De romantische poëzie van een neo-dadaïst: Hans Verhagen (1939-2020)

Op 10 april 2020 overleed in Amsterdam de dichter Hans Verhagen op 81-jarige leeftijd. Zijn gedichten gaan van kale readymades tot en met exuberante psychedelica, en bevatten alle toonaarden daartussen. Hij was het meest beïnvloed door Lucebert, maar hij heeft zich ook sterk afgezet tegen dit icoon van de experimentele naoorlogse Nederlandse poëzie. In 2011 schetste Bertram Mourits een portret van Hans Verhagen.

‘Vergissen is menselijk. Met de tijd onderken je de kwaliteit. En als je die niet ziet, dan ben je een lul’. Met deze uitspraak van Lucebert is de kortst mogelijke samenvatting gegeven van de waarderingsgeschiedenis van Hans Verhagen. Van geringschatting tot lof, beide in zo absoluut mogelijke termen.

Lucebert was de voornaamste dichter van de Vijftigers, de op dada en expressionisme gebaseerde stroming die door dichters in de jaren zestig vaak karikaturaal werd weggezet als een romantisch-surrealistische woordenbrij die bij voorkeur onbegrijpelijke gedichten opleverde.

Lucebert – en hij niet alleen – schrok in de jaren zestig van de nieuwe avant-garde die vooral in de literaire tijdschriften Gard Sivik en De Nieuwe Stijl naar voren kwam. Deze tijdschriften lieten zich inspireren door de vernietigende tabula-rasavariant van het dadaïsme en de conceptuele kunst uit de jaren zestig die daardoor was beïnvloed. Lucebert sprak in 1964 over ‘de commerciële exploitatie van het begrip Avant-garde,’ hij ergerde zich toen aan het lawaai en de brutaliteit waarmee Verhagen en zijn collega’s zich presenteerden.

De tegenstelling leek absoluut: Lucebert was kunstenaar voor alles, bij Verhagen gaan de belangstelling en activiteit alle kanten op. Hij werkte voor het Algemeen Handelsblad, de Haagse Post en de VPRO, hij maakte documentaires en talkshows in de jaren 70 en 80 en als producer van de Zeeuwse band Dragonfly was hij korte tijd actief in de popmuziek. Kortom: Verhagen was veel meer dan een alleen dichter, poëzie leek soms eerder een bijzaak dan een levensvervulling.