samenleving

Jozef Deleu krijgt de Arkprijs van het Vrije Woord 2020

De 70ste Arkprijs van het Vrije Woord is door het Arkcomité unaniem toegekend aan cultuurijveraar en -politicus, bloemlezer en dichter Jozef Deleu. De stichter van Ons Erfdeel (nu de lage landen), Septentrion, de Europese reeks over het Nederlands, De Franse Nederlanden/Les Pays-Bas Français, The Low Countries en het poëzietijdschrift Het Liegend Konijn is bij uitstek de verpersoonlijking van de zelfbewuste, kritische, verdraagzame en eigenzinnige Vlaming, zegt het Arkcomité.

Wars van alle politieke beïnvloeding en autoritair populisme bevordert, verdedigt en verspreidt Jozef Deleu al ruim zestig jaar taal en cultuur van de Lage Landen. Zijn kritiek op het politieke gekonkel is genadeloos. Van De pleinvrees der kanunniken (1987) tot Hoe Vlaming te zijn? (2017, met opstellen van August Vermeylen en Jozef Deleu) haalt hij elke zelfoverschatting, hogeborstzetterij en lamlendigheid van het politieke bedrijf genadeloos over de hekel, schrijft het Arkcomité.

Zijn recente aanklacht tegen het cultuurbeleid van de Vlaamse regering – waarom deskundigen een canon laten opmaken “als iedereen weet dat Van Eyck, Brueghel en Rubens onze grote meesters zijn ?” – maakt korte metten met de pogingen tot politieke sturing van een van nature uit ongebonden, pluralistische sector. “Wie schrijft, moet ook zijn handen vuil durven te maken.”

Intense grensoverschrijdende samenwerking

Zijn verdiensten op het gebied van taal en cultuur zijn ongeëvenaard. Als zoon van een genaturaliseerde Fransman is hij de grondlegger van intense grensoverschrijdende samenwerking met Nederland. Zelf publiceerde hij novellen (De ontmoeting, 1962; De purperen jasmijn, 1968), dichtbundels (Schaduwlopen, 1963; Tekenen van tijd, 1985; Hazen troepen samen, 2000; de verzamelbundel Ondoorgrond, 2019), bloemlezingen (Groot Gezinsverzenboek, 1976; Nieuw Groot Verzenboek, 2019), romans (Brieven naar de overkant, 1972; Gezangen uit het achterland, 1981), lyrisch proza (Voorbij de grens, 1990), essays en redevoeringen. Een keuze uit zijn werk verscheen in 2007: Het gaat voorbij. Poëzie, lyrisch proza, redevoeringen.

Deleu heeft altijd de ontvoogdende en sociale ideeën van August Vermeylen in de praktijk gebracht, de man die mede aan de basis lag van het Nieuw Vlaams Tijdschrift, samen met Herman Teirlinck, die de Arkprijs in het leven riep.

Omdat 2020 een jubileumjaar is voor de Arkprijs, zal de onderscheiding worden uitgereikt in het Huis van Herman Teirlinck in Beersel. Op een later tijdstip wordt de juiste datum van de prijsuitreiking bekendgemaakt, afhankelijk van hoe de virusepidemie verloopt en hoelang de beperkingen van kracht blijven.

Lees hier de recensie van Ondoorgrond, Deleus verzamelde gedichten en lyrisch proza die vorig jaar verschenen.

Dit is een bewerking van het persbericht van het Arkcomité, dat de Arkprijs van het Vrije Woord uitreikt.

• Arkprijs van het Vrije Woord