NLIn zijn laatste edito neemt Hendrik Tratsaert afscheid als hoofdredacteur, wijst hij op het belang van Vlaams-Nederlandse samenwerking en presenteert hij het thema van de lage landen 4/2024: ‘Eeuwig Amsterdam’.
Eerder dit jaar zag het proefschrift van Bart Caron het licht: Cultuurbeleid en ideologie. Kan je het cultuurbeleid politiek-ideologisch typeren? Omdat cultuur en beleid wezenszaken zijn, peilen we de voormalige voorzitter van de Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media in het Vlaams Parlement in dit nummer naar zijn inzichten. Wat wij al langer aanvoelen, wordt in Carons proefschrift wetenschappelijk gestaafd: kunst en cultuur worden meer en meer geïnstrumentaliseerd ten behoeve van een politieke ideologie; verambtelijking en verzakelijking tieren welig; het ambitieniveau stagneert binnen een groeiend conservatisme.
Een zeker pessimisme was Caron al niet vreemd als het ging om de Vlaams-Nederlandse samenwerking. En toen brak Prinsjesdag aan en lag de rijksbegroting op tafel. Het nieuwe (ultra)rechtse kabinet voelt een noodzaak stevig te bezuinigen en spaart daarbij ook onderwijs en cultuur niet. Prinsjesdag als bijltjesdag. Momenteel zijn een pak besparingen op cultuur nog niet geoormerkt, maar wij lazen in die rijksbegroting alvast dat de middelen voor onze anderstalige missie door het ministerie van Onderwijs, Cultuur, Wetenschap (OCW) in 2027 zwaar beknot en in 2028 geschrapt zullen worden. Dat zijn middelen die ons al meer dan twintig jaar verstrekt worden omdat wij de taal en cultuur van Nederland en Vlaanderen in het buitenland uitdragen via onze anderstalige publicaties. Ze passen in een akkoord tussen OCW in Nederland en het Vlaamse Departement Cultuur, Jeugd & Media over de Vlaams-Nederlandse samenwerking, en steunen op een basis van “wederkerigheid”, ofwel gelijk opgaande inspanningen van beide overheden.
Het belang van die samenwerking werd nog eens expliciet herhaald in de slotverklaring van de Vlaams-Nederlandse top van 31 januari 2023 in Den Bosch. En in het Vlaamse regeerakkoord van 27 september 2024 lezen wij deze passage:
De Vlaams-Nederlandse samenwerking blijft de basis waarop we onze taal uitdragen. (…) We zien daarnaast meerwaarde in het maken of organiseren van boekenbeurzen, literaire programma’s, theaterfestivals, films… samen met Nederland. Literatuur Vlaanderen, Huis deBuren, de Brakke Grond, Ons Erfdeel en het Vlaams Audiovisueel Fonds zijn onze bevoorrechte partners.
Maar in het recente Nederlandse regeerakkoord is er geen enkele vermelding van deze samenwerking. Is de noodzaak van Vlaams-Nederlandse samenwerking binnen ons taalgebied ten noorden van de staatsgrens in een goed jaar tijd helemaal gekanteld? We betreuren dit, en blijven in gesprek op meerdere niveaus.
In ‘Eeuwig Amsterdam’ vertellen we acht verhalen die we ophangen aan een markante figuur die een sleutelrol speelde in de ontwikkeling van de stad
Deze zorgen doen even vergeten dat er ook goed nieuws is en dat we “het optimisme van de wil moeten omarmen naast het pessimisme van de geest” (vrij naar Antonio Gramsci). De websites van de lage landen, les plats pays en the low countries zijn helemaal vernieuwd, met stralend leescomfort en betere zoekfuncties. Het grote Taalfeest in samenwerking met de VRT en Onze Taal was een succes: op naar de volgende editie! En hier ligt toch maar mooi een nieuw nummer te blinken met als themadossier ‘Eeuwig Amsterdam’, naar aanleiding van de 750ste verjaardag van de stad, die in 1275 samen met haar bewoners voor het eerst werd vermeld in een officieel document, het Tolprivilege.
Organiseer in je vriendenkring een rondvraag naar wat mensen spontaan associëren met de stad aan het IJ, en je krijgt gegarandeerd een pak antwoorden van deze strekking: de geur van nederwiet, de roodverlichte Walletjes, racende fietsers… Maar Amsterdam is natuurlijk ook datgene wat voorbij de simpele clichés gaat: de zin voor emancipatie waar deze stad van doordesemd lijkt, en de schoonheid en romantiek van haar kunsten en architectuur. Heel wat morele, sociaal-politieke en artistieke vernieuwingen ontstonden het eerst daar, dankzij een constante instroom van ambitieuze, verlichte migranten die de kans grepen om te ontwerpen, te ontdekken, te maken, anders te gaan samenleven, kortom: te vernieuwen.
In ‘Eeuwig Amsterdam’ vertellen we acht bijzondere verhalen die we telkens ophangen aan één markante figuur die een sleutelrol speelde in de ontwikkeling van de stad: een geniale koopman, een stoutmoedige café-uitbaatster, een cultureel ondernemer… Zo geven we ruim aandacht aan Amsterdam als stad van handel en grote ondernemingen, vroege multiculturele hotspot, baken van intellectuele uitwisseling, vrijhaven voor queers en kunstenaars. Uitsmijter is een toekomstbeeld van Floor Milikowski: zo zou Amsterdam er over vijftig jaar kunnen uitzien, tussen een realistische projectie van het heden en een utopie in. Op 13 december is er een sprankelend avondprogramma in de Brakke Grond, waar we het nieuwe nummer presenteren. Welkom!
Tot slot rest mij afscheid te nemen omdat ik de Brusselse literatuurorganisatie PassaPorta ga leiden. Met enige pijn in het hart verlaat ik na vier boeiende jaren dit huis. Het was een eer u, de lezer, te dienen. De inhoud is scherper geworden, onze naam klinkt luider. Ik laat het huis in de deskundige handen van een versterkt team en een waakzaam bestuur. Toen ik in volle coronacrisis aantrad, was de liefde voor onze taal en cultuur ons bindmiddel van op afstand. Dat was onze invulling van dat fameuze optimisme van de wil. Aan mijn gewaardeerde collega’s geef ik vandaag het stokje door, waarop “blijf ongebonden en onverschrokken” geschreven staat, zoals mijn voorganger het destijds aan mij opdroeg. Mooie, nieuwe hoofdstukken zullen worden toegevoegd. Verba volant, scripta manent.
Gerelateerde artikelen
nl
Geef een reactie
Je moet ingelogd zijn op om een reactie te plaatsen.