan de Erasmushogeschool Brussel, jaarlijks naar het festival afzakt. “Op twee dagen tijd kom je bijna iedereen uit de sector tegen, je praat even bij, het is gewoon een heel gezellige sfeer”, vult die zelf aan.

Ook mensen van buiten Vlaanderen en Nederland genieten van het festival. Journalist Josh Baker, wiens podcasts I’m not a monster en The Shamima Begum Story een wereldwijd publiek hebben, praat met veel liefde over de sfeer en het publiek. Tijdens zijn masterclass over hoe je een verhaal opbouwt luistert de zaal heel aandachtig en worden er doordachte vragen gesteld. “Iedereen is heel hartelijk en verwelkomend”, zegt hij nadien. Ook is hij onder de indruk van “the party culture”, tijdens zijn sessie op vrijdag moest hij nog wat bekomen van de nacht voordien.

Het publiek krijgt tijdens het festival de kans om hun podcasthosts te bevragen en een blik te werpen achter de schermen van hun shows. Tijdens de sessie van het Geluidshuis (de makers van Batavia) kunnen luisteraars zelfs een fictiestuk mee in elkaar steken en opnemen. Veel gasten hebben pen en papier bij, en noteren naarstig tijdens de sessies. Overal rondom je hoor je mensen praten over podcasts en de projecten die ze zelf willen starten. Het gonst van de ideeën om podcasts te starten.

Puzzelen

Dat brengt ons tot wellicht het prangendste vraagstuk in de Vlaamse en Nederlandse audiosector: hoe verdien je geld met podcasts? Alvast niet met Spotify, ook al heb je daar als audiomaker duizenden luisteraars. Dat platform brengt geen geld in het laatje. Ze moeten hun inkomsten dus op andere manieren verwerven, door bijvoorbeeld zelf advertenties in de afleveringen te monteren. Bezig zijn met marketing, Excel-lijsten en begrotingen ligt niet altijd in hun aard, maar het is een belangrijk onderdeel van maker zijn. Daarom organiseerden Klankverbond-oprichters Lucas Derycke, Wederik De Backer en Lotte Nijsten samen met Maartje Duin (bekend van de podcasts De plantage van onze voorouders en Mina & Mevrouw) een sessie met tips over hoe je professioneel met audio kan beginnen. En in het panel ‘Jackpod! Waar zit het geld?’ praten deskundigen Lieke Malcorps (Dag en Nacht/Podimo), Lotte Nijsten (Klankverbond), Leslie Vantomme (Working Class Heroes) en Koen Verwee (Mediahuis) over mogelijke inkomstenstromen.

Lotte Nijsten studeerde af als audiomaker aan het Ritcs en combineerde haar carrière zoals zovelen in de audiosector met een deeltijdse job om rond te komen. Dat geeft vrijheid om dingen te maken zonder al te veel geldstress, maar het remt het maakproces wel af. Wederik De Backer, die dit jaar de carrièreprijs won van de Vlaamse podcastprijzen De Oorkondes, is een van de weinigen die voltijds in de podcastsector aan de slag is. Hoe hij dat doet? Door rollen te combineren: hij werkt niet enkel als monteur, maar neemt ook vaak de rol aan als redacteur, eindredacteur, regisseur, scenarist en sounddesigner.

Als Vlaamse maker kan je ook subsidies aanvragen bij het Vlaams Audiovisueel Fonds. Dat kan een interessant spoor zijn om minder commerciële podcasts gefinancierd te krijgen. Ook samenwerkingen met mediahuizen als VRT of NPO zijn aangewezen, of met enkele producenten, maar die zijn schaars. Maartje Duin laat tijdens de sessie met tips vallen dat ook mecenaten mogelijk zijn. En sommige makers laten zich sponsoren door hun luisterpubliek, bijvoorbeeld door hun een lidmaatschap aan te bieden met exclusieve afleveringen. Leslie Vantomme, oprichter van managementbureau Working Class Heroes, ziet een oplossing in het exploiteren van podcasts. Shows als Nerdland Podcast en De Volksjury, die Working Class Heroes in de portefeuille heeft, blijven niet begrensd tot het podcastmedium; de makers gaan ermee op tournee, brengen een boek uit en verkopen merchandise.

Conclusie? Een voltijdse tewerkstelling in de audiosector verzilveren vergt puzzelwerk – met potentiële partners en de rollen die je opneemt in het maakproces. Zeker als je dat enigszins duurzaam wil maken, dan moet je nog méér puzzelen.

Sterker en duurzamer

Het festival is een ideale plek om van elkaar te leren. Bijvoorbeeld over hoe je artificiële intelligentie kunt gebruiken in podcasts en welke rol video en YouTube kunnen spelen. Er worden ook concrete tips gedeeld over hoe je een succesvolle chatcast ineenbokst. Hoe je uit je fouten kunt leren, en met welke ethische zaken je bij een audiodocumentaire rekening moet houden.

Verder steken de Vlaamse audiomakers dingen op van de Nederlandse makers die aanwezig zijn op het festival. Het valt op dat Nederlanders uitgebreid nadenken over de publieksimpact van hun werk. Waar verspreid ik mijn werk? Kan ik op bepaalde plekken gaan spreken over de podcast? Nadat ze een podcast had gemaakt over de Alzheimer van haar vader, ging Maartje Duin ermee langs in verzorgingshuizen, waar die podcast diende als gespreksopener met mantelzorgers en mensen die dierbaren hadden met Alzheimer.

Bij de verspreiding van haar podcasts wil maker Max-Lena Vanden Eynde (van onder meer De Zaak Y) net als Nederlandse makers assertiever uit de hoek komen. Over die Nederlandse assertiviteit valt kennelijk sowieso veel te leren. “Wanneer Nederlandse makers zich voorstellen vernoemen ze vaak welk werk ze al maakten, terwijl wij aarzelen of we onszelf überhaupt een maker kunnen noemen”, zegt Vanden Eynde. “We mogen een beetje van die trots overnemen van onze bovenburen.”

In Vlaanderen heb je anderzijds wel het voordeel dat je als individuele maker makkelijker subsidies kan aanvragen. In Nederland moet dat via een omroep gebeuren, waardoor het moeilijker is om kleine projecten uit te werken die commercieel gezien minder levensvatbaar zijn. Wat de diversiteit in het audiolandschap niet ten goede komt.

Die diversiteit was er wel tijdens deze derde editie van het DS Podcastfestival, waar nicheshows een plek kregen naast meer commerciële podcasts. Zulke verbindingen – net als die tussen makers en publiek – maken deze jonge sector in Vlaanderen en Nederland sterker en duurzamer.

• podcastfestival