geschiedenis column

De podcast over koning Willem-Alexander is een goudmijn voor toekomstige historici

Cultuurhistorica Lotte Jensen was de voorbije weken in de ban van de podcast ‘Door de ogen van de koning’, waarin Willem-Alexander zich laat interviewen over zijn koningschap. ‘Ik stel me zo voor hoe latere biografen hier het ene na het andere boeiende gegeven uit optekenen.’ Al moeten ze ook opletten, die biografen.

Weet u wat de allereerste langspeelplaat was die koning Willem-Alexander kocht? Het antwoord luidt: Destiny van The Jackson 5. Verder leerde hij tijdens de coronapandemie golfen, omdat dat een van de dingen was die gewoon door konden blijven gaan. Hij verbeterde zijn techniek door naar YouTube-filmpjes te kijken. En de zoomcalls? Natuurlijk deed hij altijd keurig een stropdas om, maar net als iedereen droeg hij daaronder ook stiekem wel eens een trainingsbroek. Zeker in het begin, want dat gaf “gewoon een goed gevoel”.

Het zijn zomaar wat zaken die voorbij komen in de nieuwe podcast Door de ogen van de koning. Radio-dj Edwin Evers interviewt daarin de koning in zijn werkkamer op het Paleis Huis ten Bosch over de eerste tien jaar van zijn koningschap. Elke aflevering beslaat een jaar en iedere donderdagochtend staat er weer een nieuwe online – de eerste zes gesprekken (2013-2018) heb ik gebingeluisterd.

Wat een goudmijn voor toekomstige historici! Ik stel me zo voor hoe latere biografen hier het ene na het andere boeiende gegeven uit optekenen. Er trekt een wonderlijke mix van persoonlijke en zakelijke gebeurtenissen aan de luisteraar voorbij. Zo gaat het niet alleen over de koninklijke hofhouding, die uit zo’n driehonderd personen (250 fte) bestaat, maar ook over de baard die Willem-Alexander heeft laten staan. De vier vrouwen in huis vinden daar wat van, maar hij is zelf de baas over het scheerapparaat. Hij vertelt over zijn werkzaamheden voor het Oranjefonds, om vervolgens in te gaan op zijn liefde voor Ajax. Podcast blijkt het ideale medium om ernstige met lichte zaken te combineren.

Toekomstige onderzoekers moeten wel beseffen dat dit geen neutrale bron is. De reeks is zorgvuldig geregisseerd en plaatst de monarchie in een gunstig daglicht. In elke aflevering komt ook een bekend of onbekend persoon aan het woord die een positieve ervaring heeft met het koningschap.

Zo bedankt Sven Kramer, die drievoudig Olympisch kampioen op de 5.000 meter schaatsen is, hem voor zijn jarenlange inzet voor de topsport. De eigenaar van een taekwondoschool haalt mooie herinneringen op aan een verrassingsbezoek van de koning. André Kuipers onthult dat hij het nog spannender vond om wapenkoning te zijn tijdens de inhuldiging van de koning in 2013 dan om als astronaut de ruimte in te worden gelanceerd.

Deze Oranjegezinde terugblik op het verleden verraadt intussen veel over de preoccupaties van de eigen tijd: polarisatie, inclusiviteit, het slavernijverleden (inclusief de rol van de Oranjes daarin), de Gouden Koets en klimaatverandering komen uitgebreid ter sprake. Voor rampenhistorici valt er ook veel te leren. Maar liefst twee afleveringen zijn gewijd aan grote catastrofes: het neerstorten van vlucht MH 17 in 2014 en de orkaan op Sint Maarten in 2017. Juist op zulke momenten kan een koning betrokkenheid tonen bij de nabestaanden.

Het boeit wat Willem-Alexander hierover te zeggen heeft. Hij vertelt dat de dood van zijn broer Friso – die omkwam bij een lawine in 2012 ‒ hem empathischer heeft gemaakt. Mensen voelen dat. Hij ziet het als zijn taak om bij rampen een verbindende rol te vervullen, maar zegt tegelijkertijd begrip te hebben voor degenen die daar geen behoefte aan hebben.

Ik moet de koning een compliment maken. De gemiddelde Nederlander doorspekt zijn taal tegenwoordig met onnodige Engelse uitdrukkingen, maar daar heb ik Willem-Alexander geen enkele keer op kunnen betrappen. De enige keer dat hij zijn toevlucht neemt tot het Engels is wanneer hij een out of body experience beschrijft. Die had hij op de dag van de inhuldiging, toen hij zich afvroeg waaraan hij zijn positie had te danken. Vooruit, het zij hem vergeven: het moet een surrealistische ervaring zijn om tot koning der Nederlanden te worden uitgeroepen.

Wel blijkt Willem-Alexander een stopwoordje te hebben: “absoluut!”. Hij gebruikt het minstens tien keer per aflevering. Pas op, het is besmettelijk. Toen een collega-historicus mij deze week vroeg of de podcast een aanrader is, antwoordde ik zonder aarzeling: absoluut!

• Edwin Evers
• Koning Willem-Alexander
• Oranje