literatuur

Stijlvol hinkend tussen Frans en Nederlands: Nicole Verschoore (1939-2020)

Recent bereikte ons het bericht dat half december 2020 de schrijfster Nicole Verschoore is overleden. Ze werd 81 jaar. Met het ene been stond Verschoore in de Franstalige cultuur, met het andere been in de Nederlandstalige. Een portret van een intrigerende vrouw.

Nicole Verschoore groeide op in Gent, in de toentertijd nog zeer omvangrijke Franstalige kringen van de Arteveldestad. Toch koos ze aan de universiteit van haar geboortestad voor de studie Germaanse talen. Ze was een uitstekende studente en promoveerde tot doctor met een proefschrift over een thema in de na-oorlogse Duitse literatuur.

Verschoore maakte aanvankelijk vooral naam als journaliste. Tot 1988 was ze een gedreven cultuurredactrice van de Vlaamse, liberaal-georiënteerde krant Het laatste nieuws. Cultuur kreeg in Het laatste nieuws echter steeds minder aandacht en Verschoore verliet de dagelijkse journalistiek.

Ondertussen had ze al verschillende essays op haar naam staan over negentiende-en twintigste-eeuwse auteurs die elk op hun manier een rol hebben gespeeld in de literair-culturele Vlaamse Beweging. Daarbij ging het, in lijn met Verschoores eigen sympathieën, vaak om schrijvers met een al dan niet sterk geprononceerde liberale overtuiging. Enkele voorbeelden: Domien Sleeckx, Anton Bergmann, Virginie Loveling en Cyriel Buysse. Later zou ze in het invloedrijke tijdschrift La Revue générale
meerdere prominente figuren uit het Vlaamse intellectuele en literaire verleden aan de Franstalige lezer presenteren. Ze had in La Revue générale ook een eigen rubriek, de Lettre de Flandre.

1994 was in de loopbaan van Nicole Verschoore min of meer een scharnierjaar. Tot dan had ze enkel in het Nederlands gepubliceerd. Maar toen verscheen een eerste roman van haar hand, in haar moedertaal. Le Maître du Bourg, een liefdesverhaal in het contemporaine Brussel met meerdere herinneringen aan het verleden, verscheen bij les éditions Gallimard en werd meteen bekroond. Deze roman ontving de prix franco-belge de l’Association des écrivains de langue française (ADELF) in Parijs.

Le Maître du Bourg bleek de ideale opstap te zijn naar de trilogie La Passion et les Hommes, een historisch fresco waarin verschillende boeiende aspecten van het leven in Vlaanderen in de negentiende en de eerste helft van de twintigste eeuw werden geëvoceerd. De drie romans die La Passion et les Hommes vormen, werden bekroond met de prix Michot de l’Académie de langue et de littérature françaises de Belgique.

Na de publicatie van haar trilogie schreef Verschoore nog verschillende romans en tal van essays, vaak met historische inslag. Opvallend daarbij was niet alleen haar kennis van de geschiedenis van België, maar tevens van Europa in het algemeen. Toch had ze ook voor de lokale cultuur en geschiedenis meer dan gewone belangstelling. In het Franstalige weekblad Le Nouveau Courrier publiceerde ze tussen 1994 en 1999 tal van stukken die het Gentse verleden weer tot leven brachten. In die context is het geen verrassing dat Verschoore actief meewerkte aan www.literairgent.be,
een interessante site die de literatuur in en over haar geboortestad aan het brede publiek presenteert. Ook in het Frans was ze op het internet aanwezig. Ze was een drijvende kracht achter en publiceerde tal van bijdragen op “la revue littéraire en ligne” www.bon-a-tirer.com.

Met het overlijden van Nicole Verschoore verliest de Franstalige Vlaamse literatuur een van haar allerlaatste auteurs. Verschoore past in een traditie van grote namen als Maeterlinck, Émile Verhaeren, Georges Rodenbach, Suzanne Lilar en zo vele anderen die België literair mee op de kaart hebben gezet. Maar anders dan haar voorgangers hinkte ze onophoudelijk, moeiteloos en met succes tussen de Franstalige en de Nederlandstalige cultuur. Dat maakt van haar een moeilijk te vatten maar uiterst boeiende schrijfster.