kunst

DS Podcastfestival-curatoren Ben Van Alboom en Max De Moor over de toekomst van podcasts: ‘De kwaliteit wordt beter, maar het aanbod zal verkleinen’

Op 8 en 9 november komen podcastliefhebbers van heinde en verre hun oor te luisteren leggen in Oostende: daar vindt het DS Podcastfestival plaats. Nu de derde editie voor de deur staat, maken curatoren Ben Van Alboom en Max De Moor de staat op van het medium in Vlaanderen en Nederland. En halen ze enkele krenten uit het festivalprogramma.

Een podcast luister je meestal alleen: in de trein, bij het opruimen of tijdens een wandeling. Via je koptelefoon spreekt de host je toe over bloedstollende moordzaken, diepgaande voetbalanalyses en meeslepende familieverhalen. Dit weekend trekt het DS Podcastfestival die ervaring open, met een programma dat de sector bedient, maar ook het brede publiek aanspreekt. De derde editie wordt opnieuw gecureerd door Ben Van Alboom en Max De Moor, die het podcastlandschap op korte tijd sterk zagen veranderen.

Op de vorige editie van het podcastfestival omschreef de Britse journalist Jon Ronson podcasts als het Wilde Westen van storytelling. Dat gaat meer op over het landschap van pakweg tien jaar geleden, vindt Van Alboom. Hij is naar eigen zeggen een fervent podcastluisteraar en was er al vroeg bij. In die tijd bestonden nog geen formats om je op te baseren, zegt hij. Toen was er nog veel mogelijk. “Vlaanderen heeft een aantal makers die er al van in de begindagen bij waren”, vult journalist Max De Moor (De Standaard), die samen met Van Alboom voor de derde keer op rij het DS Podcastfestival cureert, aan. Die eerste makers creëerden een vruchtbare bodem voor het podcastveld in Vlaanderen.

Vandaag is dat landschap rijkelijk gevuld met podcasts, dikwijls in terugkerende formats, vinden zowel Van Alboom als De Moor. Denk maar aan twee vrouwen die praten over waargebeurde moordzaken, zoals in de populaire podcast De Volksjury. Dat format doet het internationaal heel goed, zegt Van Alboom. “Dat begin je nu ook duidelijk te merken: de meeste landen krijgen een vergelijkbaar aanbod. Stilaan wordt duidelijk wat werkt en wat niet.”

In Vlaanderen en Nederland wint ook de chatcast aan populariteit, waarin twee of meerdere gasten met elkaar in gesprek gaan. Dat kan gaan over een afgebakend thema, zoals in Ben ik de trut?, met radiomaker Annelies Moons en journalist Sofie Rycken. Evengoed kan een chatcast personality-based zijn, denk maar aan Vic en Gert, waar BV’s Victor en Gert Verhulst over hun leven praten. In andere chatcasts wordt een gast geïnterviewd door de host, zoals in Gossip Guy met Ender Scholtens. Deze gesprekken zijn vaak ontspannen, en brengen je dicht bij de hosts door hun vaak persoonlijke verhalen.

Gesmaakt in Vlaanderen en Nederland

Vlamingen luisteren fervent naar Nederlandse podcasts, maar het omgekeerde geldt ook. “Nederlanders zijn onder de indruk van de Vlaamse audiodocumentaires”, vertelt De Moor. De achtdelige reeks De Kunst van het Verdwijnen van Bart Van Nuffelen en Lucas Derycke werd in Vlaanderen druk beluisterd, en kreeg ook in Nederland veel persaandacht. De makers hebben een achtergrond in theater, en dat merk je aan hun podcasts: ze hebben een sterk verhaal met een poëtische kracht. Om diezelfde reden worden de podcasts van het Vlaams-Nederlands audiocollectief SCHIK (bekend van Bob en De Erfenis) in Vlaanderen én Nederland gesmaakt.

Vlaamse makers kunnen ook leren van de Nederlanders, zegt De Moor. “In Nederland zijn podcastmakers al vrij vroeg beginnen te professionaliseren.” Nederland heeft al een lange traditie van talk-radio, wat de overgang naar een chatcast maken en beluisteren ongetwijfeld heeft versoepeld. De NPO stak ook al vroeg een teen in het podcastwater – in Vlaanderen werd de openbare omroep pas wakkergeschud na het succes van Bob (Audiocollectief SCHIK). Bovendien kan Nederland op grotere schaal werken, waardoor er meer geld in de sector zit.

Een geprofessionaliseerd landschap is van belang om de sector te verbinden met de reclamewereld. En via advertenties kunnen makers deels een inkomen verwerven. Wat daarbij ook helpt zijn commerciële spelers zoals Podimo, een betalend streamingplatform voor podcasts. Met de inkomsten die podcasters onder meer daaruit halen, kunnen ze nieuwe projecten ontwikkelen, wat dan weer belangrijk is voor de levensvatbaarheid van de sector.

In België zijn spelers als Podimo nog niet actief. “Op dit moment zijn veel podcasts in Vlaanderen passieprojecten waarmee makers een niche bedienen”, vult Van Alboom aan. “Dat maakt ze soms minder interessant voor adverteerders, die vooral geïnteresseerd lijken in schaal. Narratieve podcasts zijn ook relatief duur, en ze leverden tot nu toe nog niet genoeg geld op.”

De Vlaamse podcastsector moest een grote stap richting professionalisering zetten met Podgrond. Verschillende mediapartners – Mediahuis, VRT, DPG Media en Play Media – zouden de handen ineenslaan voor een app en website die Vlaamse en Nederlandse podcasts zouden aanbieden. Podgrond zou de zichtbaarheid en toegankelijkheid van lokale makers vergroten. Maar onderzoek wees uit dat de inkomsten uit reclame en de kosten voor zo’n apart platform niet in balans zouden zijn. Het project is sinds kort van de baan.

Wat is dan de oplossing voor deze precaire sector? Hierover zullen makers en andere mensen uit het veld met elkaar in gesprek gaan tijdens het DS Podcastfestival. “Ik denk dat de kwaliteit van de podcasts verbetert, maar dat het aanbod wel kleiner zal worden”, aldus Van Alboom. Daarom vindt hij het zo belangrijk dat dit podcastfestival blijft bestaan. Het biedt makers een platform, en er kan samen worden gedebatteerd over de toekomst van de sector.

Meer dan een luisterfestival

Nu kan je je afvragen: een podcastfestival, is dat dan samen luisteren naar podcastpremières en live opnames? Ja, maar je kan ook workshops volgen en panelgesprekken bijwonen met de makers. Het wordt dus meer dan alleen een luisterfestival, vertellen de twee curatoren. Op zaterdag zal Eva Moeraert haar podcast Oostende met één o tot leven laten komen op het podium met muziek en theater. En de slotact is een zaalshowversie van de Radio 1-podcast Koken met Classics, gepresenteerd door Korneel De Clercq en Senne Guns, mét een concert van Porcelain id.

Het moet een laagdrempelig festival worden, waar makers en BV’s rondlopen na hun sessie en een praatje slaan met de bezoekers. “Bij goede podcasts bouw je soms parasociale relaties op met de host”, vertelt De Moor. De luisteraar heeft het gevoel de host te kennen als een vriend, maar de host kent de luisteraar uiteraard niet. Het festival vormt een uitgelezen kans om dat eenrichtingsverkeer te doorbreken en elkaar te ontmoeten.

Deze acts mag je straks niet missen

Het tweedaagse festival vindt plaats op twee locaties in Oostende, van vrijdag tot zaterdag. De eerste dag is vooral gericht op de sector, met workshops en panelgesprekken. Zaterdag wordt het grote publiek verwacht, met Vlaamse, Nederlandse en internationale podcastmakers op de affiche.

Dit zijn de acts waarnaar curatoren Ben Van Alboom en Max De Moor zelf het meest uitkijken:

Op vrijdag moet je volgens Van Alboom naar Avery Trufelman met Summon the Muse gaan. In haar keynote zal de Amerikaanse vertellen over de bekende mode- en designpodcasts Articles of Interest, 99% Invisible en Nice Try! Ook tipt hij de masterclass How to Build an Investigation met Josh Baker, waarin de Britse documentairemaker, bekend van I’m Not a Monster inzicht geeft in hoe je een verhaal en onderzoek opbouwt. Max De Moor is enthousiast over de keynote Hoe maak je een succesvolle chatcast, waarin Lieke Malcorps, hoofdredacteur van het Nederlandse productiehuis Dag en Nacht Media, haar tips & tricks deelt.

Zaterdag staat er ook heel wat interessants op het programma. Max De Moor raadt True crime: schuldig of niet? aan. Een rechercheur, magistraat en advocaat luisteren naar een truecrimepodcast, om er dan in gesprek over te gaan met journalist Heleen Debeuckelaere. Daarnaast tipt hij Iets met boekenpodcasts en Achter de schermen (met Matteo Simoni & Janne Desmet). Ben Van Alboom is enthousiast over De Blankenberge Tapes wordt The Margate Murders. Met een miljoen luisteraars is De Blankenberge Tapes een van de populairste Nederlandstalige podcasts ooit. De makers komen vertellen over de remakes die ze maakten voor een Engels- en Duitstalig publiek. Tot slot kijkt Van Alboom uit naar het gesprek met de maker van de verslavende podcast The Coldest Case in Laramie.

Veel van de vernoemde podcasts kan je gratis beluisteren op Spotify en Apple Podcasts. Beluister ze ter voorbereiding op het festival, of ontdek ze erna. Op de trein, bij het opruimen of tijdens een wandeling, bijvoorbeeld.

Meer info op DS Podcastfestival.

• Ben Van Alboom
• Max De Moor
• podcastfestival