samenleving edito

Ongebonden en onverschrokken

In zijn edito bij de lage landen 1/2020 heeft hoofdredacteur Hendrik Tratsaert het over de zoektocht naar nuance en wat hij noemt een levendige kritische distantie.

“Wees ongebonden en onverschrokken.” Zo stond er in vulpen op het kaartje dat mijn voorganger, Luc Devoldere, mij achterliet. Duidelijker kon de boodschap niet zijn. Er viel nog meer te lezen, maar niet alles dient aan de wereld toevertrouwd. “We moeten opnieuw leren het geheim te koesteren”, stelde een vriend-mentor ooit plechtig. De man had al een veelbewogen leven achter de rug, maar snakte eigenlijk naar een extra dubbelleven, terwijl ik bij dat “geheim” dacht aan observatiesatellieten en aan parallelle werelden. Aan de snelweg van de sociale media bijvoorbeeld, die elk van ons een gepersonaliseerd uitstalraam op de wereld belooft.

Ik heb een echt raam. Vanachter een statig bureau kijk ik uit over weidse akkers. Muziekpapier van klei ontvouwt zich voor mijn ogen. Het pad tien meter verder werd ooit uitgeroepen tot grens, die met Frankrijk. Dat iets als een grens kunstmatig is, bewijzen de dieren, meer dan de wandelaars op het begane pad. Af en toe loopt er een haas heen en weer terwijl twee eksters tegen elkaar aan huppen. Vroeger werd er “aan de overkant” tot tientallen kilometers West-Vlaams gesproken én gesmokkeld, want mensen trekken zich in de regel niet zoveel aan van door anderen gestelde grenzen en wetten. Dat is een vreemd besef nu de wereld al een jaar kleiner, saaier en banger is geworden en je doen en laten onder een glazen stolp zit.

Ik heb een echt raam. Vanachter een statig bureau kijk ik uit over weidse akkers. Muziekpapier van klei ontvouwt zich voor mijn ogen. Het pad tien meter verder werd ooit uitgeroepen tot grens, die met Frankrijk. Dat iets als een grens kunstmatig is, bewijzen de dieren, meer dan de wandelaars op het begane pad. Af en toe loopt er een haas heen en weer terwijl twee eksters tegen elkaar aan huppen. Vroeger werd er “aan de overkant” tot tientallen kilometers West-Vlaams gesproken én gesmokkeld, want mensen trekken zich in de regel niet zoveel aan van door anderen gestelde grenzen en wetten. Dat is een vreemd besef nu de wereld al een jaar kleiner, saaier en banger is geworden en je doen en laten onder een glazen stolp zit.

Als we vandaag tot 15.000 lezers per week noteren, dan is dat niet alleen te danken aan trouwe lezers die jarenlang de weg van papier vonden, maar eens te meer aan de transitie die ons medium bijna twee jaar geleden doormaakte: het volledig online beschikbaar maken van “context bij cultuur uit Vlaanderen en Nederland”, goed voor circa 1.000 artikelen en vertalingen in 2020, een dialoog die nooit ophoudt. Dat is mijn andere raam op de wereld.

Zoals in dit nummer. We trekken overzees, naar Indonesië. In het uitgelichte dossier richt elk stuk zich op een aspect van de lange, ongemakkelijke geschiedenis van Nederland en zijn Indië. Een publicatie waar bijzonder naar werd uitgekeken is Revolusi
van David Van Reybrouck, een onnavolgbare combinatie van historisch gefundeerde studie binnen een persoonlijk getinte, journalistieke aanpak. Toen we insider Alfred Birney uit pure nieuwsgierigheid aanzochten om het boek te recenseren, wisten we niet precies wat we konden verwachten. Birney bleek gretig in het boek te zijn gedoken en legde een doorwrocht werkstuk van dubbele lengte voor, compleet met vileine titel. Zijn geschrift is niet zomaar de dissonant in het jubelkoor. De bekroonde auteur bouwt een logica op die steek houdt volgens zijn eigen maatstaven en zelfbewuste blik. Daarom publiceren wij dit.

Tomas Vanheste, adjunct-hoofdredacteur, hield het boek ook tegen het licht en vond het op zijn blog De Stille Pen “een buitengewoon belangwekkend boek (…) dat Nederland noopt tot een ernstige correctie van het nationale zelfbeeld”. Ook dat is deel van het spectrum. Om al die redenen zal ik mij dit jaar met graagte wijden aan de lectuur van Revolusi, én aan De tolk van Java, dat eerder op mijn leestafel blonk.

Bij dit eerste nummer van 2021 hoop ik dat het biedt wat dit kleine team en een fijne selectie van Nederlandse en Vlaamse pennen vermogen: de zoektocht naar nuance en wat ik noem levendige kritische distantie. Zoals u merkt, kreeg de cocktail van onze favoriete domeinen een lichtjes gewijzigde jas, die de inhoud dichter brengt bij wat we willen zijn. Mag het een warme jas zijn. Voor dat raam op de wereld.

• edito
• woord vooraf