de franse nederlanden, samenleving

Le Grand Tour: de Eurometropool anders bekeken

Een grensoverschrijdend team maakt al ruim drie jaar Eurometropolis News, een wekelijkse nieuwsbrief met actualiteit uit de Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai. De verhalenreeks Le Grand Tour, met minder bekende verhalen uit die Eurometropool, maakt het plaatje nu compleet: van Poperinge tot Ath, van Comines tot Fretin. Een reflectie, halfweg Le Grand Tour.

Laat ik dan nu maar verder schrijven in de ik-vorm. Ondergetekende is immers één van de drie vrijwilligers die Eurometropolis News in 2016 hebben opgestart, oud-medewerker van de grensoverschrijdende televisieprogramma’s en al jaren gepassioneerd door de grensstreek.

Het was met een kloppend hart dat ik eind augustus 2018 aan het wachten was aan café Limoniet op de Waalse zijde van de Kluisberg. Le Grand Tour stond al jaren op mijn verlanglijstje en nu kon ik eindelijk van start. Mijn eerste interviewee in de reeks was Joachim Wannyn, een Vlaming die woont in het Waalse Orroir en die muziek maakt aan beide kanten van de Frans-Belgische grens. Hij personaliseert het soort verhalen dat we sedert 2018 brengen in Le Grand Tour. Het gesprek met Joachim was rijk en verrassend, net zoals alle latere gesprekken. Nu zijn we in juli, tien maanden verder en ruim 40 van de geplande 60 verhalen zijn gepubliceerd.

“Als je hier woont en je zondert je af en je blijft in je taal, dan zie je de helft van de mogelijkheden. Maar als je rondkijkt en je praat met iedereen, dan heb je alle mogelijkheden”, zegt een man die aansloot bij ons cafégesprek in de Limoniet op die augustusavond vorig jaar. En hij vertaalt daarmee perfect de drive van waaruit Eurometropolis News en later Le Grand Tour ontstaan zijn.

Eurometropolis News start vanuit een blijvende verwondering, een verbazing dat zich op nog geen 20 à 30 kilometer heuvels vol natuur bevinden, maar evengoed een drukke stedelijke agglomeratie met meer dan een miljoen inwoners, met alle troeven waarvoor we ons doorgaans naar Antwerpen of Brussel begeven. Het nieuwsproject start ook vanuit een leemte. Elke dag, aan elke zijde van de grens, ervaren we drempels om onze buren te leren kennen.

Want de media helpen niet mee. De grensoverschrijdende televisie is opgedoekt na het wegvallen van subsidiemiddelen. Lokale en regionale media zijn gefocust op het eigen gebied, enkel grensoverschrijdende faits divers raken nog in de kolommen. Ook nationale media brengen slechts fragmentair artikelen over ‘de andere kant’. Auchan, Decathlon, Gaverzicht, de Rodeberg, shoppen en de Broeltorens, dat wordt zowat de karikatuur die zich vormt. Enig lichtpunt: Ons Erfdeel vzw, vroeger met het jaarboek De Franse Nederlanden en nu met de websites www.de-lage-landen.com en www.les-plats-pays.com.

Vanuit die verbazing en die leemte is Eurometropolis News gestart: elk van de vrijwilligers is gemotiveerd door het verlangen om te vertellen wat interessant is in onze grensregio, over lands- en taalgrenzen heen.

Schrijven over wat we delen

Le Grand Tour wordt intussen gemaakt door een zevental journalisten, een bont gezelschap van Fransen, Walen en Vlamingen. Aniko Ozorai bijvoorbeeld is anker bij NoTélé en een bijzonder geëngageerde vrouw. En ook Conny Van Gheluwe schrijft mee, zij heeft al wat transitie-initiatieven in kaart gebracht, telkens vanuit human interest. Want daar gaat het in essentie om: in Le Grand Tour willen we mensen portretteren die de zaken ‘anders’ willen aanpakken. Zo mochten we op een zonnige septembermiddag bij een crumble van groenten met blauwe aardappelen het verhaal noteren van Maxime Giusti, een sociaal ondernemer die in Hellemmes een collectieve bar annex ontmoetingscentrum uit de grond stampte. Of konden we in Chercq bij Doornik luisteren naar vrijwilligers die een alternatief bedachten voor een begraafplaats en bovenop oude kalkovens een herinneringsparcours bouwden. Een van de meer beklijvende ervaringen was het volgen van een workshop over burgerlijke ongehoorzaamheid in Wazemmes. Activisten met allerlei achtergronden kwamen er samen voor een cursus in geweldloos actie voeren.

Dat is natuurlijk het fijne van dit soort journalistieke projecten: het brengt je op plekken waar je anders nooit zou komen.

En het is vanzelfsprekend de kans om te schrijven over wat we delen. Elke dag brengt de Facebookgroep “Wapi/tournaisis- Hébergement plateforme citoyenne” chauffeurs, opvanggezinnen en vrijwilligers in contact met elkaar, met als doel vluchtelingen op te vangen. Ze worden van de Brusselse straten gehaald en bij een gastgezin opgevangen. Exact wat ook Migraction59 doet, maar dan met vluchtelingen die tijdens de week in Calais verblijven. Ook landbouw is in transitie: van de sociale boerderij Stek in Poperinge, de bioboer in Rumes tot het Slow Food netwerk van Silly.

Met bibliothecaris Jean-Luc Duval deel ik een bijzonder project. Toen ik hem vorig jaar over Le Grand Tour sprak, bleek dat hij al jarenlang op zijn vrije dag gewoon het openbaar vervoer nam en lukraak ergens uitstapte, op zoek naar plekjes die hij niet kende. Zo heeft Jean-Luc grote delen van de Eurometropool afgewandeld, botsend op een onvermoed stadsdeel of een stukje verborgen groen. Sedert Le Grand Tour neemt hij me nu af en toe mee op een zondagse wandeling. En achteraf delen we teksten en foto’s en maken we een interactieve kaart. Want we hebben niets liever dan dat anderen die tochtjes ook kunnen beleven.

Een dikke pluim overigens voor Europa, en meer bijzonder voor Interreg France-Wallonie-Vlaanderen. Le Grand Tour is gemaakt binnen een zogenaamd ‘microproject’. Het bijzondere is dat de administratieve last relatief laag is en dat de projecten sterk worden ondersteund door een hoogst professioneel team dat zich kan inleven in een kleine vrijwilligersorganisatie. Wie de kans neemt om een dergelijk project te schrijven, zal niet ontgoocheld worden.

Eind 2019 is Le Grand Tour afgelopen. Met onze 60 reportages hebben we zeker niet het hele verhaal van de grensregio verteld. Er zijn delen waar we al vaak gepasseerd zijn, zoals Roubaix en Doornik of de Westhoek. Maar andere subregio’s zijn nog onderbelicht.

Intussen nodigen we je toch al eens uit om naar Flor Barbry’s Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen te gaan kijken, om kennis te maken met Les Saprophytes of La Petite Fabriek, je fiets te laten herstellen op de Busabiclou of de tango te dansen in de Oude Beurs van Rijsel. Er is nog heel wat te vertellen. En u heeft nog heel wat te lezen.

www.eurometropolisnews.info

EM NEWS XL – Met steun van het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling

• Eurometropolis News
• Eurometropool Lille-Kortrijk-Tournai
• Le Grand Tour