literatuur, samenleving

Le journaliste est un Monsieur. Gaston Durnez (1928-2019)

Luc Devoldere neemt afscheid van Gaston Durnez, dé journalist van het naoorlogse Vlaanderen.

Gaston Durnez was de journalist als generalist, als reporter, chroniqueur en verteller. Een journalist die kon vervellen tot een empathische biograaf, een gevatte columnist, een lichtvoetige dichter en een Mark Uytterhoeven avant la lettre op televisie. Een kruising van Godfried Bomans, Gilbert Keith Chesterton en Annie M.G. Schmidt.

Hij begon zonder noemenswaardige scholing als loopjongen van zestien jaar bij de krant De Nieuwe Standaard in mei 1945. Zijn universiteit was de straat, het leven en de werkelijkheid . In 1956 maakte hij onder de titel ‘Mannen met zwarte gezichten’ opgemerkte reportages over de mijnramp van Marcinelle.

Durnez bleef zijn professionele leven lang, op een uitstap na, trouw aan De Standaard. Hij schreef de geschiedenis van de krant en betreurde tot op het einde de koerswijziging ervan, met name het versnelde afscheid nemen van het christelijke en Vlaamse karakter.

Hij bleef trouw aan zijn overtuigingen en was een gevatte, ironische observator van de veranderende tijden. In zijn laatste jaren bleek hij de enige te zijn die nog wist wie wie was, zoals zijn Een mens is maar een wandelaar (2018)
aantoont. Hij was zonder het te willen het geheugen van Vlaanderen geworden, een wandelende, onuitputtelijke bibliotheek, een niet opdrogende bron van anekdoten en verhalen.

Zelf leerde ik hem kennen als eindredacteur bij de Standaard der Letteren wanneer Guido Van Hoof er niet was. In de redactie van Ons Erfdeel zag ik hem terug. Gaston was lid van de redactie van 1966 tot 1998. Hij was een betrokken redacteur die het blad vaak onder de aandacht bracht in zijn krant. Zijn reeks ‘Mijn leven onder de Belgen’ verscheen eerst in het blad en bracht vele lezers naar ons tijdschrift

Toen we in april van dit jaar startten met deze site, vroegen we hem als columnist. De redactie hoefde daar niet lang over na te denken. Natuurlijk zou hij schrijven over wat hem opviel en bezighield. Gaston schreef sneller dan wij konden publiceren. Over Nero en Marc Sleen, de Maigrets van Simenon, Sebald
en de diplomaat Frans van Daele.

Zijn laatste mail naar onze redactie ging over Joris-Karl Huysmans, de Franse auteur van Nederlandse afkomst van wie onlangs een paar werken in de Pléiade zijn opgenomen. Hij wilde er nog een kroniek aan wijden.

Ik zocht hem deze zomer op in Itegem en koester de herinnering aan die enkele uren luchtig en trefzeker gekeuvel over de tijden, het leven en de dingen die ertoe doen. En de boeken.

Volgens Italo Calvino is schrijven ook de zwaarte aan de dingen ontnemen, licht zijn. Niet lichtzinnig, maar luchthartig. Een stem – die zachte, licht hese stem –, een stijl is nu voor altijd verdwenen.

Maar de stukken, de boeken blijven. Ook zijn recente columns. En u had er nog één te goed, over Edward Lear.

Sit terra ei levis.
Moge de aarde licht op hem rusten.

• Gaston Durnez
• Journalist