samenleving column

Open en bloot

Een zevenjarige Sarah Meuleman wordt gechoqueerd door de Dikke Dames van de VPRO. Een zeventienjarige Sarah Meuleman door de ‘seksuele vrijheid’ van de Nederlanders. Hoe kijkt ze nu naar die Nederlandse, seksuele openheid waar ze als Vlaamse tiener in ondergedompeld werd?

“Schiet op, dan krijg je een ochtendzoen van mij!” Met deze zin werd
ik in België op mijn zevende wakker gezongen door de Drie Dikke Dames
van de Nederlandse televisie. Nou ja, wakker… meestal zat ik tegen die
tijd al uren op de bank te staren naar de klok in beeld waarop de wijzer
tergend langzaam naar de negen kroop. Zondag was de uitslaapdag voor
mijn ouders en televisie was daarbij cruciaal. De Belgische omroepen
hadden nog geen ochtendprogramma voor kinderen, dus was ik op de Dikke
Dames aangewezen. “Doe de huiskamer op slot”, zongen ze. En, kijken
maar!

Maar.

Ik vond ze doodeng. Ik vond ze griezelig. Ik begreep ze niet, deze drie vrouwen met overdreven veel make-up, bizarre kapsels, krulspelden, een badmuts, vormeloze lijven en prominente borsten. Met schelle stemmen en een overdreven mimiek spraken ze over dingen waar wij in België over zwegen. Ze gebruikten woorden als poep en geil en kletsten over de Kerstman als sekssymbool. “Is hij getrouwd? Ah neeee! Ik vind hem verrukkelijk!” Er was ook een mevrouw Ten Kate die eigenlijk een man was, want dat kon je best zien. Ik vond het allemaal verschrikkelijk verwarrend. Het was alsof de zondagochtendmensen van een andere planeet afkomstig waren. De planeet Nederland.

Wat ik toen niet wist, is dat de VPRO in de jaren zeventig een provocatieve koers voer die ook de kindershows in de jaren tachtig sterk zou beïnvloeden. De programma’s gingen voor open, bloot en lekker gek, staken de draak met alles van tieten en piemels tot seks. Ik wist niet wat ik zag.

In België keken we massaal naar Carolientje die met haar bootje fatsoenlijke avonturen beleefde. Of Jacobus en Corneel, twee volstrekt aseksuele heren die in een keurig huis woonden met twee kastjes en strikt gescheiden schappen. Toppunt van spanning was toen Corneel aan de kaas van Jacobus had gezeten. Nul schunnige connotaties, in tegenstelling tot de Dikke Dames waar elk gespreksonderwerp erop gebrand leek een of ander taboe te slopen.

Na een aantal zondagochtenden werd de cultuurkloof me te bont en week ik uit naar een Franse zender. Daar werd Chocolat Chaud uitgezonden, kindertelevisie zónder hysterische dames, met programma’s die ik qua taal misschien niet helemaal begreep, maar toch beter ‘begreep’ dan de Nederlandse televisie.

De planeet Nederland bleef buiten zicht tot ik er tien jaar later naartoe verhuisde om aan de toneelschool te studeren. Daar stapte ik letterlijk in het universum van de Dikke Dames. Meisjes en jongens liepen er in de doucheruimte naakt door elkaar, er werd openlijk over seks gesproken en zoenen was iets dat je op elk moment met iedereen kon doen. Ik kwam in een spagaat terecht waar de zondagochtendtelevisie bij verbleekte. En dit keer kon ik niet met een druk op de knop van zender switchen.

Met mijn Vlaamse scrupules werd ik door medestudenten als schattig en naïef gezien, maar ook gebukt onder stoffige taboes waar zij allang mee hadden afgerekend. Het vervelende aan taboes is dat ze doorgaans in één enkele richting evolueren. Ik kon mijn relatieve preutsheid, schuifelend achter een handdoek in de doucheruimte, onmogelijk als een verworvenheid presenteren. Nee, hier in Nederland liep ik achter. Ik was nog niet ‘seksueel bevrijd’.

In de loop van mijn Amsterdamse jaren heb ik me gedeeltelijk aangepast aan de codes van mijn nieuwe land, maar nog altijd verbaas ik me over dat woord bevrijd. Natuurlijk voelt het vrij om waar je maar wilt naakt te lopen, maar vrij zijn betekent ook de mogelijkheid hebben om zonder stigma’s zelf te kunnen kiezen hoeveel je van je lichaam blootgeeft en waar je grenzen liggen.

Toen ik jaren geleden voor Vrij Nederland een reportage schreef over het beruchte seksfeest Wasteland, ontdekte ik iets bijzonders. Je kroop er door een vagina naar binnen met aan weerszijden vrouwen met wespentailles en pluizige zweepjes, overal waren seksspeeltjes en apparaten die opvallend gynaecologisch oogden. Ik liep er rond in mijn latex pakje met mijn notitieblok en merkte dat ik de sexy omgeving op geen enkele wijze sexy vond. Sterker nog: de stiekeme zoenen in de toilethokjes van de middelbare school waren veel opwindender dan dit openlijke, instrumentele seksgebeuren.

Het geeft te denken: is er een punt waarop seksuele vrijheid juist datgene wat haar sexy maakt, ontkracht? Druist een grenzeloze seksuele vrijheid niet in tegen wat seks vaak zo opwindend maakt: het ongeoorloofde, het mysterieuze, het verborgene – het taboe? In de loop der jaren ontdekte ik dat het koesteren van mijn Vlaamse grenzen niet naïef, nuffig of ouderwets hoeft te zijn. Er schuilt een grootse vrijheid in de keuze om niet alles vrij te geven.

Eerlijk is eerlijk, als ik de Drie Dikke Dames nu terugzie, vind ik ze ronduit briljant. Ik kan lachen om hun platte grappen en uitbundige verhalen. Misschien is het anders om met volwassen ogen naar de Dikke Dames te kijken, misschien past de vooruitstrevende kindertelevisie van de VPRO perfect bij de huidige tijd, of misschien ben ik na al mijn jaren in Nederland toch eindelijk ‘bevrijd’.

• Sarah Meuleman
• seksualiteit
• VPRO