literatuur

‘De papieren man’: P.C. Hooft-prijs voor Maxim Februari, 75 jaar Bezige Bij en ander boekennieuws

Als ‘De papieren man’ brengt Dirk Leyman literaire berichtgeving uit Vlaanderen en Nederland. Met deze keer onder meer 75 jaar De Bezige Bij, prijzen voor Maxim Februari en warme aanbevelingen voor een nog beter leven.

Twee keer prijs voor Maxim Februari

De P.C. Hooft-prijs 2020 is toegekend aan de Nederlandse schrijver Maxim Februari
(Coevorden, 1963). Er is 60.000 euro mee gemoeid. De P.C. Hooft-prijs, een oeuvreprijs en een van de hoogste literaire onderscheidingen in Nederland, wordt afwisselend uitgereikt voor proza, poëzie en essays. Nu was het de beurt aan beschouwend proza. Auteur en rechtsfilosoof Maxim Februari drukt daarmee het spoor van Bas Heijne (2017), Willem Jan Otten (2014) en H.J.A. Hofland (2011).

De jury bestond uit Marian Donner, Odile Heynders, Lotte Jensen, Jan de Roder (voorzitter) en Stephan Sanders. Zij schreven in het juryrapport onder meer: “Het perspectief is altijd dat van de schrijver […]. De stijl van de verteller bij Februari werpt een effectieve dam op tegen eenduidigheid, stelligheid en onwrikbaar gelijk. Bovendien biedt die stijl ook de vormen die ironie mogelijk maken zonder te verworden tot sarcasme en niet in de laatste plaats zelfspot zonder dat die verwordt tot ijdelheid.”

Februari (56) is een pseudoniem voor Maximiliaan (Max) Drenth. Hij studeerde kunstgeschiedenis, filosofie en rechten, doceerde rechtsfilosofie aan de Radboud Universiteit van Nijmegen en was columnist voor de Volkskrant en NRC Handelsblad. Zijn debuut De zonen van het uitzicht, toen nog onder de naam M. Februari, won meteen de Multatuliprijs.

Verder schreef hij boeken als Een pruik van paardenhaar (2000), De literaire kring (2007) en De maakbare man. Notities over transseksualiteit (2013). In dat laatste boek wijdt hij uit over zijn transitie van vrouw naar man – hij werd geboren als Marjolijn Drenth en schreef ook een tijdje als Marjolijn Februari.

Februari’s recentste publicaties zijn de hooggewaardeerde roman Klont
(2017) en de essaybundel De onbetrouwbare verteller (2019). Februari maakte dit jaar ook furore met zijn scherpzinnige optreden in het VPRO-programma Zomergasten.

Ook de CCS Croneprijs, genoemd naar de Utrechtste korteverhalenschrijver Cornelius Carolus Stephan Crone, is dit jaar toegekend aan Februari, meldt het Algemeen Dagblad. “Zijn romans, columns en wetenschappelijk werk tonen de waarde van literatuur voor onze veranderende wereld aan”, vond de jury. Aan de prijs is een bedrag van 10.000 euro verbonden.

De Bezige Bij viert 75 jaar in stijl

Uitgeverij De Bezige Bij, ontstaan uit het verzet in de Tweede Wereldoorlog, heeft met gepaste grandeur haar vijfenzeventigjarige bestaan gevierd. Dat gebeurde met een auteursfeest op donderdag 12 december én een nieuwe groepsfoto van alle in het fonds aanwezige auteurs in het Amsterdamse Rijksmuseum. Stephan Vanfleteren nam die opdracht voor zijn rekening, na eerdere befaamde foto’s van Paul Huf in 1969 en Thom Hoffmann in 2004. Volgens Boekblad werden dit keer 129 auteurs en 41 (oud-)medewerkers van de Bezige Bij op de gevoelige plaat gezet – “zichtbaar meer dan bij de twee vorige jubilea”. De foto werd door de auteurs vanzelfsprekend druk gedeeld op Facebook.

De Bezige Bij pakt ook uit met vier gelegenheidsuitgaven van Willem Frederik Hermans, Harry Mulisch, Alessandro Baricco en een nieuwe novelle van Alma Mathijsen. En er is de nieuwe rijmprent van Ramsey Nasr, ‘De dag kan komen’,
die vorige week ingehuldigd werd. De Bezige Bij stak ooit in 1944 – illegaal – van wal met de publicatie van de rijmprent ‘De achttien doden’ (1941) van verzetsman Jan Campert, die in 1943 overleed in het Duitse concentratiekamp Neuengamme. “In gure tijden hebben we poëzie nodig”, aldus zijn zoon Remco Campert, die op zijn negentigste fluks aanwezig was bij de fotosessie in het Rijksmuseum én bij de inhuldiging van Nasrs rijmprent in de hal van het Bezige Bij-gebouw in de Van Miereveldstraat.

Eerder werd ook een fraai vormgegeven, goudkleurige driedubbelelpee gemaakt waarop nagenoeg alle dichters van De Bezige Bij te horen zijn. Zestig gedichten in het totaal, terwijl vierenveertig dichters voor de gelegenheid hun werk inspraken. Van overleden Bij-auteurs als Hugo Claus, Lucebert, Hans Faverey en Harry Mulisch hoor je een historisch geluidsfragment. Deze hoogstaande lyrische wandeling op vinyl brengt uiteraard poëzie van Remco Campert, Hagar Peeters, Jules Deelder, Ramsey Nasr en Cees Nooteboom (maar niet van Simon Vinkenoog). De oplage bedraagt 1.500 exemplaren.

Er is ten slotte ook een box vervaardigd met vijfenzeventig beroemde omslagen uit evenveel jaren Bezige Bij-geschiedenis. Overduidelijk is dat de uitgeverij na een aantal moeilijke jaren weer bruist van het zelfvertrouwen.

Protest tegen verdwijning VPRO Boeken zwelt aan

Steeds meer auteurs en lezers protesteren tegen de verdwijning van het Nederlandse programma VPRO Boeken, dat vanaf januari opgeheven wordt. In het zondagse format –tegenwoordig afwisselend gepresenteerd door Carolina Lo Galbo en Tsjitske Mussche – komen telkens twee auteurs aan bod over hun recente boeken. Er circuleerde een druk gedeelde en ondertekende petitie op initiatief van voormalig presentator Jeroen van Kan. Ironisch genoeg kreeg het programma zojuist de tweejaarlijkse Groenman-taalprijs als bekroning voor “goed en creatief gebruik van de Nederlandse taal”.

Foute romantitel noopt Querido tot herdruk

Hoogst pijnlijke momenten voor een schrijver, wanneer je ontdekt dat op het schutblad van je pas gedrukte nieuwe verhalenbundel een hallucinante fout staat. Het overkwam – daar is hij weer – voormalig VPRO Boeken-presentator, dichter en prozaïst Jeroen van Kan. Op het schutblad van Hoe Matt een dode vis werd, verschenen bij Querido, prijkt in plaats van ‘Hoe’ helaas ‘Hoet’. De uitgeverij besloot de gehele oplage door de papierversnipperaar te jagen en integraal te herdrukken, al kregen een aantal recensenten nog wel de misdruk.

Biograaf en essayist Rob Molin (72) overleden

Onverwacht overleed de 72-jarige schrijver, biograaf en essayist Rob Molin in de Senegalese kustplaats Saly. Daar werkte hij een paar maanden per jaar, meldt Literair Nederland. Molin studeerde Nederlandse taal- en letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam en promoveerde in 1995 op een proefschrift over de poëtica van Adriaan Morriën, van wie hij in 2005 ook de biografie
publiceerde, Lieve rebel. Ook van Bertus Aafjes publiceerde hij in 2014 het levensverhaal, In de schaduw van de hemel. Molin pende ook recensies en essays voor onder meer voor het Limburger Dagblad, Literair Nederland, Poëziekrant en De Gids. Op Neerlandistiek verscheen een uitgebreid In Memoriam.

Literatuur fungeert als citymarketing in Nijmegen

De Nederlandse stad Nijmegen biedt al enige tijd schrijvers een stipendium aan voor boeken waarin de stad een prominente rol speelt, meldt De Gelderlander. Burgemeester Bruls ziet het als een adequate vorm van stadspromotie. Jaap Robben heeft nu als vierde schrijver aanvaard een boek te schrijven waarin de stad opduikt, na A.F.Th. van der Heijden, die de opdracht in 2009 aannam en De ochtendgave publiceerde in 2015. Vorig jaar kregen schrijvers Tessa de Loo en Thomas Verbogt de opdracht, zij zijn wellicht rond in 2022.

Robben mag tot 2023 aan de slag. De stad heeft hiervoor 30.000 euro veil, auteurs krijgen de vrije hand bij de invulling van het verhaal.

Warme aanbevelingen voor een nog beter leven

Behoud de Begeerte warmt zich woensdag 18 december op voor de tiende editie van Aanbevelingen voor een nog beter leven in de Antwerpse Permeke-bibliotheek. “Enkele belangwekkende medemensen” krijgen een podium om terug te blikken op de gebeurtenissen van
het afgelopen jaar. Er wordt gal gespuwd en met scherp geschoten, maar ook vooruitgeblikt.

Aanbevelingen komen onder meer van kinderpsychiater Peter Adriaenssens, de Turkse schrijver Ahmet Altan, mensenrechtenjuriste Yousra Benfquih, sociologe Bea Cantillon, directeur van RoSa vzw Ciska Hoet, Unia-directeur Els Keytsman en schrijver Koen Sels. FULCO zorgt voor muziek.

Kort nieuws

# Gerbrand Bakker is in een opiniestuk in de krant Trouw ongemeen scherp voor het literaire prijzenimbroglio dat dit jaar optrad, in het bijzonder de verwikkelingen rond de BookSpot Literatuurprijs, die nu op zoek moet naar nieuwe sponsors: “Er zal een tijd komen dat er lacherig zal wordt gedaan over de poging van BookSpot om de belangrijkste literatuurprijs te worden door maar liefst vier prijzen toe te kennen, met als volstrekt onbedoeld gevolg dat niemand een van de vier schrijversnamen zal kunnen noemen omdat de bomen dus het bos aan het zicht onttrekken. Het was betekenisloos geworden.”

En Bakker concludeert: “Onbedoeld is de Bookspot Literatuurpijs wel met een enorme knal uitgedoofd: zoals een boom of struik die sterven gaat nog één keer zo uitbundig probeert te bloeien om nageslacht zeker te stellen, werden vier boeken als zaadjes de wereld ingeschoten. Maar: je kunt uitbundig bloeien wat je wilt, het sterven wordt er niet door opgeheven.”

# Vijftig jaar geleden verscheen Turks fruit van Jan Wolkers en dat wekte vooral in Nederland veel geschreven en televisie-aandacht. Onder meer Arnon Grunberg presenteerde mee een tweedelige documentaire over het ophefmakende boek én film, hier na te bekijken. Op de lage landen vroeg Aleid Truijens zich af of je Wolkers’ klassieker nog kunt lezen in #MeToo-tijden.

# De Nederlandse debutante Marieke Lucas Rijneveld is voor haar debuutroman De avond is ongemak
terechtgekomen op een top-tien lijst van ‘beste boeken in Engelse vertaling’ van The Guardian. The Discomfort of the Evening wordt geprezen als “een spookachtige reis”. En er is lof voor “haar zintuiglijke taal en de prachtige, wilde beelden die in de geest blijven hangen”. De vertaling is van Michèle Hutchison.

# Wim Oosterlinck (46), deejay bij de Vlaamse radiozender Qmusic, is gestart met een podcast over literatuur. In ‘Drie boeken’ polst de dj wekelijks bij een centrale gast welke drie boeken je absoluut gelezen moet hebben. “Ik heb de voortdurende neiging om aan iedereen te vragen in welk boek ze bezig zijn en welke titels ze aanraden. Het is een ei dat je niet meteen kwijt kunt in een ochtendshow, dus leek dit me een ideale oplossing”, zegt hij in Het Laatste Nieuws. Onder meer radiocollega Sofie Lemaire, de actrices Leen Dendievel en Joke Devynck, jeugdschrijfster Sylvia Van Driessche en schrijver Roderik Six
passe(e)r(d)en de revue.

# De Nederlandse Stichting Collectieve Propaganda voor het Nederlandse Boek
(CPNB) gaat intenser samenwerken met het leesplatform Hebban, met als belangrijkste doel “de Nederlander te inspireren meer te lezen”. Volgens Eveline Aendekerk, directeur van CPNB, wordt dit “bereikt door samen te werken en elkaars activiteiten te versterken en te vergroten”. De samenwerking past “perfect in de nieuwe strategie ‘De lezer centraal’, die zich richt op het aanwakkeren van de leescultuur in Nederland door lezers te inspireren en te helpen bij hun boekenkeuze”. Uitspraken van Aendekerk in NRC Handelsblad dat lezen een “cup-a-soup-moment” moet worden en influencers een grotere rol moeten krijgen, wekten verbijstering en gelach op, meldt Tzum.

# De Antwerpse Erfgoedbibliotheek pakt uit met de ‘prikkelende’ expo Porno, pulp en literatuur. Pikanterieën en ‘vieze boekjes’, je verwacht ze niet meteen in de eerbiedwaardige Antwerpse Erfgoedbibliotheek, maar tot 14 februari mag je er zonder gêne in hun rijke collectie vintage erotica gluren. Ook de link met erotica uit de naoorlogse Vlaamse literatuur wordt gelegd. De Morgen nam poolshoogte.

# Halfjaarlijks vergast het tijdschrift Stripgids
de fans van de Vlaamse en internationale strips op een uitbundig gestoffeerd nummer op royaal formaat. Het bookazine zoekt altijd opmerkelijke invalshoeken en vraagt zich nu bijvoorbeeld af waarom kinderen tot hun twaalfde strips verorberen, maar daarna afhaken. Verder zoomt het blad in op de geschiedenis van het stripfestival in Angoulême, de jongste lichting aan Sint-Lukas Brussel afgestudeerde stripmakers, ‘ouderen’ in de strip, zestig jaar Rode Ridder en strips op Instagram. Let ook op het flamboyante dossier over stripgrootmacht Italië, de (nietsverhullende) prenten van Ulli Lust en het ABC van ‘grafisch huurling’ Serge Baeken.

# Het jonge Nederlands-Vlaamse literaire platform Karakters gaat in samenwerking met uitgeverij Vrijdag vanaf 2020 een aantal vergeten klassiekers heruitgeven. De eerste eigen uitgave wordt De poort van Natsume Sõseki (1867-1916).

# HP/De Tijd ging op bezoek bij Maarten ’t Hart en sprak hem over zijn leesverslaving. Hij katte ook een aantal collega’s af, onder wie Rob van Essen en Astrid Roemer.

• Behoud de Begeerte
• De Bezige Bij
• gerbrand bakker
• literair nieuws
• Maxim Februari