De vijf beste stukken van het jaar over maatschappelijke ontwikkelingen
Solidariteit is de hoogste vorm van cultuur
De Vlaamse regering bespaart fors op cultuur. Waar hebben we dat nog gehoord? In Nederland, waar de culturele sector in 2011 200 miljoen moest inleveren. Hind Fraihi bekijkt in haar maandelijkse column ‘Snijpunt’ de gevolgen van de Nederlandse ‘kaalslag’, die veel kunstenaars dwong om als zelfstandige aan de slag te gaan. Dat heeft, naast een paar succesverhalen, ook geleid tot onderbetaling en creatievelingen die elkaars grootste vijand zijn. Haar advies aan de kwetsbare Vlaamse cultuurwereld luidt dan ook: zelforganisatie én solidariteit.
Blijf vallen. Een pleidooi voor geesteswetenschappen
Studenten die voor geesteswetenschappen kiezen, gaan dwars tegen de tijd in. Alleen wat exact is, belooft werkzekerheid, klinkt het tegenwoordig. Ruth Joos steekt de alfa’s een hart onder de riem. ‘Jullie bezitten het kostbaarste wat er bestaat: woorden. Val buiten de categorieën. Blijf vallen.’
Hoe doeltreffend is ons milieubeleid?
Sinds de moderniteit behandelen we de natuur met weinig bescheidenheid. Integendeel, we kennen haar alleen waarde toe als die in winstkansen uit te drukken is. Dat gebrek aan bescheidenheid en zelfbeheersing tegenover de natuur is een langetermijntrend die diep in onze instituties zit. Ons milieubeleid is daar niet tegen opgewassen, want het gaat nauwelijks over de kern van politiek: waardetoekenning. Bovendien graaft het milieubeleid niet voldoende diep om die structurele trends te keren, schrijft Pieter Leroy.
Het multiculturele onbehagen. Over islam, natiestaat en rechtsstaat
Hoewel de islam zich al meerdere decennia in België bevindt, heeft hij zich nog niet naadloos ingeschoven in de samenleving. Uit onderzoek blijkt dat een derde van de Belgen zich door de aanwezigheid van de islam een vreemde in eigen land voelt. Hoe valt die distantie te verklaren? Een mogelijke uitleg is dat de rechtsstatelijke en universele principes die de contouren van elke moderne natiestaat vormen onvoldoende stroken met de tolerantiegraad die je van mensen kunt verwachten. Zo raakt de islam een belangrijke zenuw van de westerse samenleving: de plaats waar de cerebrale rechtsstaat langs het hart van de natiestaat schuurt. Wat valt daaraan te doen, vraagt François Levrau zich af.
Hoe identiteitspolitiek de ongelijkheid overschaduwt
© ID / Bas Bogaerts
Extreemrechts en moslimextremisten zijn loten van dezelfde stam: angst. De wederzijdse vrees voor dominantie van de andere groep voedt het terugplooien op de eigen identiteit, of die nu een wit verleden verheerlijkt dan wel een fundamentalistische interpretatie van de religie aanhangt. Beide extremen komen bovendien los van de marge en dringen dieper door in de samenleving, zelfs tot in de instituties. Maar intussen wordt een veel groter probleem overschaduwd, schrijft Hind Fraihi: ongelijkheid.