NLEinde van de maand, einde van de wereld: gele hesjes en groene politiek
De gele hesjes zijn wellicht de meest verrassende sociale beweging van de laatste jaren. Schijnbaar uit het niets ontstonden massaprotesten die zich als een olievlek over Frankrijk en naburige landen verspreidden. Waar kwam die beweging ineens vandaan en wat wil ze zichtbaar maken? Uit de antwoorden op die vragen zijn belangrijke lessen te trekken – voor Frankrijk, de Lage Landen en daarbuiten – over de kloof tussen arm en rijk en over een rechtvaardig en doeltreffend klimaatbeleid.
In 2008 werden ze in Frankrijk verplicht, de gele hesjes. De wet voorzag dat een chauffeur zich “à la suite d’un arrêt d’urgence” aan de kant van de weg moest opstellen gekleed in “un gilet de haute visibilité”. In een uitvoeringsbesluit werd voor geel gekozen. Tien jaar later, in november 2018 en kennelijk uit het niets, stond Frankrijk vol met mensen in gele hesjes. Eerst met duizenden, snel daarna met honderdduizenden, bezetten ze de rotondes en tolpoorten van Frankrijk.
Aan haute visibilité geen gebrek: het was een succesvolle mobilisatie van een geheel nieuwe sociale beweging. En hoewel het aantal bezetters intussen flink is verminderd, waren er tot vlak voor de uitbraak van corona nog elke zaterdag – “in de week moeten we werken” – demonstratieve blokkades. Wat is de urgence
waarrond deze verrassende sociale beweging is ontstaan?
‘Arrêt d’urgence’ – de aanleiding
Al twee keer eerder, in 2001 en 2010, had de Franse regering de belasting op benzine en diesel willen verhogen. Telkens had zij die maatregel, na protest, moeten intrekken. Vanwege de lage prijzen op de internationale oliemarkt leek die ingreep in het najaar van 2018 kansrijker. Bovendien werd de maatregel verdedigd als onderdeel van het Franse klimaatbeleid, volgend op het Akkoord van Parijs uit 2015. President Emmanuel Macron had zich daarmee flink geprofileerd – “Make the planet great again”. Die belastingmaatregel was de directe aanleiding voor het felle protest van de “gele hesjes”, november 2018. Via sociale media wisten enkele “gewone mensen” in een paar dagen tijd duizenden en later honderdduizenden mensen te mobiliseren. Met een collectieve arrêt d’urgence bezetten ze rotondes en tolpoorten, van Calais tot Marseille en van Biarritz tot Strasbourg, en blokkeerden ze het verkeer. De kaarten van de beweging zelf én van het Ministerie van Binnenlandse Zaken laten het zien: overal waren gele hesjes.
nl
