Hoe de strijd tegen het water de Nederlandse identiteit vormde

De Sint-Elisabethsvloed, die zeshonderd jaar geleden over Zuid-Holland spoelde, is een van de zwaarste overstromingen die Nederland troffen. In de levendige herinneringscultuur rondom die noodlottige gebeurtenis gaan nationale trots en een besef van kwetsbaarheid hand in hand. Ook de culturele verbeelding van latere waterrampen speelde met die tegengestelde emoties. Een verhaal over waterwolven, drijvende wiegjes, vaderlijke vorsten en een vinger in de dijk.

Lees meer

Dit artikel komt uit ons nummer met als thema 'Water, vloek en zegen'

Je bent wat je ruikt: hoe geur en cultuur nauw met elkaar verbonden zijn

Hoe rook het vroeger? En hoe bepalend zijn geuren voor onze cultuur? Zulke vragen krijgen steeds meer aandacht in (kunst)historisch onderzoek. Bioloog en filosoof Geerdt Magiels neemt ons mee naar de stinkende zeventiende eeuw én naar de vrij reukloze Lage Landen van vandaag.

Lees meer

Hoe zelfs Willem van Oranje de Nederlanden niet bijeen kon houden

In november 2021 is De zwijger verschenen, het langverwachte boek van cultuurhistoricus René van Stipriaan over Willem van Oranje, de Nederlandse Vader des Vaderlands. Op het hoogtepunt van zijn macht zag het er even naar uit dat Oranje de Vader van de Verenigde Nederlanden zou worden, van noord én zuid. Waarom dat aan het eind van die woelige zestiende eeuw dan toch níét gebeurde, legt Van Stipriaan in dit exclusief voor de lage landen geschreven stuk uit.

Lees meer

Het onvertelde verhaal van de slavenhandel vanuit Oostende

Dat de grote Europese mogendheden betrokken waren bij de slavernij, is bekend. Maar dat er ook vanuit de Zuidelijke Nederlanden fors werd geïnvesteerd in de slavenhandel, is veel minder geweten. In de late achttiende eeuw vertrokken vanuit hotspot Oostende diverse schepen naar de kusten van West- en Centraal-Afrika om er goederen te ruilen tegen mensen. Het aantal slaafgemaakten op Oostendse schepen loopt wellicht in de duizenden. Maar om daar een goed zicht op te krijgen, is grondige studie nodig, schrijft historicus Stan Pannier. Hij voert bij het Vlaams Instituut voor de Zee onderzoek naar deze periode.

Lees meer

Toen de boerderij big business moest worden: de betoging van 1971 als kantelpunt

Tientallen gewonden en zelfs één dode: zo hevig was de massale boerenbetoging tegen het Europese hervormingsbeleid in Brussel op 23 maart 1971. Die manifestatie was niet alleen het eindpunt van een tijd waarin de landbouw nog kleinschalig en gemengd was. Ze markeerde ook de overgang naar een productiegerichte en op technologie gebaseerde landbouw. Vijftig jaar later staat de boer opnieuw voor grote uitdagingen.

Lees meer

Dit artikel komt uit ons nummer met als thema ‘Wat met het platteland?'