LageLandenLiefde: een theatrale omhelzing tussen Nederland en Vlaanderen

Maar mondjesmaat staat Vlaams theater op de Nederlandse planken en vice versa. Zonde, vinden ze bij het TheaterFestival Vlaanderen en het Nederlands Theater Festival. In de aanloop naar beide festivals die plaatsvinden van 7 tot en met 17 september in Amsterdam en Brussel lanceerden ze een initiatief om de uitwisseling en samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen te stimuleren: #LageLandenLiefde.

De uitwisseling tussen de Vlaamse en Nederlandse podiumkunsten verliep in de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw succesvol, daarna is er de klad in gekomen. Dat was voornamelijk te wijten aan het uiteendrijven van artistieke opvattingen en financiële drempels.

Die afbrokkeling van de samenwerking vond ook plaats bij de twee Theaterfestivals van de Lage Landen. Vanaf 1987 toonden zij elk jaar een gedeelde selectie van de meest succesvolle producties uit Vlaanderen en Nederland. Vlak na de eeuwwisseling stopte dit samenwerkingsverband toen de festivals geen Nederlandse subsidies meer kregen. Op kleine schaal bleef er uitwisseling, maar een echte comeback voltrok zich pas twee jaar geleden.

De Theaterfestivalcoördinatoren en -directeuren Nora Mahammed (Vlaanderen) en Tobias Kokkelmans (Nederland) besloten de oude constructie nieuw leven in te blazen. Daarmee liepen ze vooruit op de vernieuwde aandacht voor de samenwerking tussen het Vlaamse en Nederlandse podiumkunstkunstenlandschap die de Vlaamse en Nederlandse regeringen na hun top in januari 2023 aankondigden.

‘In onze huidige samenleving krijgen we te maken met thema’s waarmee we op internationaal vlak moeten dealen zoals klimaat, oorlog en migratie’ – Tobias Kokkelmans (Directeur Theaterfestival Nederland)

“De hernieuwde interesse vanuit beleidsmakers is logisch”, zegt Kokkelmans. “In onze huidige samenleving krijgen we te maken met thema’s waarmee we op internationaal vlak moeten dealen zoals klimaat, oorlog en migratie. Samenwerkingen zijn een symbool voor eensgezindheid. Het theater kan dienen als spiegel voor de problematieken in de samenleving en bewustwording onder de mensen creëren.”

Strenge selectie

In het voorjaar selecteerden een Nederlandse jury en een Vlaamse jury onafhankelijk van elkaar producties voor de aankomende festivals in Amsterdam en Brussel. De Vlaamse jury stelde opvallend veel Nederlandse producties voor en de Nederlandse jury verschillende Vlaamse producties. Ook kozen beide jury's een aantal Vlaams-Nederlandse samenwerkingen uit.

Die keuze was volgens de coördinatoren van groot belang: “Er is momenteel sprake van een spreidingsprobleem tussen Nederland en Vlaanderen”, zegt Mahammed. “Voorstellingen komen maar mondjesmaat de grens over doordat schouwburgen bang zijn voor een lage opkomst. Het is een uitvloeisel van ‘onbekend maakt onbemind’. Wij proberen dat stramien te doorbreken door het publiek en programmatoren in contact te brengen met Vlaams-Nederlandse werk van een hoog artistiek niveau.”

‘Dat voorstellingen maar mondjesmaat de grens overkomen, is een uitvloeisel van ‘onbekend maakt onbemind’. Wij proberen dat stramien te doorbreken’ – Nora Mahammed (coördinator TheaterFestival Vlaanderen)

Dit streven geven ze nu een nieuwe impuls onder de noemer #LageLandenLiefde. “Het is een kwaliteitslabel dat de nadruk legt op het feit dat Vlaamse en Nederlandse podiumkunsten het ontdekken waard zijn aan beide kanten van de grens”, vertelt mede-campagneoprichter Ellen de Bruyne. “Het hoofddoel van de campagne is dus om Vlaams werk in Nederland en Nederlands werk in Vlaanderen te verspreiden en bekend te maken. Dat een grote hoeveelheid Vlaams-Nederlandse, Vlaamse en Nederlandse producties over de grenzen gaan tijdens de Theaterfestivals is een mooie eerste stap naar een duurzaam effect. Vaak krijgen de theatergezelschappen na selectie voor de Theaterfestivals een aanbod om op tournee te gaan.”

De campagne vervult ook een gidsrol, vindt Kokkelmans. “Er is zoveel aanbod van theaterwerk in Nederland en Vlaanderen dat het publiek en programmatoren door de bomen het bos niet meer zien. Onze missie is om weer een duidelijke route voor hen uit te stippelen in het theaterlandschap.”

Cultuurjournaliste Evelyne Coussens kaartte onlangs aan dat de Nederlandse en Vlaamse podiumkunsten ook uit elkaar zijn gegroeid door artistieke verschillen. Volgens Mahammed hoeft dat geen probleem te zijn: “Al jaren hoor ik een herenigingswens vanuit programmatoren, theatermakers en cultuurjournalisten. Anders dan voorgaande jaren lijkt het publiek ook weer durf te hebben. Er is behoefte aan nieuwe ontmoetingen.”

Waarom het voor de coördinatoren zo belangrijk is dat het Vlaams-Nederlandse theater weer onverbrekelijk met elkaar verbonden is? “Door de successen in het verleden zijn we ervan overtuigd dat een Vlaams-Nederlandse samenwerking kan zorgen voor bijzondere innovaties binnen het theaterlandschap”, zegt Kokkelmans. “Op de aankomende festivals gaan we dat ook zeker zien, bijvoorbeeld bij het theaterstuk Analoog. Een bijzondere ontmoeting vindt plaats tussen twee mensen: één uit Nederland en één uit Vlaanderen. Hopelijk blijft het niet bij deze ene ontmoeting en komen er straks veel meer.”

Theatervoorstellingen, tijden en tickets zijn te vinden via https://www.theaterfestival.be/over/ (Brussel) en https://tf.nl/ (Amsterdam). Hier vind je een overzicht van de Vlaamse voorstellingen in Nederland en de Nederlandse stukken in Vlaanderen.