Zowel over klimaat en biodiversiteit als taal en cultuur ging het in de verkiezingsdebatten in de Lage Landen al te weinig. Achter de schermen zijn er op die terreinen evenwel beloftevolle Vlaams-Nederlandse samenwerkingsverbanden.

Beste lezer,

Vlaanderen en Nederland zien elkaar weer staan om de verkeerde redenen: ze wijzen elkaar de weg in radicalisme. Die vrees sprak onze columniste Anouk van Kampen onlangs uit. Ze hoorde de Nederlandse regering in oprichting ongrondwettelijke maatregelen van de zuiderburen loven en leiders van het Vlaams Belang het Nederland van Wilders als gidsland roemen.

Afgelopen zondag is gebleken dat Vlaanderen het Nederlandse voorbeeld niet is gevolgd: extreemrechts kwam niet als grootste uit de bus. Wellicht is dat juist te danken aan het feit dat N-VA-voorman Bart De Wever goed naar Nederland heeft gekeken. Hij trok lessen uit hoe het was uitgepakt dat VVD-leider Dilan Yeşilgöz de deur voor samenwerking met de PVV van Wilders had opengezet. De Wever zei net op tijd resoluut dat hij géén regering met Vlaams Belang zou vormen en vermeed handig dat migratie, het favoriete thema van extreemrechts, het debat domineerde.

In de rubriek ‘De mening’ van De Standaard betoogde ik dat de komende Nederlandse regering past bij een land dat naar de eigen navel staart, de boze buitenwereld de rug toekeert en zich denkt te kunnen onttrekken aan internationale en juridische verplichtingen. Al wie zich bekommert om de rechtsstaat en hecht aan een rijk en divers cultuurleven kan enigszins opgelucht herademen, nu het “Vandaag Nederland, morgen Vlaanderen” van Vlaams Belang-partijleider Tom Van Grieken niet is bewaarheid.

SOS van Ann Hirsch & Jeremy Angie © James Behesthi / Unsplash

Als de watersnood hoog is

In de verkiezingscampagnes speelden klimaatverandering en biodiversiteitsverlies nauwelijks een rol, terwijl wetenschappers deze gekoppelde kwesties toch zien als enorme bedreigingen die om een snelle en stevige aanpak vragen.

Gelukkig wordt achter de schermen wel volop gewerkt om de grootste klappen op te vangen. In het verhaal Als de watersnood hoog is, gaan Nederland en Vlaanderen met elkaar in zee laat Sjereno Cörvers zien dat noord en zuid soepel samenwerken in de gezamenlijke commissies voor het beheer van de grote, grensoverschrijdende rivieren. Op het vlak van de kustbescherming is de coöperatie minder formeel, maar is er ook een levendige uitwisseling van plannen en ideeën. In de academische wereld zijn de grenzen helemaal flou en werken wetenschappers eendrachtig samen aan projecten zoals Levende Dijken waarbij vegetatie wordt ingezet om de golven te breken.

Voor Den Haag is een enorme hoop zand gedeponeerd om de kustlijn te versterken tegen erosie © Zandmotor

Vergissen we ons van vijand?

Ook om exoten als de Chinese wolhandkrab en de Amerikaanse rivierkreeft een halt toe te roepen, slaan onderzoekers uit de Lage Landen de handen ineen. Deze exoten helpen ecosystemen om zeep en plegen een aanslag op de biodiversiteit. Karin Wolfs trok op met wetenschappers uit Vlaanderen en Nederland die deze dieren onder controle proberen te krijgen. Ze schreef er het smakelijke verhaal Invasie van de waterloopstropers over.

De wetenschappers weten met krabben- en kreeftensleuven heel wat exemplaren te vangen. Maar ze geven grif toe dat we de vijand niet helemaal klein zullen krijgen en dat we ons misschien ook van vijand vergissen. Wij zijn het zelf die zoveel verontreiniging in onze ecosystemen hebben gepompt en hun weerbaarheid zo ernstig hebben verzwakt, dat de exoten welig kunnen tieren.

Wolhandkrabben © Karin Wolfs

Ook vergeten: taal en cultuur

In alle debatten in de aanloop naar de verkiezingen in zowel Nederland als Vlaanderen speelden ook taal en cultuur een bescheiden rol. Ze mogen evenmin op veel warme aandacht rekenen in het hoofdlijnenakkoord van de nieuwe Nederlandse regering.

Intussen gaat de mare dat oud-Kamerlid voor de ChristenUnie Eppo Bruins kandidaat-minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap is. Ik beveel hem alvast van harte lezing aan van het inzichtelijke stuk dat Mathilde Jansen schreef over het Instituut voor de Nederlandse Taal (INT). Deze organisatie legde in 1998 de laatste hand aan het grootste historische woordenboek ter wereld. In drieënveertig banden boekstaaft het de betekenis en geschiedenis van honderdduizenden woorden uit het geschreven Nederlands van 1500 tot 1976. In haar artikel belicht Jansen wat het instituut sindsdien zoal doet om alle kennis over de taal die Nederland en Vlaanderen delen samen te brengen en toegankelijk te maken.

Het in Leiden gevestigde Instituut voor de Nederlandse Taal © Boukje Verheij

Het INT is een knap staaltje Vlaams-Nederlandse samenwerking aan de zorg voor onze gemeenschappelijke taal. De kennis daarvan kachelt achteruit in de Lage Landen. Daar zegt het nieuwe Nederlandse kabinet iets aan te willen doen. “Het bevorderen van de Nederlandse taalvaardigheid wordt weer een kerntaak van kennisinstellingen in het Hoger Onderwijs”, tekenen de vier partijen die de regering zullen vormen op. Tegelijkertijd zijn ze van plan de BTW op boeken, kranten en tijdschriften te verhogen van 9 naar 21%. Dat zal alvast niet helpen om de geletterdheid te doen gedijen.

Met laaglandse groet,

Tomas Vanheste