de franse nederlanden

Streetart brengt kleur en betekenis in de metropool Rijsel

Streetart is al een tijdje hot in de regio Rijsel. Een bloeiende scène vond de voorbije decennia meer en meer ruimte en steun. Het levert de grijze straten met bakstenen panden een dynamische, vrolijke of soms poëtische aanblik op. Vrijblijvend is streetart niet. De kunstwerken ogen verleidelijk, maar kaarten kleurig de kwesties van vandaag aan. Een nieuwe gids presenteert de vele muren via verschillende parcours.

Zeg geen tag tegen streetart. De verdwaalde tag op een bushalte is niet te vergelijken met de opvallende kunstwerken die overal in de regio Rijsel te zien zijn. “We laten de kleinere muren en kleinere plekken zijn wat ze zijn. In ons ecosysteem heb je beginners, taggers en professionele artiesten. We respecteren elkaar”, zegt Julien Prouveur van Collectif Renart. Deze groep is verantwoordelijk voor de gevelhoge kunstwerken die je overal in de stad vindt.

Aanvankelijk gestart als een vriendengroep is Collectif Renart door de jaren een forse vzw geworden met professionele werknemers, vaak geconsulteerd door overheden en kunstenfestivals zoals Lille3000. Toch blijft de ziel van bij de start van de werking behouden. “We geven de stad weer terug aan de mensen”, zegt Julien, terwijl hij me fier een werk toont van de Mexicaanse artiest Spaik aan de metrohalte Porte de Douai: een draak die zwierig kronkelt over het beton van de spoorverbinding. “We werken heel vaak met internationale artiesten. Het menselijk aspect is hierbij cruciaal. Het moet klikken. Het moet goed aanvoelen.”

Sedert 2013 organiseert het Collectif Renart de BIAM, wat staat voor Biennale Internationale d’Art Mural. Tijdens de verschillende edities zijn er al meer dan zestig muurschilderijen gemaakt. Je kan die bezoeken op begeleide wandelingen. De biënnale loopt nog tot begin juli, maar met een kaartje bij de hand kan je natuurlijk ook op eigen kracht alles gaan bekijken.

Streetart oogt aantrekkelijk. Het brengt kleur in de stad. Maar ook betekenis. Aan de wijk Union bij Tourcoing en Roubaix kan je hele muren vinden waarin het industriële verleden van de stad wordt verteld. “Ik houd heel veel van werken waarin de kunstenaar een boodschap meegeeft”, zegt Julien, “Jade Rivera, een Peruviaan, schilderde in Wazemmes een man met een ijsberg op zijn rug. Dat laat je nadenken als je er passeert. Iedereen ziet er iets in.” In de street art vind je referenties naar erfgoed, klimaat, huisvesting, veiligheid en de andere kwesties van vandaag. Dat onderhuidse of manifeste engagement is altijd aanwezig geweest in de streetartscène.

Underground kan je streetart nog moeilijk noemen. Dat bewijst ook de recent verschenen “Guide du street art Lille Métropole Lille – Roubaix – Tourcoing”, verschenen bij éditions Alternatives (Gallimard), met een forse ondersteuning door Hello Lille, het toerismebureau van de metropool. De gids presenteert foto’s van tientallen werken, bio’s van artiesten en een aantal wandelkaartjes waarmee je al het moois kan bezoeken. Zo kom je niet alleen terecht in de bekende stationsbuurt, Vieux-Lille of Wazemmes, maar ook in de meer volkse buurten van Saint-Sauveur en Moulins.

De gids illustreert heel mooi wat de metropool te bieden heeft. De stijlen en ingrepen zijn heel divers. Van kleine kunstwerkjes in hoekjes tot gevels van appartementsgebouwen en alles ertussenin.

Bovendien presenteert de gids ook de meer noordelijke steden Roubaix en Tourcoing waar ook al decennia streetart wordt gemaakt. Eerst in de verlaten fabrieksgebouwen en de trieste hoeken van de stad, maar sedert jaren ook op de prominente plekken van de steden, met een schouderklop van het gemeentebestuur erbovenop. Net als in Rijsel was streetart nog heel underground tot de jaren tachtig. Artiesten kwamen toen al langs in de industriële ruïnes om er kleur en leven aan te brengen. JonOne is een kunstenaar die in New York en Parijs werkte en die intussen een Roubaix een studio heeft opgericht. Hij werkt er samen met de lokale kunstenaar Mikostic.

Citymarketing

Rijsel heeft de ‘urban culture’, waar ook de streetart toe behoort, een plek proberen te geven in het ‘urban’ kunstencentrum Flow. Roubaix doet dit met het festival Expériences Urbaines #XU, dat intussen aan een zevende editie toe is, met als thema Renaissance. Met les Ateliers RemyCo is er nu ook een presentatie- en creatieplek in Roubaix. Het is niet toevallig dat nu ook toerismebureaus uitpakken met streetart. Het is een instrument voor citymarketing geworden, waarbij steden zich een jong en hip imago willen aanmeten.

Oostende doet dit al jaren met The Crystal Ship, een festival waarvoor de stad curator Bjørn Van Poucke engageerde. Het parcours lokt bezoekers naar de stad en zo komen ze bovendien ook eens buiten de klassieke route tussen station, parking en strand. Ook Roubaix hanteert al jaren gretig het concept: bestaande graffiti in de kijker zetten, maar ook zelf festivals op poten zetten. Roubaix wil sterk inzetten op een creatief imago.

“Niks mis mee”, zegt Julien van Collectif Renart, “Wij werken ook in samenwerking met gemeentebesturen. Maar wij staan resoluut voor onze artistieke vrijheid. Bij ons krijgt een opdrachtgever niet vooraf te zien wat er op de muur zal komen. We gaan natuurlijk wel in dialoog.”

Zelf wil Julien een grensoverschrijdend streetartparcours maken langs het water, waarbij Franse en Belgisch collectieven en artiesten samenwerken. Langs de Deûle en de Marque heeft Collectif Renart al heel wat kunnen realiseren. Dit kunnen doorverbinden met de dynamiek rond streetart in Kortrijk, Doornik en Roeselare zou een mooi project zijn.

Streetart was al toegankelijk, nu zijn er dus ook festivals, kaartjes én een uitstekende gids. Nu de grenzen stilaan geen belemmering meer vormen kan u de straten van de metropool Rijsel intrekken. Verrassingen gegarandeerd.

Meer info

• Streetart