de franse nederlanden, kunst

In Sint-Idesbald vind je de grootste collectie kunstwerken van Paul Delvaux

Voor deze nieuwe halte in de reeks ‘Passage’ bezoeken we een fascinerend museum in Sint-Idesbald, gewijd aan Paul Delvaux. In dit pittoreske plaatsje aan de Belgische kust is de herinnering aan deze markante schilder uit de twintigste eeuw nog zeer levendig.

Wie door Sint-Idesbald (Koksijde) flaneert, tussen de mooie villa’s (moderne of wat oudere), weelderige tuinen en Noordzeeduinen, begrijpt Paul Delvaux maar al te goed. Toen de kunstenaar dit kustgebied in 1906 op negenjarige leeftijd ontdekte, verloor hij er zijn hart aan. In 1951 liet hij te midden in de duinen een atelier-huis optrekken waar hij regelmatig vanuit Brussel naartoe kwam. Hier schilderde hij en ontmoette hij figuren uit de kunstwereld die vriend aan huis waren, zoals beeldhouwers George Grard en Pierre Caille, en Robert Giron, schilder en directeur van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van Brussel.

In 2024 is de herinnering aan Paul Delvaux nog heel levendig in Sint-Idesbald. Niet zozeer in het huis dat hij zelf liet bouwen, maar in Het Vlierhof, een oud vissershuisje dat zijn naam dankt aan de moerassige bodem waarin vlierbomen goed gedijen. Sinds het in 1886 werd opgetrokken door IJslandvaarder Henri Maes, kende het huis verschillende bestemmingen. Zo was het onder meer de woning van een Nederlandse kunstenaar (John Bakker), een theesalon en een pension. In 1982 kreeg het zijn huidige invulling en werd het een museum gewijd aan Paul Delvaux. Hier vind je de grootste collectie werken van de schilder, met ongeveer drieduizend olieverfschilderijen, tekeningen, werken op papier, aquarellen en schetsboeken.

Duizend m² tentoonstellingsruimte

Dat het museum er kwam, is te danken aan een beslissing van de schilder zelf, wiens werk wordt geassocieerd met postimpressionisme, expressionisme en surrealisme. Aangezien Delvaux geen nakomelingen had, besloot hij in 1979 zijn werken te schenken aan een nieuw opgerichte stichting. Op die manier wilde hij de versnippering van zijn oeuvre vermijden. In 1982, na aankoop van het vissershuisje, opende de stichting het museum.

“De introverte man die Paul Delvaux was, had zich zeker niet ingebeeld dat het museum zo groot zou worden. Hij vroeg zich altijd af of er wel interesse voor zou zijn”, lacht Ingrid Tahon, manager van het Paul Delvaux Museum. Van buitenaf oogt het zeer bescheiden, maar het museum strekt zich in werkelijkheid uit over immense kelderruimtes die onder de tuin, de weg en de parkeerplaatsen liggen. Ondertussen beslaat het geheel een oppervlakte van wel duizend vierkante meter.

Tot aan zijn dood, in Veurne in 1994, kwam de schilder regelmatig langs in het museum. Hij vond het leuk om de reacties van de bezoekers te observeren. Drie decennia na het overlijden van deze op en top Belgische kunstenaar – hij werd geboren in Antheit (provincie Luik), woonde in Brussel en overleed in Veurne – dragen zijn werken nog altijd hun boodschap uit. Ongeveer om de twee jaar zorgt het museum voor een nieuwe thematische ophanging.

In de afgelopen tentoonstelling stond Delvaux’ persoonlijke evolutie centraal, zijn loopbaan. In de tentoonstelling die deze lente van start ging, ligt de focus op decors en lichamen, twee van Delvaux’ favoriete thema’s. De Griekse en Romeinse oudheid, architectuur, de zee en landschappen gaan in dialoog met de welbekende vrouwelijke naaktfiguren, “eerder, schaars geklede vrouwen”, preciseert Ingrid Tahon, met een zweem van ondeugendheid in haar stem… Ook het werk getiteld Station forestière (Het station in het woud) is opnieuw te bewonderen, een absolute must voor alle liefhebbers van Paul Delvaux. Maar opgelet: in het najaar verhuist het schilderij naar Luik voor een grote retrospectieve tentoonstelling over de werelden van Paul Delvaux (in
La Boverie, van 4 oktober 2024 tot 16 maart 2025).

Het museum van de man die schreef “Ik wil een fantastisch schilderij maken, een schilderij waarin ik zou wonen, waarin ik zou kunnen wonen” trekt vijfentwintigduizend bezoekers per jaar. Hoewel het museum geen grote bekendheid geniet in Frankrijk, vertegenwoordigen de Fransen het grootste aandeel buitenlandse bezoekers. “Maar we zouden ons museum meer moeten promoten binnen een straal van veertig à vijftig kilometer en inspelen op de grens die echt vlakbij ligt.”

Sinds vorig jaar is er ook een nieuwigheid: bezoekers kunnen concerten bijwonen in het museum, te midden van de schilderijen en de bijzondere sfeer die ervan uitgaat. Geen twijfel dat dit de liefhebber van klassieke muziek die Paul Delvaux was, zou hebben verheugd. Het is een mooie manier om in te spelen op de enigszins tijdloze dimensie van dit museum, waarvan de zachte wereld zich uitstrekt tot in de aangename tuin en het rustieke terras van de brasserie. Een ideale halte alvorens te gaan wandelen in het ietwat nostalgische Sint-Idesbald en zijn duinen. Wie wil kan de ontdekking van het schildersuniversum zelfs nog verlengen: de gemeente organiseert rondleidingen, ook in het Frans, met Delvaux als ankerpunt.

Website Paul Delvaux Museum

• Belgische kust
• Noordzee
• Paul Delvaux