Vanaf vandaag, 30 augustus, kun je weer nummers kiezen voor de Lage Landenlijst, een door luisteraars uit Vlaanderen en Nederland samengestelde hitparade van het beste Nederlandstalige lied sinds 1945. Gisteren is een boek gepresenteerd met dezelfde invalshoek: Watskeburt, Lage Landen? van journalist en muziekfanaat Peter Van Dyck.

Het is een ‘nieuwe traditie’ sinds 2016: de Lage Landenlijst, een gezamenlijke reeks uitzendingen van het Vlaamse Radio 1 en een Nederlandse zender. Eerst was dat NPO1, sinds 2018 zijn het de regionale omroepen van Brabant, Limburg en Zeeland – niet toevallig de provincies die aan België grenzen.

Luisteraars kiezen daarbij de honderd beste nummers in het Nederlands. Vanaf vandaag, 30 augustus, kun je op deze pagina je top drie insturen. Vorig jaar waren dit de drie meest gekozen nummers: ‘Ruimtevaarder’ van Kommil Foo, ‘Ploegsteert’ van Het Zesde Metaal en ‘Zoutelande’ van BLØF en Geike Arnaert.

Wie dit jaar de top haalt, weten we op zaterdag 14 september: dan volgt de slotuitzending met de honderd nummers die door de luisteraars zijn aangedragen. In die slotshow, en in de startuitzending vandaag, is Peter Van Dyck te gast. Deze Vlaamse (muziek)journalist publiceerde bij Lannoo zopas een boek dat volgens de ondertitel een ‘eigenzinnige canon van het Nederlandstalige lied’ wil zijn: Watskeburt, Lage Landen?. Op de radio zal Van Dyck minder bekende nummers en artiesten onder de aandacht brengen.

Watskeburt, Lage Landen? werd gisteren in Gent aan het Vlaamse publiek gepresenteerd, vandaag volgt Nederland met een boekvoorstelling in Amsterdam, waar Spinvis een minioptreden zal geven. Spinvis, het muzikale alias van Erik de Jong, leverde ook het woord vooraf. Daarin schrijft hij onder meer: “Dit boek gaat over taal. Het huwelijk tussen taal en muziek is in popliedjes heel bijzonder.”

Die focus op taal is inderdaad wat dit boek bijzonder maakt. Van Dyck koos er niet alleen voor om enkel het Nederlandstalige lied sinds 1945 in Vlaanderen en Nederland te belichten (en niet bijvoorbeeld de hele popgeschiedenis van de Lage Landen), ook vindt hij zijn ingang in de besproken muziek minstens evenveel via de teksten als via de melodie en de arrangementen.

Van Dycks selectie is eigenzinnig en vooral heel breed: van Jo Leemans tot Brihang, van Johnny Jordaan tot Boef en van Drs. P tot De Jeugd van Tegenwoordig, die de titel van het boek leverden. “Zolang het geloofwaardig klinkt, kan alles”, zei Van Dyck daarover tijdens de boekpresentatie. Hij werd daarin bijgestaan door Eva De Roovere en Raf Walschaerts (Kommil Foo).

Watskeburt, Lage Landen? is deels chronologisch en deels thematisch opgebouwd. Er zijn zeven grote delen: ‘Volkszangers’, ‘Chansonniers & Cabaretiers’, ‘Polderrockers’, ‘Popmelomanen’, ‘Nieuwe meisjes’, ‘Kosmopolieten’ en ‘Speelvogels & hiphoppers’. In die grote delen vind je telkens verschillende hoofdstukken waarin Van Dyck een thema uitwerkt. Zo staan in ‘Volkszangers’ zowel de hoofdstukken ‘Deugddoende ellende (over o.a. Johnny Hoes en de Zangeres zonder Naam) als ‘Dylan (en de vrouwen) achterna’, over o.a. Jan De Wilde, Lieven Tavernier, Alex Roeka en Lucky Fonz III.

In elk deel staan ook interviews, met bijvoorbeeld Eva De Roovere en Roosbeef, of met Henny Vrienten en Kris Wauters van Clouseau.

Het was uitdrukkelijk de bedoeling van Van Dyck om geen encyclopedisch werk te maken, maar ook om verder te kijken dan de sappige anekdotes, die rijkelijk vloeiden tijdens de boekpresentatie, vooral bij monde van Jean Blaute. Die vertelde onder meer hoe hij een repetitie met Raymond van het Groenewoud opnam op een rondslingerende cassette en zo originele thuisopnames van Bob Dylan wiste, en hoe hij op café de producer van Wim De Craene werd.

Van Dyck wilde diepgang in zijn boek: wat doen al die zangers, muzikanten en tekstschrijvers in het Nederlands? Hoe doen ze dat? In de woorden van de uitgever op de achterflap: Watskeburt, Lage Landen? is ‘een cultuurgeschiedenis die de brug slaat tussen jong en oud, Nederlands en Vlaams, levenslied en hiphopbeat’.

De auteur wilde diepgang: wat doen die muzikanten met het Nederlands? En hoe doen ze dat?

Of Van Dyck in die opzet is geslaagd, lees je later in een uitgebreide recensie van Van Dycks lijvige boek (bijna 500 pagina’s). Wat hij tijdens de boekpresentatie alvast wel heeft overgebracht op de aanwezigen, is zijn enthousiasme voor Nederlandstalige muziek. En ook dat was een deel van zijn ambitie: het woord canon staat dan wel in de ondertitel, maar Van Dyck interpreteert dat vooral als een richtsnoer, een handreiking. Zijn boek is dan ook geen definitieve ‘lijst’, geen verplicht nummer, maar een uitnodiging. Wie die aanneemt, kan er zijn of haar voorkeuren uitpikken én er dingen aan toevoegen.

En dan nu: lezen. Én luisteren. Bij het boek horen uitgebreide afspeellijsten op Spotify, gerangschikt per hoofdstuk. In de onderstaande lijst zet Van Dyck de ‘grootste delicatessen’ samen. Benieuwd naar de overlappingen met de Lage Landenlijst op de radio.