literatuur

‘De papieren man’: Johanna Pas is overleden, Grunberg verzamelt essays, Boektopia ziet het groots en het regent prijzen

De papieren man zit op het vinkentouw voor de literaire actualiteit in Vlaanderen en Nederland en maakt regelmatig een round-up. In deze zomeraflevering besteedt Dirk Leyman onder meer aandacht aan het overlijden van Johanna Pas, bewegingen in boekenevenementenland, een nieuwe en bewust ‘KLEIN’-e uitgeverij en een aantal opmerkelijke heruitgaven, waaronder het debuut van Roger Van de Velde. En natuurlijk is er opnieuw flink wat literair prijzennieuws.

Dichteres en ex-boekhandelaar Johanna Pas overleden

Johanna Pas is op 54-jarige leeftijd overleden aan de gevolgen van kanker. Zo’n jaar geleden kreeg ze opnieuw de diagnose van uitgezaaide borstkanker te horen. Pas maakte naam als uitbater van lgbtq+-boekhandel Kartonnen Dozen in de Antwerpense Zurenborgwijk, die in oktober 2022 geen nieuwe overnemer vond. Ze was ook actief als dichter en activist.

Kort voor haar overlijden stelde ze nog haar nieuwe poëzietarotbundel Kringen op het tafelblad voor in de Antwerpse bibliotheek Permeke. “Kort na dat laatste publieke optreden heeft ze moeten opgeven”, klonk het in een boodschap op haar sociale media. Deze zomer verschijnt bij het Poëziecentrum ook nog De onverwachteling. Eerder dit jaar zagen de bundels Was, of hoe ik mijn huid verloor en Voor mij alleen het licht.

Pas, geboren in 1969, schreef zowel proza als poëzie. Ze publiceerde in tijdschriften als Deus Ex Machina
en Gierik. Ze vertaalde diverse romans en poëzie van Kae Tempest, Emma Donoghue en Dorothy Porter. Daarnaast was ze de bezieler van Kartonnen Dozen in Antwerpen, eerder ook bij ’t Verschil. Die inclusieve boekhandel, waarvan de naam verwijst naar de gelijknamige roman van Tom Lanoye, legde zich specifiek toe op lgbtq+-literatuur en sociale rechtvaardigheid.

Emile Verhaerenmuseum wordt in 2030 onderdeel van belevingscentrum

“Het Emile Verhaerenmuseum in Sint-Amands verdwijnt niet. Integendeel, het werk van onze Sint-Amandse trots zal op termijn een ereplaats krijgen in een bruisend nieuw cultureel centrum Water en Woord op een aantrekkelijke plek bij het water”, zo laat de gemeente Puurs weten. “Hierdoor zal een breed publiek én de meerwaardezoekers Emile Verhaeren leren kennen en appreciëren. In afwachting van dit nieuwe project blijft het Verhaerenmuseum actief op de huidige plek.”

Toch riep deze beslissing veel onverwacht protest op. Er werd in de gemeente een petitie opgestart voor het behoud van het museum. “We zijn bang dat het Verhaerenmuseum zou opgaan in het belevingscentrum”, zegt initiatiefneemster van de petitie Charlotte De Keersmaecker in Gazet van Antwerpen. Intussen zijn 1.200 handtekeningen verzameld.

In het cultureel centrum is plaats voorzien voor de collectie van Emile Verhaeren, maar daar komt ook een toeristisch infopunt, een ontmoetingsruimte, een café, streekproducten, theater en film bij. Toch zorgen al die extra’s voor bezorgdheden over het voortbestaan van het Emile Verhaerenmuseum, momenteel gecureerd door Rik Hemmerijckx en ook een vrijplaats voor boeiende tentoonstellingen. De Keersmaeker: “Het Emile Verhaerenmuseum is gewijd aan een van de meest markante figuren uit de Europese literatuur van de jaren 1900. Emile Verhaeren was een belangrijke Franstalige Vlaming en dichter van grote allure.” Conservator Hemmeryckx spreekt van “een immense verkleutering”.

Maar de gemeente Puurs verzekert: “In het centrum, op wandelafstand van de kaai, bouwen we in de toekomst een nieuw belevingscentrum. Hier krijgt het werk van Verhaeren niet alleen zijn eigen plek, het wordt versterkt door het eigentijds te vertalen. Ook de omgeving rondom zijn graf maken we nog aantrekkelijker.”

Nieuwe uitgeverij houdt het ‘KLEIN’

Er is een nieuwe kleinschalige uitgeverij opgericht, met als initiatiefnemer voormalig Passa Porta-directeur Paul Buekenhout. De naam is eenvoudig: KLEIN, “een van de allerkleinste van de Lage Landen”. Ze zet jaarlijks niet meer dan twee titels op de wereld, zo wordt gemeld.

Voor KLEIN telt het boek, eerder dan de naam en faam van de schrijver. Buekenhout: “Met KLEIN ga ik resoluut voor het ei. Al blijft mijn sympathie en respect voor de kip en de haan reuzegroot.”

KLEIN profileert zich als onafhankelijk en eigengereid. “Een boek van KLEIN past niet in hokjes en genres, het is onstuimig maar weldoordacht. KLEIN heeft “een voorkeur voor opwindend proza met weerhaken, proza met een hoek af.”

KLEIN, zo is aangekondigd, houdt van inhoud maar ook van vorm. Ze koppelt auteurs aan kunstenaars en vormgevers. Buekenhout: “Een boek van KLEIN is mooi, het verleidt en legt zich graag in de handen van de lezer, tegen een heel redelijke prijs.”

Een van de eerste uitgaven wordt Ouroboros Odyssee 2.0 van Paul Claes, met tekeningen van Koenraad Tinel, aangekondigd als een “verrassend vervolg op de Odyssee van Homerus”. Op dit ogenblik maken onder meer Petra Broeders, Paul Buekenhout, Bea De Koster, Gunther De Wit, Relinde Raeymaekers, Alyssa Saro, Kristien Thielemans en Anne-Sophie Vanneste deel uit van het collectief van KLEIN.

Podcast en interactieve wandeling voor 65-jarige Lanoye

Dat Tom Lanoye eind augustus de pensioengerechtigde leeftijd bereikt, valt amper voor te stellen maar dat betekent niet dat hij de pen neerlegt of op de lauweren gaat rusten. Radiopresentator Vincent Byloo zag er een uitgelezen moment in om de schrijver te doorgronden in een podcast, met interviews en geluidsfragmenten uit archieven. Via de VRT-podcast Viva Lanoye (sinds 6 juli online via alle luisterkanalen) wordt een uitgebreide inkijk geboden in de carrière en het leven van de schrijver. Lanoye komt zelf aan het woord, en ook zijn omgeving én mensen die dicht bij hem staan.

De stad Sint-Niklaas heeft zopas ook haar interactieve wandeling rondom Lanoye bijgewerkt. In 2010 lanceerde de stad al een wandelroute in het teken van de Elisabethwijk waar auteur Tom Lanoye opgroeide. Die wandeling krijgt nu een upgrade. De podcast van Byloo over het leven van Tom Lanoye valt te beluisteren tijdens de wandeling.

Kortrijks BoekTopia moet trekker worden voor boekenvak, geen terugkeer naar Antwerpen voor Boekenbeurs

Een volwaardige boekenbeurs in Kortrijk tijdens de herfstvakantie waar “de neuzen van de uitgevers en de boekhandelaren in dezelfde richting” staan, omkaderd met activiteiten in boekhandels, scholen en bibliotheken over heel Vlaanderen. Dat kondigde Vlaams minister-president en cultuurminister Jan Jambon (N-VA) begin juni aan.

Dit najaar trekt het Vlaamse boekenvak – ietwat verrassend – volop de kaart van Boektopia in Kortrijk Xpo, onder meer omdat er met Kortrijk nog contractuele afspraken bestaan tot eind 2024. Boektopia krijgt in de herfstvakantie, één week tussen 28 oktober en 5 november 2023, een doorstart als flink uitgebreid boekenevenement. Volgens Jambon “vullen we zo de leemte op die was ontstaan na het wegvallen van de traditionele Antwerpse boekenbeurs”. En: “Na de Boon-literatuurprijs lanceren we opnieuw een belangrijk evenement dat het boekenvak en het lezen in Vlaanderen het nodige aanzien geeft.”

De Vlaamse overheid zet er flink de schouders onder met 750.000 euro aan middelen via Literatuur Vlaanderen, die doorstromen naar de boekensector. Zo vloeit er 350.000 naar de generieke boekencampagne met boekencheques. Wie een toegangsticket van 12 euro koopt voor Boektopia, krijgt daar een boekencheque van 10 euro bovenop. Er worden 35.000 cheques verspreid, die je tot 6 januari 2024 mag besteden in de Vlaamse boekhandel. En dan is er nog 400.000 euro voorzien voor “aanpalend beleid”, wat dan onder meer leesbevordering – met het Leesoffensief en de Voorleesbuddy’s – én beleving omvat.

Of de boekenliefhebbers zich nu echt in dichte drommen naar de West-Vlaamse stad zullen reppen? Dat is koffiedik kijken. Boektopia, dat in 2023 aan zijn derde editie toe is, kende een aarzelende start. Het boekengebeuren, dat eerst Feest van het Boek zou heten, werd in het leven geroepen door uitgeverijen als Lannoo (dat graag een evenement in West-Vlaanderen wilde) en ook Pelckmans, Standaard Uitgeverij en VBK Uitgevers, na de implosie van Antwerps Boekenbeurs-organisator Boek.be. Maar Boektopia lokte maar mondjesmaat bezoekers, vorig jaar waren er dat 28.000. En qua sfeer was er nog veel werk aan de winkel. Uitgeverijen als Vrijdag, Borgerhoff & Lamberigts en distributeur L&M Books (met belangrijke fondsen als Querido, De Arbeiderspers en Prometheus) tekenden toen bijvoorbeeld niet present. Dat zou nu wel het geval zijn.

“Nu zijn de hoogoplopende geschillen tussen de uitgeverijen weggemasseerd en zullen die er ook hun stek hebben”, klonk het bij Patrick Boeykens, directeur van Boektopia en voorzitter van de GAU (Groep Algemene Uitgevers). Dat gebeurde na overleg met de boekhandelsvereniging Boekhandels Vlaanderen én bemiddeling via het Boekenoverleg, het platform waar alle boekenspelers in Vlaanderen een zegje hebben. Hoe het werkelijk uitpakt en of alle neuzen wel degelijk in dezelfde richting staan, zal moeten blijken de komende weken en maanden. Voorlopig keert de Boekenbeurs dus niet naar Antwerpen terug. “Alleszins niet in 2023.” En wellicht ook niet in 2024. Alle details hier in De Morgen.

Antwerpse comeback voor Zuiderzinnen in de maak?

Springen nieuwe (of beter: oudere) gegadigden in het gat van de verdwenen Antwerpse Boekenbeurs? Het festival ZuiderZinnen maakt wellicht na elf jaar afwezigheid een doorstart. Op 17 september zal het Antwerpse Zuid opnieuw het toneel zijn van het literatuur- en muziekfestival. De oorspronkelijke organisatoren gaan nu samen met een groep liefhebbers een poging wagen het festival nieuw leven in te blazen. Onder meer Axel Daeseleire, Jeroen Olyslaegers, Ernst Löw en bezieler Luc Huybrechts, die terug in België woont, trekken aan de kar. Ook het KMSKA, een trouwe partner uit het verleden, steunt de terugkeer van ZuiderZinnen. Het geld voor de organisatie wordt ingezameld via crowdfunding. En die is naar verluidt dusdanig dat het festival kan plaatsvinden, meldt Gazet van Antwerpen.

ZuiderZinnen bestond van 2000 tot 2012 en bracht meer dan honderd woordkunstenaars die het beste van zichzelf gaven samen op meer dan twintig verschillende podia. Maar langzaam raakte de panache uit het gebeuren. Nadat de subsidies voor het evenement waren weggevallen, hield de organisatie het voor bekeken, ook omdat sprekers en optredende muzikanten slechts moeizaam vergoed konden worden.

Hoe het festival er precies zal uitzien, is nog niet bekend. “Het Zuiderzinnen-DNA blijft hetzelfde, maar evolueert mee met tijd en context”, klinkt het bij de initiatiefnemers. Thematisch wordt er gemikt op ‘zorg’. “Wars van de waan van de dag wil ZuiderZinnen zorgzaamheid hoog in het vaandel dragen”, legt Olyslaegers uit. “Cultuur en literatuur kunnen vormen zijn van zorg voor een samenleving, voor een stad met haar bewoners en verschillende wijken. Zorg voor het publiek betekent ook mensen opzoeken die niet altijd even gemakkelijk in contact komen met cultuur.”

Lander Deweer treedt in de voetsporen van Van Gogh in de Vlaamse Ardennen

De zesentwintigjarige Vincent van Gogh belandde in de zomer van 1879 al wandelend vanuit de Borinage na drie dagen in het gehucht Korsele (Sint-Maria-Horebeke), de Geuzenhoek van de Vlaamse Ardennen, waar een protestantse gemeenschap woont. De verfomfaaide man klopte er aan bij dominee Abraham van der Waeyen Pieterszen om hem er zijn map met schetsen te tonen.

In De vergeten voettocht van Vincent van Gogh (Atlas Contact) reconstrueert freelancejournalist Lander Deweer (die ook al andere boeken op zijn naam heeft én in de buurt van Horebeke woont) de route van Van Gogh en zijn belevenissen in Korsele. Deweer spoorde de nazaten op van Pieterszen, liet zich inspireren door beeldend kunstenaar Johan Tahon en geraakte steeds meer in de ban van de hele sage. Was Pieterszen een belangrijke mentor voor Van Gogh? Overigens staan in de Vlaamse Ardennen de komende maanden een paar evenementen op til rondom de beroemde Nederlandse kunstschilder en dat bezoek aan Korsele.

Boontjes gebundeld

Heuglijk nieuws: na zeven jaar zit er opnieuw beweging in het Verzameld werk van Louis Paul Boon (1912-1979). Voor deel 21 is nu een selectie gemaakt uit de fameuze gepubliceerde cursiefjes, de Boontjes, die de Aalstenaar met zoveel panache pende voor de krant Vooruit tussen 1959 en 1978. Hij mikte op het directe contact met de krantenlezer. Ooit opgezet met de ambitie om er “een meesterwerk in kip-kap” van te maken, blijven ze bij herlezing charmant, ontwapenend en spits, ook als “masker van een zelfbewuste fictieschrijver”. Van de Boontjes kan worden gezegd wat Multatuli beweerde over zijn bundels Ideeën: “ze zijn de Times
van de schrijversziel”, aldus de uitgever.

Door Elsschot geprezen debuut van Roger Van de Velde voor het eerst verschenen

Van de Vlaamse auteur en voormalig journalist Roger Van de Velde (1925-1970) – die zijn oeuvre grotendeels vanuit de gevangenis en als geïnterneerde zou publiceren – verscheen bij uitgeverij Vrijdag recent Scheiding van goederen, de niet eerder gepubliceerde debuutroman van de bekendste “onbekende schrijver” van de Nederlandse letteren. Het was “zijn enige boek dat hij niet achter de tralies schreef”, aldus biografe Ellen van Pelt.

Willem Elsschot spande zich uitermate in om die gepubliceerd te krijgen, maar dat lukte toch niet en de toen negenentwintigjarige Van de Velde was bijzonder zwaar ontgoocheld. In deze “uitzonderlijk knap geschreven eersteling” (dixit Elsschot) vertelt Van de Velde over het huwelijk van zijn moeder met ‘Den Boule’, dat niet veel later op de klippen loopt vanwege wederzijds onbegrip. “Er wordt overgegaan tot de scheiding van goederen waarbij beide partijen uiteindelijk veel verliezen en niets winnen.”

Het boek gaat vergezeld van een nawoord door Van Pelt, die een paar jaar terug de goed onthaalde biografie Deze wereld is geen ergernis waard over Van de Velde publiceerde. “Met vertalingen in het Engels en Duits wordt de Antwerpenaar nu ook internationaal ontdekt”, zegt ze in Gazet van Antwerpen. Van de Velde vocht zijn hele leven tegen een verslaving aan palfium, het geneesmiddel dat hem in zijn greep kreeg, in de gevangenis liet verzeilen en uiteindelijk ook fataal werd – Van de Velde zakte op 30 mei 1970 ineen op een terras aan het Antwerpse station. Van de zeven boeken die Van de Velde in hechtenis schreef, verschenen er vier bij leven en drie postuum.

Grunbergs leesarbeid

In Waarheidsliefde en biefstuk. Essays over leven en schrijven bundelt Arnon Grunberg kranten- en tijdschriftessays uit de periode 1998-2022. Daarin “figureren de schrijvers met wie ik me vijfentwintig jaar lang soms intensief heb beziggehouden”, zegt de auteur. “En in enkele gevallen zou ik willen spreken van Wahlverwandtschaften.” Het gaat van Isaak Babel tot Margo Minco, via W.G. Sebald of J.M. Coetzee naar Irmgard Keun, Frans Kellendonk en Guus Kuijer. Of hij schrijft over Marieke Lucas Rijneveld, Fleur Jaeggy en Judith Herzberg. En over de grootheid van Multatuli. ‘Je kritisch verhouden tot een schrijver, kunstenaar of denker, betekent dat je die serieus neemt.”

Grunberg maakt van sommige stukken ware literaire verdedigingsredes. “Alle romankunst gaat over vervreemding, zonder dat de roman ooit gepretendeerd heeft, durf ik te zeggen, een oplossing te bieden voor die vervreemding”, staat er in het voorwoord. Een bundel om regelmatig open te slaan, zeker voor wie literaire kritiek bedrijft of nauw aan het hart ligt.

Kort nieuws

# De Nederlandse schrijver Pieter Waterdrinker breekt een lans voor Maarten ’t Hart als winnaar van de P.C. Hooftprijs in zijn column in Elsevier. “Als God bestaat – en ook als hij niet bestaat – zou Maarten ’t Hart de volgende laureaat moeten zijn van de P.C. Hooftprijs. Is het niet voor zijn verhalend proza, dan voor zijn essays.” De volgende Hooftprijs zal het niet zijn, want die is alvast bestemd voor poëzie, merkte Arjan Peters op in een reactie. Waterdrinker wijst er verder ook op dat ’t Hart nooit de Constantijn Huygensprijs heeft gekregen.

# Tijdens Literatuur in de Klas maak je kennis met boeiende schrijvers, academici en literatuurcritici uit Vlaanderen en Nederland. Zij reflecteren op de onderwijspraktijk en reiken concrete lesmethoden aan voor in de les Nederlands. Tekenen alvast present op 3 oktober in Amsterdam: poëziepopicoon Ellen Deckwitz, onderzoeker Marloes Schrijvers, neerlandicus Sven Vitse, woordkunstenaar Hind Eljadid, auteur Aya Sabi en theatermaker Imre Besanger. Toch valt op hoe weinig bekende literatuurcritici hier op dit evenement jaar na jaar aan het woord worden gelaten.

Zullen ook van de partij zijn: de ambassadeurs van de Week van het Nederlands Pete Wu en Esohe Weyden. Zij brengen de performance waarmee ze tijdens de Week van het Nederlands langs middelbare scholen zullen toeren. Meer info bij deBuren.

# Sinds 2006 leest iedereen in Nederland in november hetzelfde boek – gratis af te halen in de bibliotheek, als onderdeel van een grote leesbevorderingscampagne. Maar nu wordt er serieus aan het evenement gesleuteld. Met een nieuwe naam en een nieuw concept: Nederland Leest wordt nu Heel Nederland Leest. Details bij Bibliotheekblad.

# Het werk van Mensje van Keulen wordt dit najaar ‘gedundrukt’, meldt Tzum. In deze fraaie bloemlezingenreeks van uitgeverij Van Oorschot doken eerder al onder meer Kees van Kooten, Annie M.G. Schmidt, Kees Stip en Gerrit Komrij op. “Voor Alles raak – alweer het twaalfde deel in de Gedundrukt-reeks – koos Mensje van Keulen uit haar rijke oeuvre de mooiste, ontroerendste, geestigste en vreemdste verhalen, gedichten en dagboekfragmenten”, klinkt het.

# Deining in Amsterdam over het feit dat het muurgedicht van Remco Campert bij uitgeverij De Bezige Bij aan de Van Mierenveldstraat een belastingaanslag zou moeten krijgen, zo meldde onder meer Het Parool. Want was dat gedicht geen ‘reclame’? Consternatie alom, maar de wethouder van financiën, Hester van Buren, gaf later toe dat het om een vergissing ging en dat ze de aanslag laat annuleren, zie ook Tzum.

En het prijzengeweld…

# Anjet Daanje krijgt nu ook de Constantijn Huygensprijs

De Constantijn Huygens-prijs, de jaarlijkse literaire oeuvreprijs van de stad Den Haag die sinds 1947 wordt uitgereikt, is toegekend aan Anjet Daanje. Sinds haar debuut in 1993 heeft Daanje gebouwd aan ‘”en literair universum dat wat betreft spanwijdte en verteldrift zijn gelijke niet kent”, aldus de jury. Aan de prijs is een bedrag van 12.000 euro verbonden. “Haar boeken tonen de macht van de verbeelding en zitten dicht op de huid van onze tijd”, aldus de jury.

Daanje publiceerde tien romans en heeft daarnaast filmscenario’s, gedichten en korte verhalen geschreven. Voor haar recentste roman Het lied van ooievaar en dromedaris (Passage) won Daanje zowel de Boekenbon Literatuurprijs 2022 als de Libris Literatuur Prijs 2023. Dat brengt het recent vergaarde prijzengeld voor Daanje op liefst 112.000 euro.

Andere romans van haar zijn Delle Weel (2011), jl. (2016) en De herinnerde soldaat (2019), dat haar doorbraak betekende. De jury van de Constantijn Huygens-prijs 2023 bestond uit Aad Meinderts (voorzitter), Jeroen Dera, Rashif El Kaoui, Sanne Parlevliet, Jan de Roder, Mathijs Sanders, Jeannette Smit en Sarah Vankersschaever. De prijs wordt op zondag 21 januari 2024 uitgereikt door Het Literatuurmuseum in samenwerking met Internationaal Literatuurfestival Writers Unlimited in Den Haag.

# Daanje eveneens genomineerd voor de Inktaap 2024

De drie nominaties voor De Inktaap 2024 zijn bekend. Dit jaar zijn De menseneter van Tom Hofland, Het lied van ooievaar en dromedaris
van Anjet Daanje en De Mitsukoshi Troostbaby Company van Auke Hulst
in de running voor de Nederlands-Vlaamse literaire jongerenprijs.

Voor het leesbevorderingstraject van De Inktaap lezen en beoordelen jongeren tussen de vijftien en negentien jaar de winnende titels van drie grote literaire prijzen: de BNG Bank Literatuurprijs, de Boekenbon Literatuurprijs en de Libris Literatuur Prijs en stemmen ze voor hun favoriet. Maar omdat Anjet Daanje zowel de Boekenbon Literatuurprijs als de Libris binnenhaalde, koos de organisatie ervoor docenten Nederlands in het voortgezet onderwijs op te roepen hun stem uit te brengen voor een derde nominatie. De lijst van zeven verkiesbare titels bestond uit de shortlists van de Boekenbon en Libris Literatuurprijs 2023. Een overtuigende meerderheid van de stemmen ging naar De Mitsukoshi Troostbaby Company van Auke Hulst.

De Inktaap wordt sinds 2002 uitgereikt en heeft een stevig palmares, met onder meer Murat Isik, Merijn de Boer, Martin Michael Driessen, Ilja Leonard Pfeijffer, Stefan Hertmans, A.F.Th. Van der Heijden, Yves Petry en recent Carmien Michels.

# Ilse Ceulemans Vlaamse kanshebber op Hebban Debuutprijs 2023

De Vlaamse journaliste en auteur Ilse Ceulemans is de enige Vlaamse genomineerde voor de Hebban Debuutprijs 2023. De vijf boeken werden uit een longlist van vijftien titels gekozen door een lezersjury van ruim honderd lezers. De shortlist wordt gelezen door een vakjury bestaande uit recensenten, boekverkopers, bibliotheekmedewerkers en Hebban-redacteuren. De prijsuitreiking vindt plaats op 1 september tijdens het Debutantenbal in Sociëteit De Kring in Amsterdam. Aan de prijs is geen geldsom verbonden.

De genomineerden voor de Hebban Debuutprijs 2023 zijn dit jaar: De beesten van Gijs Wilbrink (Thomas Rap), De moeders van Mahipar van Forugh Karimi (Meridiaan Uitgevers), De tijdontkenner
van Ilse Ceulemans (Manteau), Het wit tussen de regels van Barbara van der Kruk (Prometheus) en het Land van echo’s van Mark H. Stokmans (Ambo|Anthos).

Ceulemans kruipt in haar in 2022 verschenen romandebuut in de huid van tv-journalist Erik, die niet langer de hoofdvogels mag afschieten en zijn job uitgehold ziet worden. Tot de burn-out in zijn nek valt. Hij herkauwt zijn niet-geleefde levens, miskleunen en amoureuze strapatsen. Milde ontroering én bittere ironie wisselen af in deze geestige, scherp observerende roman.

Tot de eerdere winnaars behoren onder meer Lize Spit met Het smelt (2016), Roxane van Iperen met Schuim der aarde (2017) en Simone Atangana Bekono met Confrontaties (2021).

# Stefan Hertmans is gelauwerd met de Prix Alain Bosquet 2023 voor de bloemlezing uit zijn poëzie Sous un ciel d’airain, verschenen bij Gallimard. De gedichten werden vertaald door Philippe Noble. Het is niet voor het eerst dat Hertmans’ poëzie vertalingen kreeg. Zo verscheen in 2004 de Franse vertaling van Francesco’s paradox bij Le Castor Astral. Er verschenen ook vertalingen in het Engels, Duits, Italiaans, Pools, Georgisch en Spaans. Alain Bosquet (1919-1998) werd geboren in Odessa, hij was een Oekraïner van Joodse origine, maar woonde lange tijd in België. Meer details bij Poëzie Centraal.

# Jan Postma’s essaybundel ‘Is dit alles?’ is bekroond met de Jan Hanlo Essayprijs Groot 2023. De prijs werd dit jaar voor de dertiende keer overhandigd, tijdens een uitreiking in De Balie in Amsterdam. “Na het succes van Vroege werken (2017) keert Jan Postma terug met nieuwe essays over ons gerommel hier op aarde. Is dit alles? plaatst een veelheid aan onderwerpen trefzeker in een groter verband. Al lezende doemen gaandeweg centrale thema’s op: voortplanting en ouderschap, technologie en nuance, fotografie en sentimentaliteit. De essays zijn stuk voor stuk gekleurd door een bepaalde levensfase: die van het jonge ouderschap”, meldt de jury.

# Onderzoeksjournalist Maurice Swirc is voor zijn boek De Indische Doofpot bekroond met de Brusseprijs 2023, de jaarlijkse onderscheiding voor het beste Nederlandstalige journalistieke boek. Swirc wint naast een oorkonde ook een geldbedrag van tienduizend euro. De prijs, een initiatief van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, was aan zijn zestiende editie toe. “Dit boek voldoet in de breedte aan alle eisen die we aan het beste journalistieke boek van 2022 zouden mogen stellen. Daarbij ziet de jury dat dit boek ook zou kunnen dienen als leerstuk over hoe we omgaan met mensenrechten. Je kunt het wel drie keer lezen en iedere keer weer iets nieuws leren”, aldus juryvoorzitter Hasna El Maroudi. Meer details bij Villamedia.

# De nominaties voor de Toneelschrijfprijs 2023 zijn bekendgemaakt. Het gaat dit jaar om Het Sterrehuis van Annet Bremen, De Gliphoeve
van Bodil de la Parra, Geert Lageveen & Maarten van Hinte, Queen of Disco
van Maarten van Hinte en Mater van Femke Van der Steen. De jury, onder voorzitterschap van Knack-recensente Els Van Steenberghe, selecteerde deze nieuwe theaterteksten als de beste vier die in het afgelopen jaar in première gingen. De Toneelschrijfprijs 2023 bekroont de schrijver van het beste oorspronkelijk Nederlandstalig toneelstuk dat tussen 1 januari 2022 en 31 december 2022 in première ging. De prijs, waaraan een bedrag van 10.000 euro verbonden is, geeft een auteur de kans om hun schrijverschap verder te ontwikkelen, zo klinkt het. De winnaar wordt onthuld op het Theaterfestival dit najaar.

# De Nederlandse Rebecca van Raamsdonk, die Nederlands doceert aan hoogopgeleide volwassenen, ziet hoe haar cursisten soms worstelen met alle verwachtingen. Zouden zij het Nederlands ooit perfect leren beheersen, vroeg ze zich af? Het deed van Raamsdonk denken aan de roman De wand van Marlen Haushofer, waarin een vrouw op een dag botst tegen een muur die ze niet ziet, zonder een uitweg. Ze schreef er een essay over, waarvoor ze de Elise Mathilde Essayprijs kreeg.

# De C. Buddingh’-prijs voor Alara Adilow
is op deze site al eerder belicht, zie hier. Adilow ontving deze prijs, die het beste Nederlandstalige poëziedebuut bekroont, voor haar bundel Mythen en stoplichten

# marwin vos won De Grote Poëzieprijs 2023 met haar bundel wilde dood (Het Balanseer). “Wilde dood is niet zomaar de bundel van het jaar. Het is een bundel waar we als jury nog jaren mee zoet zullen zijn, waarbij we meest van al de hoop uitdrukken dat hij iets kan veranderen in het wereldbeeld van de lezers”, schreef de jury in haar rapport.

# Voor de zevende keer op rij reiken Poëziecentrum en deAuteurs de Poëziedebuutprijs uit, niet te verwarren met de C. Buddingh’-prijs. De Poëziedebuutprijs onderscheidt het beste poëziedebuut, verschenen tijdens het voorgaande jaar. De winnaar ontvangt 1.500 euro. Alle Vlaamse en Nederlandse poëziedebuten, uitgegeven bij een reguliere uitgeverij in de periode van 1 januari 2022 tot en met 31 december 2022 kwamen in aanmerking. De jury bestaat uit Cathérine De Kock (voorzitter, journaliste bij De Standaard), Sylvie Marie (dichteres en schrijfdocente), en Lut Missinne (hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde). Zijn genomineerd: Laura Broekhuysen met Wij capabelen (Querido, 2022); Astrid Haerens met Oerhert
(Atlas Contact, 2022) en Emma van Hooff met Placebomens
(Atlas Contact, 2022).

• De Papieren Man