Dit lees je in het dierennummer van ‘de lage landen’

De roep om meer rechten voor dieren klinkt almaar luider. Waar komt die vraag vandaan? En waarom spiegelen mensen zich zo sterk aan dieren? Dat ontdek je in ‘Allemaal animaal’, het themadossier van het nieuwe nummer van de lage landen.

De lage landen gaat in het themadossier ‘Allemaal animaal’ op zoek naar het dier in de mens en de mens in het dier. Je leest stukken over Reynaert en Vlaanderen, het ‘dierenkoor’ van P.C. Hooft-laureaat Tijs Goldschmidt, de wolf als idool van extreemrechts, de grutto als symbool van de Nederlandse natuur, hybride wezens in de kunst en de gekooide wildernis in onze dierentuinen.

Naast het dossier lees je in het meinummer over het spook van de historische canon, armoedebeleid, zorgen om de Taalunie, Vlaams-Nederlandse samenwerking in de muziek en de verengelsing van het boekenvak.

Hoe het dier een trap hoger kwam te staan

Zo snel als de mens het contact met de natuur is kwijtgeraakt, zozeer is hij het dier ook gaan koesteren. Dat blijft niet zonder gevolgen op juridisch, politiek en sociaal vlak. ‘We moeten snel af van de idee dat de mens aan de top zit’, zeggen de experts.

Het dierenkoor van Tijs Goldschmidt

Toen Tijs Goldschmidt in 1983 voor wetenschappelijk onderzoek op een meer in Tanzania dobberde, werd de bioloog ook een schrijver. Veertig jaar later ontvangt Goldschmidt de P.C. Hooftprijs voor zijn essays waarin hij gedachtesprongen maakt tussen mens en dier, tussen natuur en cultuur.

Vogel van een veranderend vaderland

Nergens anders ter wereld wordt het boerenland zo intensief gebruikt als in Nederland. Dat is desastreus voor de biodiversiteit: ooit was de grutto alomtegenwoordig, vandaag is de vogel des vaderlands in geen velden of wegen te bekennen. Nu de Nederlandse landbouw op de schop moet, is er een kans om de roep van de grutto niet te laten verstommen.

Beest van eigen bodem

De terugkeer van de wolf gaat gepaard met heel wat commotie, maar extreemrechts is onvoorwaardelijk fan. Zij zien in de grijze jager hun ideale samenleving terug: trouw en zorgzaam voor de roedel, woest en wreed tegenover alles daarbuiten.

Waarom Reynaert en Vlaanderen onafscheidelijk zijn

In zijn boek De Reynaert. Leven met een middeleeuws meesterwerk verknoopt Frits van Oostrom het dierenepos met zijn loopbaan in de Middelnederlandse letterkunde. In een bewerkt fragment laat Van Oostrom zien waarom de beroemdste vos ter wereld juist in Vlaanderen zo diep in het collectieve geheugen zit.

Gekooide wildernis

Nederlandse en Belgische dierentuinen brengen jaarlijks bijna vijftien miljoen bezoekers oog in oog met exotische dieren. De exploitatie van wilde dieren, van neushoorn Clara tot gorilla Bokito, heeft een lange geschiedenis die grote maatschappelijke veranderingen aan het licht brengt.

Afschuw en fascinatie

Van de ultieme zonde in de middeleeuwen tot de totale klimaatramp vandaag: in de beeldende kunst confronteren hybriden van mens, dier en ding de kijker met het onvoorstelbare.

Verder in ‘de lage landen’

Het canonspook. Ruim vijftien jaar na Nederland heeft nu ook Vlaanderen zijn historische canon. Willem van Oranje-biograaf René van Stipriaan laat zien dat het concept canon, in oorsprong een lijst met belangrijke teksten, zich moeilijk laat rijmen met de geschiedschrijving. Is zo’n historische canon wel nuttig?

Engelse boeken, so what? Nederlanders en Vlamingen lezen massaal Engelse boeken. Komt het Nederlandstalige werk in de verdrukking? De situatie is niet zo somber als ze lijkt, vinden boekhandelaren en uitgevers. Voor schrijvers en vertalers is het een lastiger verhaal.

De schaduw van de welvaart. Voor het eerst in zijn geschiedenis heeft Nederland een armoedeminister aangesteld. Want achter het beeld van een goed georganiseerde samenleving schuilt een schrijnende werkelijkheid.

Klinkende samenwerking. Dat muzikanten en concertorganisatoren in de Lage Landen de handen in elkaar slaan, is logisch: ze delen een taal en een grens, én kunnen voor hun samenwerkingen rekenen op overheidssteun. Het buurland dient vaak als opstapje voor grotere internationale ambities.

Zorgen om de Taalunie. Nergens anders ter wereld werken twee regio’s zo nauw samen als Nederland en Vlaanderen op het terrein van de taal. De Taalunie is daarin een onmisbaar instrument, maar intern en op politiek niveau heerst er onrust. Waar is de uitweg uit de moeilijkheden?

En ook nog

• De windmolen tussen iconisch erfgoed en polderkitsch

• Stedelijk Museum worstelt met diversiteit

• In het Nederlandse theater bepalen vrouwen de blik

• De literaire biografie in bloei

• Poëzie: de keuze van Jozef Deleu

• Derby der Lage Landen: Frank Keizer en Herr Seele

Recensies

• Judith Koelemeijer – Etty Hillesum. Het verhaal van haar leven
• Astrid Roemer – DealersDochter
• Sacha Bronwasser – Luister
• Marion Bloem – Meisjes uit het dorp
• Nicole Montagne – Het Keizerpanorama
• Benno Barnard – Afscheid van de handkus
• Geerten Meijsing – Siciliaanse brieven. Berichten van Ortygia
• Sandra Langereis – Erasmus’ Lof der zotheid
• Ester Naomi Perquin – Ongevraagd advies
• Roger de Neef – Het hier. Gedichtenboek 1962-2022
• Stefan Hertmans – Verschuivingen
• Thijs Lijster – Wat we gemeen hebben. Een filosofie van de meenten
• Pieter Serrien – In opstand! De geuzen in de Lage Landen, 1565-1578
• Roelof van Gelder – De koopman van Kanton. Jan Bekker Teerlink (1759-1832)
• Erik Thys – Verrukkelijke verraders. Een glamourkoppel, het Avondland en de collaboratie
• Erno Eskens – Denkers en dwalers. Een geschiedenis van de filosofie in de Lage Landen
• Robbert Wigt – Supergaaf. De overtuigende taal van Mark Rutte
• Geert Sels – Kunst voor das Reich. Op zoek naar naziroofkunst uit België
• Reinbert de Leeuw – Over de grens. Klassieke muziek na 1900
• Laurens De Vos – Dramatische vrouwen. Een geschiedenis langs iconische theaterpersonages
• Basje Boer – Pose. Over hoe we kijken en wie we spelen