literatuur

‘De papieren man’: Mark Cloostermans naar Houtekiet, Antwerpse stadsdichters en Frits van Oostrom bekroond

De papieren man zit op het vinkentouw voor de literaire actualiteit in Vlaanderen en Nederland en maakt regelmatig een round-up. In deze aflevering besteedt Dirk Leyman onder meer aandacht aan bewegingen in uitgeversland, de heisa rond de Antwerpse stadsdichters, nieuws uit de biografenwereld én de nieuwe maandenboekjes van Das Mag. Vanzelfsprekend is er opnieuw flink wat literair prijzennieuws.

Ex-criticus Mark Cloostermans nieuwe uitgever van Houtekiet

Mark Cloostermans is vanaf januari 2023 de nieuwe uitgever van de Vlaamse uitgeverij Houtekiet, destijds in 1986 nog opgericht door Julien Weverbergh. Cloostermans (45) volgt – na een lange zoektocht – Els Wouters op, die deze zomer verkaste naar uitgeverij Van In. Het kan een verrassende overstap lijken. Cloostermans, master in Taal- en Letterkunde, stond lange tijd bekend als een van de scherpste laaglandse critici en schreef jarenlang voor De Standaard en andere media. Nogal wat auteurs trilden en beefden bij de gedachte dat hij hun boek zou bespreken. Maar het kwam tot een breuk met De Standaard en Cloostermans schreef nog slechts sporadisch over literatuur.

Eerder publiceerde hij een boek over het werk van Kristien Hemmerechts en schreef voor Luster de gids The 500 hidden secrets of Barcelona. In 2017 volgde Spoiler, een boek over tv-series en klassieke literaire werken bij Van Oorschot.

Sinds 2010 woont Cloostermans in Barcelona waar hij werkzaam is als grant consultant voor kmo’s met innovatieve technologieën die steun aanvragen bij de Europese Unie. Dit jaar verhuist hij terug naar België om aan de slag te gaan bij Houtekiet, waar hij ook auteur is.

In 2020 debuteerde hij namelijk bij Houtekiet met de historische misdaadroman De terugkeer waarmee hij de Fred Braeckman Award voor het beste debuut 2020 won. Onlangs verscheen nog De schaduwkaart, het vierde deel in de serie, geïnspireerd op het werk van Hendrik Conscience. Zijn boeken werden goed onthaald. Cloostermans kondigt nu aan dat hij zijn schrijverscarrière op een laag pitje zal zetten.

“Mark Cloostermans kan met zijn ervaring, kennis en zijn interesse voor innovatie meebouwen aan al de plannen van Houtekiet voor de nabije toekomst om de verhalen van auteurs op allerlei creatieve manieren onder de aandacht te brengen van de lezersmarkt”, klinkt het bij Houtekiet, dat een breed fonds heeft met zowel kinder- als jeugdboeken, non-fictie, thrillers, kookboeken én literatuur met auteurs als Joost Devriesere en Valerie Tack, Jo Claes en Geert van Istendael. Ook Dirk en Guy Verhofstadt publiceren er, net als Wim Distelmans en filosofen als Johan Braeckman en Jean-Paul Van Bendegem.

Cloostermans zal er samenwerken met acquirerend redacteur Liesbet Depauw, de nieuwe acquirerend redacteur Maksim Marissen en de eveneens nieuwe Kimberly Maes als marketing- en productiecoördinator. Houtekiet is onderdeel van VBK-uitgevers waartoe onder meer Atlas/Contact, Meridiaan en Ambo/Anthos behoort. De directie van de Vlaamse tak is in handen van Vé Bobelyn. Houtekiet, dat zijn naam haalde bij de gelijknamige roman van Gerard Walschap, krijgt in zijn segmenten te maken met concurrentie van uitgeverijen als onder meer Horizon, Ertsberg, EPO, Vrijdag en Borgerhoff & Lamberigts.

Antwerpse stadsdichters ‘dood en begraven’?

Antwerpen zit zonder stadsdichters, al had er het begin dit jaar nog vijf. Ruth Lasters legde er in september al het bijltje bij neer, omdat het stadsbestuur een gedicht van haar over de ongelijke behandeling van kinderen en jongeren in het beroepsonderwijs geweigerd had. Dat zette veel spanning op de lijn.

Met de vier overblijvende stadsdichters – Yannick Dangre, Lotte Dodion, Lies Van Gasse en het duo Proza-K – werd een overleg opgestart om tot een nieuwe licentie-overeenkomst te komen met het kabinet van de Cultuurschepen, maar dat gesprek liep stroef. En het stond in de sterren geschreven: op zaterdag 5 november besloot ook het resterende viertal om ontslag te nemen, zij het dat ze elk aparte verklaringen uitstuurden. Er kwam nog een geruchtmakend slotoptreden op Crossing Border, de dag erna.

“We nemen er akte van dat de stadsdichters hun engagement stopzetten. Er was reeds een traject opgestart met schrijversorganisatie PEN Vlaanderen voor een betere omkadering van de werking. We zullen ons nu beraden hoe het verder moet met het stadsdichterschap”, reageerde Cultuurschepen Nabilla Ait Daoud (N-VA) in eerste instantie via haar woordvoerder.

Het feit dat het Antwerpse stadsbestuur – zonder weinig overleg – wil besparen door de culturele projectsubsidies te schrappen zou meegespeeld hebben bij de beslissing. Of er nu nog een stadsdichter komt, is zeer de vraag. De teneur is dat het instituut “dood en begraven” is in Antwerpen, zo stelde Ait Daoud later hardop. Haar uitspraken in diverse interviews zetten verder kwaad bloed. Zo klonk het in de Gazet van Antwerpen: “De burger maakt zich zorgen om zijn energiefactuur en de stijgende prijzen in de supermarkt. De Antwerpenaar ligt niet wakker van de besparingen op cultuur. Echte kunstenaars laten zich trouwens niet remmen door subsidies. Dat heeft Rubens ook niet gedaan.”

“Het stadsdichterschap is een prachtig en belangrijk initiatief voor het Antwerpse cultureel landschap”, repliceerde Ruth Lasters, eveneens in Gazet van Antwerpen. “Een schepen van cultuur kan zich dit soort uitspraken niet permitteren. Het is aan haar om de vrijheid van expressie te waarborgen. Je werkt met kunstenaars, niet met marketeers. Ik vind het zelfs shockerend dat ze zoiets durft zeggen. Ze legt de schuld nu bij de mensen die juist geijverd hebben voor de bescherming van de kunst en het vrije woord. Dat is niet correct. Eigenlijk zou ze nu aan zelfreflectie moeten doen.”

Yannick Dangre voegt daaraan toe: “Het is exact wat ik had verwacht. (…) Het was voor ons al lang duidelijk dat ze een excuus zocht om van het stadsdichterschap af te geraken. En dat heeft ze nu gevonden. Voor ons waren er redenen genoeg om op te stappen, maar behalve het stadsdichterschap stelt zich een veel groter probleem voor het cultuurlandschap in Antwerpen. Maar het is logisch dat een politicus dat minimaliseert. Wij hebben ons constructief opgesteld, net om ons werk te kunnen verderzetten. Dat bleek niet mogelijk en dus hebben wij onze conclusies getrokken.”

De 35-jarige Dangre wordt nu de huisdichter van boekhandel Stad Leest, waar hij op gestelde tijdstippen verzen zal laten weerklinken, zo kondigde boekhandelaar Wouter Cajot aan. “Yannick zal gedurende een jaar zes gedichten schrijven in onze opdracht”, zegt Cajot. “De inhoud is vrij, net zoals de vorm. Zo zal het eerste gedicht vanaf begin december te vinden zijn op onze nieuwe totebags.”

Veel beweging in biografenland

De Neerlandicus, publicist en biograaf Nico Keuning schrijft de biografie van Belcampo (pseudoniem van Herman Pieter Schönfeld Wichers, 1902-1990). Keuning ontdekte honderden brieven van de schrijver in diens nalatenschap, beheerd door Maartje Arian-Schönfeld Wichers, dochter van Belcampo. Deze zouden een nieuw licht werpen op de schrijver, die weinig prijsgaf over zijn persoonlijk leven.

“De brieven en vele documenten vertellen het verhaal van de vrijgevochten jongensjaren van de jonge schrijver Herman in Rijssen, zijn jaren als tbc-patiënt in Renkum en Davos, zijn studententijd in Amsterdam en zijn zwerftochten in binnen- en buitenland.”

De biografie van Keuning zal ingaan op de ontwikkeling van de auteur van brievenschrijver tot verhalenschrijver en inzicht geven in de relatie tussen leven en werk van een veelzijdig en uniek schrijver, kunstverzamelaar, jurist, arts, filosoof, “herenlandloper” en levensgenieter, aldus uitgeverij Querido, waar het boek zal verschijnen.

Het oeuvre van Belcampo is uniek in de Nederlandse literatuur: als auteur van fantasieverhalen vormt de schrijver een genre op zich. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij bekend bij het grote publiek. De verhalen Het grote gebeuren (1985) en De surprise
(uit De ideale dahlia, 1968) werden verfilmd. Belcampo’s oeuvre werd bekroond met de Marianne Philipsprijs, de Prijs van de Stichting Kunstenaarsverzet 1942-1945, de Hendrik de Vriesprijs en de Tollensprijs. Keuning
schreef eerder biografieën van onder anderen Max de Jong, Jan Arends en Willem Brakman. Voor Een zeker onbehagen, de biografie van Bob den Uyl, ontving hij de Mr. J. Dutilhprijs.

Uitgeverij Pluim maakte dan weer wereldkundig dat Lodewijk Verduin de biografie van Nanne Tepper
(1962-2012) gaat schrijven. Tepper brak in 1995 meteen door met zijn debuutroman De eeuwige jachtvelden, bekroond met de Anton Wachterprijs. Vervolgens verschenen nog de romans De avonturen van Hillebillie Veen (1998) en De vaders van de gedachte (1998). Na zijn dood laaide de belangstelling weer op na verschijning van de brievenbundel De kunst is mijn slagveld
(2016). Verduin, ook actief als criticus bij onder meer de lage landen, schreef eerder een studie over het oeuvre van Jeroen Brouwers.

Nog meer nieuws uit biografenland. De Standaard der Letteren en het Antwerpse Letterenhuis gaan op zoek naar wie volgens de lezer op korte termijn een biografie verdient. Er is een oproep gelanceerd met daarin tien namen van mensen uit de culturele wereld van wie het Letterenhuis het archief bewaart. Deelnemers kunnen ook zelf een naam naar voren schuiven van een (al overleden) Vlaamse schrijver, dichter of andere kunstenaar.

De genomineerden zijn onder meer Piet van Aken, Tone Brulin, Gaston Burssens, Gust Gils, Maria Rosseels, Nicole van Goethem en Lea Daan. Of biografieën moeten geactiveerd worden via een publieksstemming, is natuurlijk de vraag. En of het daadwerkelijk zover komt. In 2023 wordt van de genomineerden wel al “een korte levensschets” geambieerd.

Bol.com beteugelt verkoop antisemitische en discriminerende boeken

Bol.com wil de verkoop van antisemitische en discriminerende boeken aan banden leggen. De webshop heeft daarom regels opgesteld om te beoordelen of boeken geschikt zijn voor de verkoop, meldt nu.nl., al geeft Bol.com zelf toe dat het systeem niet waterdicht is.

“De webshop heeft een systeem ontwikkeld dat de beschrijvingen van boeken automatisch scant op mogelijk antisemitische of discriminerende steekwoorden”, aldus een woordvoerder. Komt zo’n steekwoord voorbij, dan beoordeelt een team van moderatoren het boek op geschiktheid voor de verkoop. Als de auteur in het verleden in opspraak is geraakt wegens discriminerende uitlatingen, wordt dat mee in beschouwing genomen. Het systeem en het moderatieteam zijn al sinds januari actief.

“Het systeem is natuurlijk niet volledig waterdicht”, licht de woordvoerder toe. “Daarvoor moet iemand het hele boek handmatig controleren. Bovendien: soms lijkt een boek op basis van de meegeleverde beschrijving discriminerend of antisemitisch. Maar als je het boek daadwerkelijk leest, zit het toch anders.” Een aantal boeken zal sowieso niet meer aangeboden worden. Zo heeft de webshop intussen een aantal boeken van complotdenker David Icke verwijderd vanwege antisemitisme.

Voorleesweek in Vlaanderen

Nog tot 27 november is het in Vlaanderen Voorleesweek. Organisator Iedereen Leest vraagt dan aandacht voor het belang en het plezier van voorlezen. Met de slogan ‘Lezen met je oren’ focust deze Voorleesweek extra op het belang van voorgelezen worden wanneer zelf lezen om welke reden dan ook moeilijk is. Hare Majesteit de Koningin Mathilde las bij de start van Voorleesweek voor aan een klas blinde en slechtziende kinderen van basisschool Kasterlinden. Meer info over alle activiteiten tijdens de Voorleesweek is hier te vinden.

Uitgeversmemoires met panache

Afzwaaiend Podium-uitgever Joost Nijsen, die zelf ook graag de pen vastneemt én er ook lustig op los blogde, blikt terug op zijn wervelende 25-jarige loopbaan waarin hij onder meer Ronald Giphart, Kluun, Arjen Lubach, Etgar Keret, Johan Harstad en Gerda Blees ontdekte en lanceerde. Maar Nijsen vertelt in Uitgeversgeluk
evengoed over successen als over teleurstellingen én over de toenemende druk van het geldgewin. En moet een uitgever voor een schrijver als familie aanvoelen? Zeker is een uitgever een vuurtoren, een baken, de schrijvers die hij belicht, leveren ook een bijdrage aan cultuur en samenleving, vindt hij.

Nijsen vertelt veel anekdoten, en noemt veel namen van collega’s, schrijvers en mensen met wie hij samenwerkte, in een poging ze allemaal recht te doen, dat had misschien niet gehoeven. Interessant is ook zijn kijk op “de dertiende provincie” Vlaanderen, onder meer hoe hij onderschat heeft hoe de taal een dam kan opwerpen én hoe afwachtender en indirecter Vlamingen zijn, ook bij zakelijke afspraken.

Joost Nijsen, Uitgeversgeluk, uitgeverij Podium, 208 p., 20,99 euro.

Kort nieuws

# De nieuwe auteurs voor de 88^ste Boekenweek zijn aangeduid door de Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB). Lize Spit gaat het Boekenweekgeschenk van 2023 schrijven en Raoul de Jong
neemt het Boekenweekessay voor zijn rekening. De Boekenweek vindt plaats tussen zaterdag 11 en zondag 19 maart en heeft als thema ‘Ik ben alles’. Dit jaar werd het boekenweekgeschenk verzorgd door Ilja Leonard Pfeijffer en Marieke Lucas Rijneveld. Zie meer details bij NOS.

# Journalist Anton de Goede maakte een documentaire over de Nederlandse auteur Heere Heeresma (1932-2011), bekend van onder meer Een dagje naar het strand en Zwaarmoedige verhalen voor bij de centrale verwarming. In En de naam is: Heeresma probeert hij daarbij de familiegeschiedenis te ontrafelen. De jonge Heere groeide op in een Amsterdamse nieuwbouwwijk tijdens de Tweede Wereldoorlog. “Het wegvoeren en vermoorden van zijn Joodse vriendjes en vriendinnetjes heeft hem voor het leven gevormd. Heeresma typeerde zichzelf als een jongetje dat “aanwezig, niet aanwezig” was.

De Goede volgt zijn kinderen Marijne en Heere jr., die zich hem herinneren als een “gecompliceerde en soms onaangepaste vader”, aldus de baseline van de documentaire, te zien op NPO 2. De regie is van John Albert Jansen. In dit radiogesprek geeft De Goede meer uitleg.

# Het VPRO-boekenprogramma Brommer op Zee zou ermee ophouden na dit seizoen. Presentatoren Ruth Joos en Wilfried de Jong interviewden in Brommer op Zee anderhalf jaar lang schrijvers en dichters over hun werk, eerst ook nog op Canvas, dat nadien afhaakte. Toch bleef Ruth Joos aan boord. Het is literair weblog Tzum dat het nieuws meldde, toch kwam er intussen nog geen bevestiging bij de VPRO over de stopzetting. Tzum suggereert ook dat er een nieuw boekenprogramma komt, dat schrijver en televisiemaker Özcan Akyol zou gaan presenteren. De laatste maanden steeg de waardering voor het programma, na een nochtans aarzelende start, ook omdat niet altijd voor evidente namen of bestsellerauteurs werd gekozen. Er bleef wel kritiek roezemoezen op bepaalde rubrieken in het programma.

# Literair redacteur en journalist Willem Kuipers (1940-2022) is op 82-jarige leeftijd overleden. Een aantal jaren nam hij de rubriek ISBN in de Volkskrant voor zijn rekening, waarin hij korte signalementen schreef van pas verschenen boeken. Daarnaast schreef hij recensies en interviews voor de krant. In 1997 verscheen zijn boek ISBN van de wereldliteratuur bij uitgeverij Ambo. In 2004 debuteerde hij – met weinig succes – als romancier bij Cossee met De werkplaats.

# Das Mag, dat niet enkel veel debutanten brengt en vergeten klassiekers bovenspit (denk aan de Tove Ditlevsen-trilogie), start nu ook een boekenreeks over de maanden van het jaar. Twaalf schrijvers, twaalf boekjes, twaalf maanden. Dat is het simpele maar originele idee achter De Maanden, een serie die uitdrukkelijk op de verzamelaar mikt. Elk boekje verschijnt vlak voor de desbetreffende maand en houdt de lezer in de weken erna gezelschap. “Ieder boekje nodigt je uit om anders naar de tijd van het jaar te kijken”, klinkt het.

Das Mag heeft voor de reeks zowel in eigen fonds als daarbuiten gerekruteerd. De schrijvers van dienst zijn Alfred Birney, Charlotte Van den Broeck, Sinan Çankaya, Splinter Chabot, Saskia De Coster, Ellen Deckwitz, Rob van Essen, Bregje Hofstede, Raoul de Jong, Manon Uphoff en Arjen van Veelen. Intussen verschenen er deeltjes van Annelies Verbeke, die de spits mocht afbijten met September, van Manon Uphoff en Sinan Çankaya. De kwaliteit is schommelend. Zo kwam Verbeke in haar September niet veel verder dan het parafraseren van haar agenda’s van de laatste jaren.

# Hugo Bousset geeft het stokje door als hoofdredacteur van DW B, voluit Dietsche Warande & Belfort, het oudste literaire tijdschrift van Vlaanderen. Hij was hoofdredacteur sinds 1993. “Bousset, professor emeritus en essayist, heeft de voorbije jaren samen met de kernredactie en redactieraad het tijdschrift vernieuwd én door woelige subsidiewateren geleid”, aldus het persbericht. Onlangs vierde Bousset zijn tachtigste verjaardag.

Hij wordt opgevolgd door Erwin Jans (°1963), die op 1 maart 2023 start. Jans is voornamelijk afkomstig uit de theaterwereld en werkt bij het Toneelhuis. Van 1992 tot 1994 was hij hoofdredacteur van het theatertijdschrift Etcetera. Hij was medeoprichter en redacteur van
freespace Nieuwzuid. Tijdschrift voor literatuur, kritiek en amusement
(1999-2008) en doceert ook.

# De Belgisch-Amerikaanse rockster Sam Bettens debuteert komend voorjaar als literair auteur. In zijn boek Ik ben onderzoekt en verzamelt hij de vele versies van zichzelf die samen Sam maken, zo kondigt Das Mag aan. Sam woont al jaren in Californië en schrijft – net als bij zijn muziek – in het Engels. Het boek verschijnt zowel in het Nederlands als in het Engels, onder de titel All I Am.

# Vijftig jaar geleden werd het fameuze Antwerpse dichtersgenootschap de Pink Poets opgericht. Het genootschap met dertien leden (met onder anderen Paul Snoek, Hugues C. Pernath en Patrick Conrad), zes ereleden en een aantal corresponderende leden ging prat op zijn zin voor esthetische schoonheid en schroomde zich niet voor zijn uitgesproken maniërisme. In 1982, tien jaar na de oprichting, werd het genootschap ontbonden, maar de reputatie zinderde door.

De Antwerpse galerie Verbeeck – Van Dyck organiseert een overzichtstentoonstelling naar aanleiding van het vijftigjarig jubileum, gecureerd door Frank Heirman en met toelichting van literair historicus Manu van de Aa, die aan een biografie van Patrick Conrad werkt. De tentoonstelling loopt tot en met 31 december, te bekijken op vrijdag, zaterdag en zondag, telkens van 13 – 18 u. in Galerie Verbeeck – Van Dyck in de Wolstraat. Parallel met de Pink Poetsexpo loopt er in de galerie ook een tentoonstelling over het plastisch werk van Patrick Conrad naar aanleiding van het verschijnen van de monografie Patrick Conrad. Het plastisch werk 1963 – 2022. Zie meer info bij Poëzie Centraal.

En het prijzengeweld …

# De Grote Poeziëprijs vindt nu toch sponsoring

Half september maakte de Poëzieclub bekend dat in 2023 de Grote Poëzieprijs – de opvolger van de VSB Poëzieprijs – niet uitgereikt zou worden, omdat er geen sponsoring meer bereid werd gevonden. Dat viel niet in goede aarde in poëzieland. En na enig protest en gelobby is er nu toch alternatieve sponsoring aan boord gehaald.

De Poëzieclub laat in een persbericht weten “buitengewoon verheugd te zijn dat Boskalis zich als nieuwe sponsor meldde, zodat toekenning en uitreiking van de prijs in 2023 alsnog kan doorgaan. Dat de nieuwe sponsor de begroting voor de prijsuitreiking in 2023 dekt, én actief meedenkt over het voortbestaan van de prijs op langere termijn, biedt perspectief.” Boskalis doet aan maritieme dienstverlening.

# René van Stipriaan slaat dubbelslag met De Zwijger. Het leven van Willem van Oranje

René van Stipriaan lukte een zelden vertoond staaltje in literair prijzenland. Hij kreeg twee dagen na elkaar een belangrijke prijs toegekend voor zijn biografie over De Zwijger. Het leven van Willem van Oranje (Querido Facto, 2021). Eerst kreeg hij voor zijn boek de Libris Geschiedenisprijs, een dag later ook de tweejaarlijkse Nederlandse Biografieprijs.

“De jury was onder de indruk van de wijze waarop Van Stipriaan met verve en moed de complexiteit van de geschiedenis behandelt en een beeld schetst van Willem van Oranje als een man die steeds vermalen dreigde te worden door alle conflicten waar hijzelf ook bij betrokken was, maar die steeds weer overleefde, door opportunistisch handelen, maar ook door geluk.” De Nederlandse Biografieprijs bekroont elke twee jaar de beste biografie die in het Nederlands taalgebied verscheen. Met de prijs ter waarde van 15.000 euro wil de Stichting Nederlandse Biografieprijs de Nederlandstalige biografen eren. Bovendien wil de Stichting het lezen van biografieën stimuleren.

De Libris Geschiedenisprijs leverde hem ook nog eens 20.000 euro op. “Een boek dat”, aldus de jury, “de komende dertig jaar een standaardwerk zal zijn. Een compleet boek over een onderwerp waar maar weinig historici zich aan zouden wagen.”

René van Stipriaan (1959) is literair-historicus, met een ruime ervaring als onderzoeker, schrijver en presentator. Hij is deskundig op het terrein van de Nederlandse literatuur, en met name de Nederlandse Gouden Eeuw. Ook de Italiaanse Renaissance of de geschiedenis van België, in het bijzonder Wallonië, hebben zijn belangstelling. Van Stipriaan is lid van de raad van bestuur van Ons Erfdeel vzw.

# NS Publieksprijs niet uitgereikt na grootschalige fraude

De NS Publieksprijs wordt dit jaar niet uitgereikt. De Stichting CPNB stelde vast “dat het stemproces op grote schaal is gemanipuleerd. Daardoor is het onmogelijk geworden een eerlijk verloop van de stemming veilig te stellen. Hetzelfde geldt daarmee voor de uitkomst van die stemming”, klinkt het in een persbericht.

“Vanzelfsprekend is de CPNB niet lichtvaardig tot dit besluit gekomen. De NS Publieksprijs sluit nu eenmaal naadloos aan op de doelstelling van de Stichting: het onder de aandacht brengen van Nederlandse boeken en het stimuleren van lezen. Het is droevig dat door de geconstateerde manipulatie deze doelstelling nu tekort wordt gedaan.” Op zaterdag 22 oktober werd het stemproces al even gestuit omdat de mailadressen van Tweede Kamerleden werden gebruikt om te stemmen op Het Coronabedrog van de rechtse Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet. De stemprocedure werd aangepast om de fraudegevoeligheid te verkleinen, maar dat bleek niet voldoende, zo meldde de site Bazarow. Het prijzengeld van 7.500 euro is nu verdeeld over de zes genomineerde auteurs. Naast het bedrag van 1.250 euro krijgen de schrijvers ook een jaarkaart van de NS als leesambassadeurs.

# Haagse Literatuurprijzen voor Bloem, De Groen en Niedekker

In het Nederlandse radioprogramma Kunststof werden dan weer de winnaars bekendgemaakt van vier belangrijke Haagse Literatuurprijzen. Op 12 februari 2023 krijgen Marion Bloem, Dominique De Groen, Donald Niedekker en Marjan Slob deze in handen.

Marion Bloem
(1952) ontvangt de Constantijn Huygens-prijs 2022 voor haar gehele oeuvre: romans, verhalen en gedichten. “Niemand had er een vermoeden van wat er nog zou volgen op Geen gewoon Indisch meisje uit 1983, een boek dat door velen wordt gekoesterd. Bloems productiviteit, niet alleen als schrijver, is overweldigend. Niet alleen het recente en monumentale Indo uit 2020, dat iedereen moet lezen die is geïnteresseerd in het thema identiteit, is persoonlijk, origineel, meeslepend en geschreven vanuit een grote maatschappelijke betrokkenheid”, luidt het.

De Vlaamse dichter Dominique De Groen (1991) valt voor haar vierde bundel Slangen
de Jan Campert-prijs 2022 te beurt. “Sinds haar debuutbundel Shop Girl (2017) weerklinkt de stem van Dominique De Groen luid en duidelijk binnen de Nederlandstalige poëzie.” En: “De slang vervelt en begint aan een wedergeboorte. Dominique De Groen observeert als een havik.” Lees hier onze bespreking van De Groens bundels Shopgirl, Sticky Drama en Offerlam.

Aan Donald Niedekker (1963) is voor zijn roman Waarachtige beschrijvingen uit de permafrost de F. Bordewijk-prijs 2022 toegekend. “Deze poëtische roman is een unicum in de Nederlandstalige literatuur. Niedekker geeft het woord aan een dichtende zeevaarder wiens geest na eeuwen ontsnapt uit de smeltende permafrost. Het levert een zinderende ode op aan de taal en de geschiedenis, die tegelijkertijd geraffineerd een licht werpt op de tijd waarin wij leven. Een roman om je aan vast te vriezen.” Het boek stond ook op de shortlist van de Boekenbon Literatuurprijs. “Met Waarachtige beschrijvingen is Niedekker klaar voor een groter publiek”, schreef Laurent De Maertelaer op deze site.

Marjan Slob
(1964) ontvangt ten slotte de tweejaarlijkse J. Greshoff-prijs voor essays 2022 voor haar boek De lege hemel. Over eenzaamheid. Aan de Constantijn Huygens-prijs is een bedrag van 12.000 euro verbonden. De andere prijzen omvatten 6.000 euro.

# Visser-Neerlandiaprijs voor Frits van Oostrom

Hoogleraar Frits van Oostrom ontving op 15 oktober de Visser-Neerlandiaprijs van het Algemeen-Nederlands Verbond (ANV). Met als doel “de Nederlandse taal- en cultuurgemeenschap te handhaven en ontplooien”, reikt het ANV de prijs elk jaar uit “aan personen die zich inzetten voor mens, maatschappij en hoofdzakelijk de Nederlandse taal.”

“Frits van Oostrom
krijgt de prijs als beloning voor de wijze waarop hij een betekenisvolle bijdrage heeft geleverd aan de Nederlands-Vlaamse samenwerking op wetenschappelijk en cultureel gebied,” laat het ANV weten, “en zijn grote invloed op het wetenschappelijke, literaire en culturele leven in Nederland en Vlaanderen.” Van Oostrom reageerde verbaasd: “De toekenning van deze prijs kwam voor mij als een complete verrassing. Naar ik begreep kwam de voordracht vanuit Vlaanderen, en ik voel mij daardoor eens te meer vereerd”, laat Van Oostrom weten. Van Oostroms boek Maerlants wereld werd in 1996 bekroond met de AKO Literatuurprijs.

KORT

# De Prix Fintro Prijs voor Supporting Young Artists
in de categorie Nederlandstalige Literatuur is op 20 oktober toegekend aan Moya de Feyter, onder meer voor haar boek Een heel dun laagje, “een poëtisch, filosofisch en persoonlijk onderzoek naar licht in al zijn vormen: als natuurlijk verschijnsel, als ritueel kompas, als tegenhanger van duisternis, als icoon van geluk, als deeltje, als golf.”

De prijs bekroont jonge kunstenaars en artiesten tussen 18 en 32 jaar. In de jury, naast uw dienaar, zetelden ook Pat Donnez, Tülin Erkan, Yves T’Sjoen en Jelle van Riet. Vorig jaar ging de prijs naar Charlotte van den Broeck. De winnaar kreeg 10.000 euro, de twee genomineerden ook 2.000 euro.

# De Johnny Van Doornprijs is toegekend aan de Nederlandse dichter Babs Gons en aan voormalig Antwerps stadsdichter Seckou Ouloguem. Volgens de jury hebben ze “met hun baanbrekende inspanningen de weg geplaveid voor toekomstige generaties van Spoken Word artiesten.” Volgens het juryrapport is het “logisch dat de keuze is gevallen op dichters die niet alleen fenomenale invulling geven aan dit genre, maar het genre zelf hebben mogelijk gemaakt, vormgegeven en op de kaart gezet.” Over Gons schreef recensent Lisa Rooijackers op deze site: “Net als haar performances zijn haar papieren teksten zijn krachtig, vastberaden, maar ook kwetsbaar”.

# De Jan Wolkers Prijs voor beste natuurboek van het jaar is essayist en gedragsbioloog Tijs Goldschmidt toegevallen voor Wolven op het ruiterpad. De essaybundel, verschenen bij uitgeverij Athenaeum, is volgens de jury “een boek waar de liefde en bezieling van elke pagina afdruipt”, geschreven in “een meesterlijke stijl.” De Jan Wolkersprijs is een initiatief van Vroege vogels, het Wereld Natuur Fonds en de Volkskrant. De prijs omvat een bedrag van 5.000 euro en een tekening van Siegfried Woldhek. Meer info bij de Volkskrant.

# De Boekenbon Literatuurprijs is dit jaar Anjet Daanje toegevallen, voor haar roman Het lied van ooievaar en dromedaris. De Nederlandse schrijver en scenarist ontving de prijs op 10 november. “Ieder afzonderlijk hoofdstuk is als een goudklompje en gezamenlijk vormen ze een literaire tour de force”, schreef de jury. “Origineel en razendknap uitgewerkt”, stond eerder op deze site te lezen over Het lied van ooievaar en dromedaris.

De Boekenbon Literatuurprijs bekroont het beste Nederlandstalige literaire boek dat verscheen tussen 1 juli 2021 en 30 juni 2022. Fictie en non-fictie komen in aanmerking. De winnaar ontvangt 50.000 euro.

Voormalig Belgisch premier Guy Verhofstadt sprak als juryvoorzitter de eerste Boekenbon Lezing uit. Dat moet een jaarlijkse traditie worden. “Als de politiek afdrijft, koester kunstenaars als lichtbakens”, zo luidde de titel van zijn tekst, die in licht verkorte versie in De Morgen te lezen stond.

# En ten slotte ontving de Vlaamse thrillerauteur Toni Coppers de MAX Gouden Vleermuis, een oeuvreprijs die hem 5.000 euro rijker maakt.

• De Papieren Man
• literair nieuws