NLIn ‘Rauw & alsof’ van Valerie Tack krijg je begrip voor een moordenares
In Rauw & alsof ontrafelt Valerie Tack hoe een jonge vrouw, getekend door het leven, langzaam maar zeker verandert in een koelbloedige moordenares. Dat doet ze zo vakkundig dat je mededogen voelt en begrip krijgt voor haar daad.
Er mag dan her en der al sprake zijn van een oprukkend leesvirus, toch heeft het boekenvak het niet eenvoudig. Een rondvraag van NRC Handelsblad leert dat uitgevers aarzelen om nieuwe fictie op de markt te brengen, waarbij vooral debutanten het gelag betalen. Nieuwe titels worden uitgesteld, soms voor onbepaalde tijd. Debuteren heeft nu eigenlijk geen zin, aldus Caroline Damwijk, directeur van de Nederlandse Libris-boekhandels.
En toch is dat wat de Vlaamse auteur Valerie Tack (1981) deed. De presentatie van haar debuutroman Rauw & alsof stond gepland op vrijdag 13 maart 2020, de avond waarop het meer onbezonnen deel van de Belgische bevolking het nodig vond nog snel enkele lockdownfeestjes te houden, net voor cafés en restaurants verplicht de deuren moesten sluiten.
Officieel had de presentatie nog kunnen doorgaan, maar auteur en uitgever lieten gezondheid en gezond verstand prevaleren op extra publiciteit.
Het is maar de vraag of de verteller in Rauw & alsof net zo zou hebben gehandeld, want wat een genadeloze vrouw heeft Tack hier neergezet. Al op de eerste pagina weten we dat zij, die door haar vader “duivelskind” en door haar moeder “zondagskind” wordt genoemd, een moord heeft gepleegd, en dat is toch een pagina of tachtig vroeger dan de onthulling dat Raskolnikov de moordenaar is in Misdaad & straf van Dostojevski.
Sterker nog, dit was geen toevallige moord. Op de tweede pagina schikt ze op haar keukentafel de spullen die ze van de stervende heeft gestolen terwijl ze met zijn gsm een ambulance belde. Tussen die spullen zit ook een snipper papier waarop ze drie maand eerder haastig haar telefoonnummer had neergekrabbeld. “Ik breek en ondertussen scheur ik het papiertje in stukken, langs de vouwlijnen. Om niet nog meer te breken.”
Wat deze vrouw ertoe bracht om haar minnaar na twaalf weken met een mes om het leven te brengen, komen we langzaam te weten tijdens het vervolg. Of eerder, tijdens wat voorafging, want de zorgvuldig aangehouden omgekeerde chronologie van dit fatale liefdesverhaal is een van de kenmerken die deze whydunit zo sterk maakt. De affaire tussen dader en slachtoffer, die zijn geliefde Vogel noemt, wordt geduldig ontrafeld. Het spel van aantrekken en afstoten, de spannende dynamiek van de geheime relatie tussen een vrouw en een getrouwde man, de twijfels en het genot, de passie en het schuldgevoel, het zit er allemaal in.
Dit is een debuut zoals je het niet al te vaak tegenkomt in ons taalgebied
Dat verhaal wordt nog eens onderbroken door eenentwintig “dia’s”, die als een ouderwetse familieavond door het verhaal lopen. Die familiale bijeenkomst is zelden gezellig, want Vogel stamt uit het soort nest waar je niet ongeschonden uitkomt. Uiteraard waren er ook goede, mooie momenten, maar die vervagen snel. Terwijl het net de slechte ervaringen zijn die diepe sporen slijpen in het leven van deze vrouw. Alles wat volgt, valt in meerdere of mindere mate te herleiden tot dat nest: het rommelige leven, alcoholmisbruik, rondneuken, diefstal, en ja, dus ook moord.
Hoe genadeloos Vogel ook afrekent met haar verleden, ze heeft ook iets kwetsbaar, wat haar sympathiek maakt en bij momenten zelfs een beetje onweerstaanbaar. Ze is wel degelijk in staat tot liefde, al is het aarzelend en nooit voor te lang. Tack heeft haar verhaal zo geschreven dat we sympathie gaan koesteren voor deze vrouw, haar begrijpen, haar hang naar drama accepteren. Ze is ijskoningin en flamboyante furie ineen, een intrigerend personage waarover je steeds meer wilt weten.
Tack moet het niet hebben van overdreven mooischrijverij of een al te ingewikkelde plot. Ze schrijft scherp, met gevoel voor cadans en oog voor detail. Soms verrassend eenvoudig, met zinnen van twee, drie of vier woorden, maar wel veelzeggend. Zoals tijdens de koffietafel na de begrafenis van de vader: “Ik vraag haar waarom ze al die tijd bij hem gebleven is. Hem, zeg ik. Niet vader, pa of papa.” Het verhaal telt genoeg subtiele hints naar de drijfveren van de moordenaar om volledig geloofwaardig te zijn. Bij een mindere pen zouden dit verhaal en deze manier van schrijven misschien snel saai worden, maar Tacks stijl verhoogt alleen maar de spanning en de drang om dieper door te dringen in het leven van deze vrouw. De zwarte humor zorgt op gezette tijden voor enige opluchting.
Dat alles maakt Rauw & alsof een duister boek, een zoektocht naar de donkerste krochten van een ogenschijnlijk normale geest, en een debuut zoals je het niet al te vaak tegenkomt in ons taalgebied.
Valerie Tack, Rauw & alsof, Houtekiet, Antwerpen, 2020, 294 p.
nl
