samenleving

OPEN BRIEF: welke rol kunnen de kunsten spelen na de coronacrisis?

Zoals alle cultuurhuizen is ook Vooruit in Gent al weken gesloten, en blijven de deuren nog minstens anderhalve maand dicht. Intussen denkt het kunstencentrum na over hoe de wereld er na corona kan uitzien. En over welke rol de kunstinstellingen daarin kunnen spelen. Vooruit doet een voorzet vanuit het idee dat kunst even belangrijk en waardevol is als andere industrieën en sectoren. ‘Kunstenaars voorspelden dit heden, ze kunnen ook meewerken aan een nieuwe toekomst.’

Beste lezer,

Het cultuurseizoen is nu definitief afgelopen, tot 30 juni zullen er zeker geen culturele activiteiten meer plaatsvinden. Dat heeft de Nationale Veiligheidsraad beslist. Met het Vooruit-team hebben we, net als vele menen, de voorbije weken geprobeerd om te vatten wat er gebeurt. We hadden snel door dat de kern van onze werking – mensen samenbrengen – voor lange tijd niet mogelijk zal zijn. That sucks. Als we straks – ooit – opnieuw onze deuren openen, willen we dat als een veilig en zorgzaam kunstencentrum doen, meer dan ooit.

Maar hoe pakken we dit aan? Is er iemand die weet hoe de wereld er over zes maanden of een jaar zal uitzien? Neen. Het is koffiedik kijken. Vooruit wil deze crisis aangrijpen om na te denken en een nieuwe toekomst te verbeelden, een post-corona-wereld.

De rol van de kunsten voor de toekomst

Zorg staat centraal. De zorg voor iedereen, ook de meest kwetsbare mensen, moet een absolute prioriteit zijn. Ook voor daklozen, vluchtelingen, mensen die nu moeilijk voor zichzelf kunnen zorgen. Cultuurhuizen en kunstinstellingen kunnen hier een actieve rol in spelen, door hun ruimtes open te stellen en bij te dragen in basisvoorzieningen. Deze tijd is een uitgelezen moment om na te denken over hoe we opnieuw samenkomen, op een zorgzame en liefdevolle manier. Met iedereen.

Doemscenario’s over wat er met onze wereld kan foutlopen zijn al honderden keren bedacht, geschreven en gespeeld door artiesten, ook op de podia van Vooruit. Er is uiteraard La Peste van Albert Camus, de voorbije jaren zagen we gelijkaardige “voorspellingen” in voorstellingen als La Plaza door El Conde de Torrefiel (2018), The Simpsons in Pop Culture, Yan Duyvendak creëerde Virus, Amusement Park van Miet Warlop (2017) in een leeg Vooruit-Café en nog zovele meer.

Wat we vandaag met z’n allen ervaren is niet langer fictie. Deze uitzonderlijke situatie dwingt ons om na te denken over wat voor wereld wij hebben gecreëerd, en vooral: in welke wereld we graag zouden leven. Kunstenaars kunnen een waardevolle stem zijn in de gesprekken over exitscenario’s. Ze voorspelden dit heden, ze kunnen ook meewerken aan een nieuwe toekomst.

Veel volwassen en kinderen zullen niet zonder emotionele en psychologische kwetsuren uit deze periode komen, er liggen een pak economische en ecologische uitdagingen voor ons. Laten we solidariteit in haar zuivere en oorspronkelijke betekenis invoeren: dat degenen die het meeste bezitten en kunnen, hun mogelijkheden en inkomsten delen met zij die minder hebben. Altijd. Overal. Je kan dit utopisch noemen, maar als we er niet in slagen het eens te worden over dit basisprincipe op een moment dat de hele wereld verplicht thuiszit, dan pas hebben we echt een probleem.

De uitdaging, en een mogelijke oplossing, ligt voor Vooruit in het ontwikkelen van duurzame samenwerkingen tussen cultuurhuizen, artiesten, ons publiek en privé-instellingen. Met een gemeenschappelijk doel, namelijk dat kunst even belangrijk en waardevol is als andere industrieën en sectoren. Want samen kunnen we veel duurzamer en relevanter zijn. Een ideale gelegenheid om ons te wapenen tegen toekomstige mondiale uitdagingen.

Artiesten zijn niet de redders van de wereld maar ze kunnen wel bijdragen tot een nieuwe visie, en die toevoegen aan de standpunten van economische, politieke en andere experten. Ik ben niet naïef, dat zal niet vanzelf gebeuren. We kunnen als deel van de gemeenschap, als kunsthuizen, zorgen dat de stemmen van artiesten worden gehoord.

Deze brief is een uitnodiging aan iedereen om samen na te denken over mogelijke antwoorden. Vandaar dat wij bij Vooruit werken aan een zomerprogramma dat dit gesprek vorm geeft. Want wij zijn op dit moment even hard op zoek naar antwoorden, als iedereen, als jullie. Take care.

• coronacrisis
• Kunstencentrum Vooruit