EEN ONTLUISTERENDE ODE. De kunst van Sofie Muller

Sinds de jaren zestig van de twintigste eeuw wordt de beeldende kunst gedomineerd door conceptuele tendensen. In navolging van Marcel Duchamp en het vroeg-twintigste-eeuwse dadaïsme groeide de opvatting dat de materiële uitwerking van het kunstwerk niet het belangrijkste was, maar wel de idee die ermee uitgedragen werd. Het kunstwerk zelf werd zo een min of meer toevallig en inwisselbaar object dat niet zozeer op zich betekenis droeg, maar eerder een vehikel was voor een achterliggende betekenis. Fysieke kenmerken als materiaalgebruik, techniek en beeldtaal verloren hun relevantie voor de betekenis van het werk.

Als tentoonstellingsbezoekers hebben we sindsdien de neiging om een kunstwerk als een verwijzing te beschouwen. Onze aandacht gaat niet meer in de eerste plaats uit naar het object voor ons, maar naar de gedachten en opvattingen waar dat object aan refereert. We zijn er niet meer aan gewend dat het concrete kunstwerk zelf bol staat van betekenis. Als we geconfronteerd worden met een symbolisch geladen sculptuur schrikken we of doen we het object af als gedateerd, topzwaar of sentimenteel. We aanvaarden het niet zo makkelijk meer dat een kunstenaar zijn of haar beelden zelf oplaadt met betekenissen of een herkenbare beeldtaal hanteert.

Daarom voelen we ons wat ongemakkelijk als we geconfronteerd worden met de figuratieve werken van de Gentse kunstenares Sofie Muller (°1974). Ze beelden vaak mensen af of delen van mensen. Ze zijn gemaakt uit beladen materialen: brons, verbrand hout; sommige tekeningen zijn gemaakt met bloed of rook. Ze lijken hun betekenis vooral te ontlenen aan wat ze zijn en wat ze tonen: what you see is what you get. In die zin is haar werk klassiek te noemen: het herinnert eerder aan de grote kunsthistorische tradities dan dat het meesurft op de golven van de door theorie geïnspireerde kunst die in de twintigste eeuw de dienst uitmaakte.

"