NL
De HOE (her)ontdekt zichzelf met Opening Night, een voorstelling die zoekt naar nieuwe ingangen tot het theater én het leven.
De recent overleden actrice Gena Rowlands kijkt ons bij het binnenkomen van de zaal aan vanaf een wit gordijn. Samen met haar man, regisseur John Cassavetes, speelt ze uit de film Opening Night (1977) een liefdesscène waarin de twee elkaar verleiden aan Gena’s hotelkamerdeur. In de gelijknamige voorstelling van DE HOE keren bewerkingen van die scène terug in allerlei vormen. Het theatergezelschap wil met deze voorstelling de liefde vieren, dat vertellen ze ons toch bij het begin. Liefde is een onderwerp waarover De HOE, een fusie van de voormalige compagnieën De KOE en Hof van Eede, het naar eigen zeggen in het verleden te weinig heeft gehad.
Het toneelbeeld is opgebouwd aan de hand van drie half doorzichtige gordijnen die, wanneer ze gesloten zijn, het zicht van het publiek op wat daarachter ligt grotendeels versperren, maar tegelijk werken als projectieschermen. Op het moment dat de theatrale ruimte zich sluit, opent zich een filmische ruimte. Zo zijn er ook scènes die zich grotendeels achter het gordijn afspelen en die het publiek alleen kan volgen via video.
‘Opening Night’ gaat over liefde, een onderwerp waar De HOE het naar eigen zeggen nog te weinig over heeft gehad© Koen Broos
Live op het toneel staan Peter Van den Eede, Willem de Wolf, Natali Broods, Greg Timmermans, Ans Van den Eede, Mitch Van Landeghem en Carine van Bruggen. De personages die ze spelen dragen allemaal hun eigen voornaam, zoals steeds in voorstellingen van DE HOE, waardoor de grenzen tussen het theater en het ‘echte leven’ vervagen. Die meta laag is een vaste waarde, net als het aandeel van tekst. Dat belang van tekst komt tot uiting in de veelheid aan dialoog, maar ook in de omgang van het gezelschap met het geschreven woord. In de volledig gescripte theatrale podcast Radio Insomnia verklaart DE HOE bijvoorbeeld te geloven dat ze spontaan niet ‘op hun echtst’ zijn en dat authenticiteit ligt in het continu herschrijven van de tekst.
Het spelen van de liefdesscènes in Opening Night verloopt niet vlekkeloos. Vanwege romantische spanningen tussen de spelers, maar vooral omdat Peter, het oudste lid van het gezelschap, heeft besloten dat hij geen tekst meer uit het hoofd wil leren. Dat besluit staat haaks op de identiteit van DE HOE. In Opening Night uiten de andere spelers dan ook hun wantrouwen over improvisatie. Een terugkerende grap is dat alles wat de spelers zeggen, zelfs zogenaamd ‘spontane gesprekken’ in de repetitieruimte, op voorhand uitgeschreven is. Ben je je tekst kwijt, dan ben je niets meer op het toneel, zo beweert Willem.
Alles wat de spelers zeggen, zelfs de ‘spontane’ gesprekken in de repetitieruimte, is op voorhand uitgeschreven© Koen Broos
Peter probeert tot ongenoegen van de anderen dat geloof te ondermijnen. Als je je voortdurend baseert op wat is geschreven, heb je volgens hem te veel controle. Af en toe moet je die controle opgeven om nieuwe manieren, nieuwe openingen te ontdekken om over het theater en het leven na te denken. Dat inzicht betreft ook de liefde zelf. Peter beweert dat hij op dat vlak alleen nog dingen voor het eerst wil beleven. Natali beweert juist dat liefde aan kracht wint door herhaling. Eén passionele liefdesverklaring is volgens haar te gemakkelijk; iemand voor de duizendste keer de liefde verklaren en daar nog steeds in geloven – dát is ware kunst. Daarmee raakt de voorstelling het idee aan dat de liefde – en bij uitbreiding het leven – een vorm van theater is.
Zo weet Opening Night een toon aan te slaan die zowel speels is als gewichtig. Alles is spel en daarom mogen we dat spel ook serieus nemen. In Opening Night stappen de personages voortdurend in en uit hun rol. Wanneer ze liefdesscènes repeteren, wordt er voortdurend twijfel gezaaid over wie nu eigenlijk verliefd is: de personages of de acteurs die tegenover elkaar staan?
Die continue ambiguïteit over wat echt is en wat niet wordt nog gelaagder door de rol van de videoprojectie. Cameraman Shane Van Laer heeft een dusdanig belangrijke rol dat hij eigenlijk een van de spelers is. Zijn camera speelt gretig mee met het onophoudelijke spel tussen echt en onecht. De acteurs zelf lijken ook niet meer altijd te weten wie er nu belangrijker en dus waarachtiger is: de camera of het publiek in de zaal. Wanneer Ans een liefdesscène met Mitch repeteert en het heeft over ‘een toneelkus’, herhaalt hij twijfelend – ‘een filmkus?’ – waarop hij verward de camera inkijkt.
De voorstelling raakt het idee aan dat de liefde – en bij uitbreiding het leven – een vorm van theater is© Koen Broos
Het voortdurende spelen en de vertwijfeling die daaruit voortkomt, zorgen ervoor dat het stuk zelf ook een bepaalde ongrijpbaarheid krijgt. Niet om de toeschouwers nodeloos op afstand te houden, maar ter bevordering van het belangrijke inzicht dat een voorstelling, net als een toneelgezelschap, een liefdesrelatie of een mens, nooit compleet is. Dat accepteren en meegaan in de verwarring die daarbij hoort, is een vorm van liefde die veel waarachtiger is dan het gangbare romantische ideaal.
Meer nog dan aan de gelijknamige film doet Opening Night daarom denken aan Love Streams (1984), de laatste film die Cassavetes en Rowlands samen maakten. Daarin vertolken ze twee diep gehavende mensen die ondanks hun imperfecties gedreven worden door het verlangen om samen met hun dierbaren de scherven van hun leven weer op te pakken. Het is die emotionele kracht die Opening Night ook voortstuwt. De spelers en de voorstelling worden voortgedreven door een onbeheersbare liefde. Voor elkaar, voor het spelen en voor het theater.
Gezien tijdens Het TheaterFestival in deSingel in Antwerpen. Opening Night is tussen 14 november 2024 en 1 februari 2025 op tournee in Vlaanderen (en Nederland).
nl
Geef een reactie
Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.