literatuur

Dit moet je volgens curator Astrid Haerens zien op Memento Woordkunstenfestival in Kortrijk

Tijdens Memento kun je van 17 tot 19 maart op meerdere locaties in Kortrijk genieten van grote namen en jong talent. Het thema van dit meerstemmige woordkunstenfestival is ‘Werk en productiviteit’. Auteur Astrid Haerens, curator van Memento, geeft uitleg bij het festival en vertelt wat u zeker moet horen en zien.

Memento is een woordkunstenfestival: literatuur is de insteek, maar de inhoud is veel breder. Beeldende kunst, spoken word, performance… maken ook deel uit van het programma. Het festival is fundamenteel meerstemmig. Enkele grote namen, zoals Wim Opbrouck en Radna Fabias, zijn ambassadeurs en stoomden het collectief klaar voor hun festival. Dominique De Groen, Wilfried de Jong en Peter Terrin zijn een paar van de bekende gasten.

Curator Astrid Haerens, die ook Letterzetter van Kortrijk is (zij begeleidt het collectieve stadsdichterschap van de stad), benadrukt dat de uitwerking van het festival te danken is aan de brede groep kunstenaars die hun stem laten horen.

Sommigen zijn beginnende artiesten, anderen hebben al gepubliceerd. Ze kennen elkaar goed door hun samenwerkingen in de regio Kortrijk en in het collectief van stadsdichters (waarover verder meer), en slaan dan ook de handen in elkaar voor de verschillende voordrachten, performances en gesprekken op het festival. Daarnaast werken ze met niet-professionele kunstenaars, kinderen, en betrokkenen uit de regio. In Briefingen, een van de doorlopende projecten van Memento, kun je bijvoorbeeld briefwisselingen volgen tussen leden van het collectief en Kortrijkzanen, en tussen Astrid en haar zus. Ze praten over de verschillende vormen die werk of het gebrek daaraan kan aannemen.

Werk en productiviteit

Het thema ‘Werk en productiviteit’ was een idee van Astrid Haerens. De briefwisseling met haar zus die in Briefingen aan bod komt, was daarvoor een inspiratiebron. Ze deelden hun zeer verschillende ervaringen met werk: de ene als auteur, de andere als arbeidster in een beschutte werkplaats. Haerens is afkomstig van Kortrijk en vond ook dat een reden om over werk te praten. Die hardwerkende West-Vlaming, met dat alom bekende zinnetje ‘Zwigt en doe vwoart’, ze geeft toe dat het enigszins een cliché is. Tegelijk valt er niet te ontkennen dat werkdruk en krampachtig streven naar maximale productiviteit groeiende problemen zijn, overal, dus ook in het bedrijvige Kortrijk.

Ook relatief recente concepten als burn-outs en quiet-quitting
komen aan bod, net als de vraag: wat is productiviteit? Kun je dat alleen in termen van winst uitdrukken, of mag je ook rekening houden met plezier, deugd en dergelijke? Is alles werk? Die laatste vraag wordt op een prikkelende manier gesteld aan de hand van borden in het centrum die verplaatst en herschikt kunnen worden. Zo moet de bezoeker zelf met deze kwesties aan de slag.

Het parcours, voor u uitgestippeld

Op voorhand een selectie maken van de panelgesprekken, expo’s en voordrachten die je zeker wil zien tijdens Memento, is wel nodig. Drie dagen lang kun je in de hele stad terecht voor een uitgebreid programma vol woord en kunst.

Hier moet je volgens Astrid Haerens zelf zeker bij zijn:

Arno Van Vlierberghe, Pelumi Adejumo & Radna Fabias: deze drie dichters lezen zaterdagavond voor uit hun werk in de unieke setting van de Begijnhofkapel. Radna Fabias is dit jaar ook ambassadeur van het Memento festival, en viel al meermaals in de prijzen voor haar werk. Arno Van Vlierberghe, een Gents talent, schrijft intense en met pessimisme flirtende poëzie, waarin hij constant speelt met betekenis en de regels van de dichtkunst. Pelumi Adejumo schrijft over ontheemding, klaagzang en religieuze overgave, in een vorm die talen, geluiden en muzikaal klankgebruik benut.

Debat moederschap en schrijven: Maud Vanhauwaert, Anja Meulenbelt, Emma Lesuis en Anneleen Van Offel gaan in gesprek over hoe moederschap, werk en schrijverschap kunnen samengaan. Van Offel, die Astrid Haerens voorging als Letterzetter van Kortrijk, modereert het debat.

Rafelen: in Texture, het vlas- en textielmuseum van Kortrijk, kan je zaterdag terecht voor een live-expo van beeldende kunstenaars en illustratoren die met textiel aan de slag gaan. Zij tonen welke mooie kanten werk en productiviteit kunnen hebben: de kunstenaars vieren het creatieve, scheppende aspect. De expo blijft te bezichtigen tot 16 april.

Ook de redactie van de lage landen maakte een ruime selectie van interessante evenementen. Die vind je op de site van Memento vinden door via ‘programma’ naar ‘routes’ te gaan, en daar ‘De keuze van … de lage landen’ aan te duiden.

Astrid Haerens, dichteres en Letterzetter

Astrid Haerens debuteerde in 2017 met de roman Stadspanters (uitgeverij Polis) en bracht in maart 2022 met Oerhert haar eerste dichtbundel uit bij Atlas Contact. Dat poëziedebuut kreeg lovende recensies in onder andere De Standaard en de Volkskrant en leverde Haerens ook een nominatie op voor de Herman de Coninck Poëzieprijs, die op 21 maart wordt uitgereikt.

Of haar eigen literaire werk een invloed heeft op haar projecten als Letterzetter en curator van Memento? Haerens zegt dat alles elkaar onvermijdelijk beïnvloedt, maar ze ziet het niet als haar taak om een eigen artistieke visie aan het collectief van schrijvers op te leggen. Ze begeleidt vooral een groep dichters en cureert een festival, en beschouwt zichzelf als de lijm en het gezicht van het project.

Haerens nam het ambt van Letterzetter op na de publicatie van Oerhert, daardoor zijn de twee projecten ook duidelijk gescheiden van elkaar: “Het schrijfproces van die bundel was heel inwaarts, dat is soms een heel eenzame bezigheid. Nu is mijn functie heel publiek en ook collectief. Dat werkt als een slingerbeweging, van introspectief schrijven naar een nood om het schrijven te delen met anderen.”

Collectief stadsdichterschap

Het klassieke stadsdichterschap wordt door één dichter voor enkele jaren ingevuld, maar daar zet Kortrijk zich al een aantal jaar tegen af. Een groep jonge dichters werkt continu samen aan een gemeenschappelijk cultureel project. Dat doen ze door bijeen te komen in maandelijkse ateliers en gesprekken, en daar samen te schrijven en te delen.

Het collectief ademt, er is een constante instroom van piepjonge talenten en een uitstroom van volgroeide dichters. Dichters die vroeger deel uitmaakten van het collectief, zoals Siel Verhanneman en Mattijs Deraedt, zijn ondertussen bekende namen in het Nederlandstalige poëzielandschap.

• Astrid Haerens
• festivals
• memento woordfestival