Deel artikel

Lees de hele reeks
literatuur recensie

‘Een soort eelt’ van Rinske Bouwman: rouwen met het hele lichaam

21 oktober 2024 3 min. leestijd De Eerste Keer

De studente Sarlag heeft een dodelijk saai baantje in een supermarkt, maar torst ook een groot verdriet met zich mee. Rouwen is niet alleen emotioneel erg zwaar, maar kan ook fysieke gevolgen hebben, blijkt uit Een soort eelt, het debuut van Rinske Bouwman.

Beoordeel nooit een boek vanwege het omslag, zo luidt een bekend gezegde, maar de cover van Een soort eelt mag er helemaal zijn, en geeft ook nog eens mooi de sfeer weer van dit fantasierijke debuut. We zien een jak met lange witte haren, één wat verdrietig kijkend oog, en op zijn schedel een blauwe, puntige hoorn, als van een eenhoorn. Auteur en theatermaker Rinske Bouwman (1988) schilderde ook dit beeld – sommige mensen hebben gewoon jaloersmakend veel verschillende talenten. Het is een cover die niet zomaar om aandacht schreeuwt, maar echt nieuwsgierig maakt naar het verhaal.

Rinske Bouwman
© Esther Lutgendorff

Een soort eelt is het verhaal van Sarlag. Spreek uit als haarlak met een S, zegt ze zelf als mensen informeren naar haar vreemde naam. Sarlag is Nederlandse en in Nederland geboren, maar al op jonge leeftijd trokken haar ouders naar Mongolië, om er in een nomadentent (of ger) op het ritme van de seizoenen te leven, terug naar de basis. Sarlag denkt met weemoed terug aan haar kindertijd in Hövsgöl, met de stad Mörön op twee uur reizen. Daar is zelfs de treden van het badhuis beklimmen een avontuur voor een vierjarige.

Ze krijgt complimenten van haar moeder. “Mijn moeder zei dat ik net een jak was, zo stabiel. Een kleine trotse jak. De rest van de dag probeerde ik overal op te klimmen en te grommen als een jak.” Want jaks zijn de lievelingsdieren van Sarlag, en haar absolute favoriet is Batraa, een oude, wijze jak met lange witte haren en een rustige tred.

Dat komen we allemaal te weten tijdens poëtische flashbacks, waarin Sarlag herinneringen ophaalt aan haar kinder- en pubertijd in Hövsgöl en Ulaanbaatar, waar ze gaat studeren. Maar toch reist ze op een bepaald moment naar Nederland, de roots van haar ouders achterna. Ze is er zogezegd om te studeren, maar de collegebanken ziet ze nooit.

Ze spendeert een flink deel van haar tijd in de koel- en vriesafdeling van supermarkt Dirk in Utrecht-West. Daar boetseert ze figuurtjes van het diepgevroren vlees, die ze dan weer achteraan in de koel- en vriescellen verstopt. Bouwman vertelt het Utrechtse deel van het verhaal vaak droogkomisch, feitelijk, wat voor een mooi contrast zorgt met de Mongoolse passages. “Mijn favoriete product uit de diepvries was de vegan kaaskroket. Hij werd bijna nooit verkocht. Ik had met hem te doen. Hij was heel lang houdbaar, dus ik hoefde hem bijna nooit aan te vullen.”

Naast empathie voor vegan kaaskroketten, torst Sarlag ook een groot verdriet met zich mee. Het wordt langzaam duidelijk dat haar vertrek naar Nederland een soort vlucht was, een poging om een trauma of dramatische gebeurtenis achter haar te laten. Haar vriendje Kalle doet vaak zijn best om te polsen naar dat grote geheim, maar krijgt lik op stuk. Ook de medewerkers in de supermarkt vragen steeds vaker of alles wel goed gaat, maar ook die bezorgdheid smoort ze snel in de kiem. En haar huisgenoten probeert ze zo veel mogelijk te ontwijken, door veel tijd op haar kamer door te brengen. Sarlag leeft in haar hoofd, ze wordt rustig van feiten, maar net de feiten over het drama dat haar van Mongolië wegdreef heeft ze niet op een rijtje.

Bouwman maakt zo mooi duidelijk hoe eenzaam een rouwproces kan zijn, hoe het iemand langzaam maar zeker kan versmachten

Sarlag raakt steeds meer in zichzelf gekeerd, en dat heeft ook fysieke gevolgen. Die worden dik aangezet in magisch-realistische passages, die duidelijk maken dat rouwen naast een mentaal ook een fysiek proces is. Rouwen doe je met je hele lichaam, het transformeert Sarlag tot een ander wezen.


Bouwman maakt zo mooi duidelijk hoe eenzaam een rouwproces kan zijn, hoe het iemand langzaam maar zeker kan versmachten. Ze schrijft nu eens zuinig en koel en dan weer uitbundig, en weet daarvoor altijd het juiste moment te kiezen.

Een soort eelt is een boek over vluchten voor je trauma’s, over rouwen, over dingen doen en feitjes opdreunen in je hoofd, zodat je niet echt moet nadenken. “Als een haan kraait, maakt hij zichzelf tijdelijk doof, zodat hij zijn eigen gehoor niet kan beschadigen. Dat is wat ik de hele tijd aan het doen was”, vertelt Sarlag. Het illustreert haar eenzaamheid, maar tegelijk ook haar wilskracht. Ook met een bevroren hart valt soms te leven.

Rinske Bouwman, Een soort eelt, Orlando, Amsterdam, 2024, 192 p.

Dirkmanmetbril

Dirk Vandenberghe

journalist

Geef een reactie

Lees ook

Uitgelichte reeks

De Eerste Keer

Lees de hele reeks 
		WP_Hook Object
(
    [callbacks] => Array
        (
            [10] => Array
                (
                    [00000000000029180000000000000000ywgc_custom_cart_product_image] => Array
                        (
                            [function] => Array
                                (
                                    [0] => YITH_YWGC_Cart_Checkout_Premium Object
                                        (
                                        )

                                    [1] => ywgc_custom_cart_product_image
                                )

                            [accepted_args] => 2
                        )

                    [spq_custom_data_cart_thumbnail] => Array
                        (
                            [function] => spq_custom_data_cart_thumbnail
                            [accepted_args] => 4
                        )

                )

        )

    [priorities:protected] => Array
        (
            [0] => 10
        )

    [iterations:WP_Hook:private] => Array
        (
        )

    [current_priority:WP_Hook:private] => Array
        (
        )

    [nesting_level:WP_Hook:private] => 0
    [doing_action:WP_Hook:private] => 
)