literatuur column

‘Clowns zijn we, clowns blijven we’

Thomas Heerma van Voss gaat met enkele vrienden naar de Nederlandse première van een film met Pamela Anderson. De steractrice zou zelf aanwezig zijn. Het hele gebeuren geeft Heerma van Voss een bijzonder onprettige bijsmaak. ‘Nog voor de film is begonnen, wordt de roze loper alweer afgebouwd.’ 

Pamela Anderson komt naar het Ketelhuis. Dat zegt schrijfster Maartje Wortel, en ze nodigt me direct uit om er samen naartoe te gaan – ze is zonder verdere toelichting op een perslijst beland en mag naar de Nederlandse première van The Last Showgirl. In die film speelt Anderson de hoofdrol; Amerikaanse kranten spreken al maanden van haar comeback. Omdat Maartje en ik niet alleen collega’s zijn maar ook vrienden, stem ik zonder twijfelen in. Maartje zegt: “Tommie, ik wil daar alleen maar heen om met jou en Pamela Anderson op de foto te gaan.” 

Daar fietsen we, op een koude maandagavond in Amsterdam. Al dagen hebben we voorpret. Het heeft iets potsierlijks: Anderson, die 57-jarige en iconische actrice uit Baywatch en Home Improvement, in dat onschuldige, fatsoenlijke bioscoopje. Dit is het soort combinatie dat meer bij een rare droom dan bij de werkelijkheid hoort. 

Ook schrijvers Maurits de Bruijn en Hanna Bervoets zijn van de partij. We treffen ze aan bij de fietsenrekken. “Ik sta hier al lang”, zegt Maurits. “Er zijn nog helemaal geen B.N.’ers. Ook nog geen spoor van Pamela.” 

Voor het Ketelhuis is een rode loper neergelegd, die roze is en waarnaast zich zeker vijftien fotografen hebben verzameld. De loper zelf is leeg, op een welkomstcomité na dat bestaat uit vier jonge vrouwen. Ze dragen korte gouden jurkjes en enorme roze verentooien. Deze showgirls heten ons glimlachend welkom. 

Het thema van de avond, dat van tevoren per mail was aangekondigd: come as you are. 

Terwijl Maurits en Hanna voor ons over de roze loper gaan en met veel flitsen worden gefotografeerd, vraagt Maartje aan de showgirls: “Zeg, hebben jullie het niet koud?” 

Gegiechel. “We mogen dat natuurlijk niet zeggen”, zegt een van hen, waarna ze alsnog bekent dat ze het inderdaad erg koud heeft. “Ik hoop dat er meer mensen komen, dan krijgen we het warm.” 

Dan mogen Maartje en ik over de loper. Een fotograaf roept Maartjes naam: of ze even wil poseren? “Alleen met hem”, zegt ze. Ze wijst naar mij. Onze jassen gaan uit, ik klamp me aan Maartje Wortel vast, grijns richting camera’s zonder enig idee te hebben waar ze van zijn, bij welke sites of programma’s ze horen. 

“Nu effe alleen jij, Maartje”, zegt een mannenstem van achter de camera. Ik mag plaatsmaken. Het echte wachten is natuurlijk op Anderson, maar tot die tijd willen ze Maartje Wortel zonder onbekend gezicht ernaast. Iemand van Vogue begint Maartje te interviewen. “Anderson is onlangs gestopt met het dragen van make-up. Durf jij dat dankzij haar ook? Is Pamela een voorbeeld voor je?’” 

“Ja”, zegt Maartje. “Dat is ze.” 

Een producent van distributeur September Film loopt druk heen en weer met wat ze een smoelenboek noemt: een stapel uitgeprinte A4’tjes vol foto’s van bekendheden die zich hebben aangemeld, en daaronder hun naam voor de fotografen. “Het is nog erg rustig, maar de B.N.’ers kunnen elk moment komen.”  

Wat ik eenmaal binnen aantref, doet qua kneuterigheid niet onder voor een doorsnee boekpresentatie. De centrale ruimte van het Ketelhuis is gevuld met statafels. Er zijn kommetjes met snoeptomaatjes, kaasblokjes, wat wasabinootjes, en zo’n veertig pratende en weinig opvallend geklede mensen; geen idee wie ze zijn. Het enige gezicht dat ik herken: de altijd grijnzende stylist Maik de Boer. Zijn tanden geven bijna licht, nog meer dan wanneer ik hem op tv zie. Duikt Anderson hier straks echt op? Staat de vrouw die werd uitgeroepen tot de machtigste Canadees in Hollywood, het icoon waarmee hele generaties zijn opgegroeid, hier straks op tussen de verwassen spijkerbroeken en plakjes ossenworst? 

Daar is Maartje weer. “Ik zei maar wat tegen die mensen van Vogue.” We staan naast Hanna Bervoets – vijftien jaar geleden leerden wij drieën elkaar kennen tijdens het Debutantenbal in De Balie, een evenementje waarop vijf literaire sterren van de toekomst werden geïnterviewd. Ik herinner me nog een vraag die gesteld werd: “Waar zie jij jezelf in de toekomst?” De wildste fantasieën gingen door mijn hoofd, maar een gezamenlijk bezochte première van Anderson, nee, daar had ik nooit rekening mee gehouden. 

Maurits, een goede vriend van Maartje en Hanna, staat er eveneens bij. “Ik ben gek op comebackfilms”, zegt hij. Onze ogen blijven intussen door de ruimte gaan, om te zien of er al iets gebeurt, misschien beveiligers die Andersons komst aankondigen, of een zijdeur die ineens open vliegt voor een grande entree. Anna Drijver komt binnen, de producent met het smoelenboek loopt druk langs de bar, schudt handen en lacht breeduit.  

Maar dan sijpelt het nieuws door. Eerst alleen als gerucht, algauw wisten mensen het zeker. Pamela Anderson komt helemaal niet.   

Opeens staat er een man op de trap, ietwat onwennig houdt hij een toespraak. Hij heet Pim en hij heeft een hoge functie bij de distributeur van The Last Showgirl. Daar op kantoor blijkt men al weken te weten dat Anderson hier niet komt opdraven, zo zegt hij, maar dat is verzwegen omdat het hier anders zoveel leger zou zijn. Excuses komen er niet, Pim lijkt het Anderson hoogstpersoonlijk kwalijk te nemen dat ze deze première niet kan opleuken. Nadat hij trots iets heeft gezegd over de kleinzoon van Francis Ford Coppola en de wijnen die de familie Coppola maakt, somt hij met enig misprijzen de voorwaardes op die Anderson had gesteld om naar het Ketelhuis te komen. Een bodyguard, een chauffeur. Ook was er afgesproken dat het vanavond níét over Baywatch zou gaan. Maar uit frustratie dat Anderson er niet is, kan Pim nu eigenlijk alleen maar over die serie praten.  

Hij spreekt over de kleur van de badpakken die Anderson in Baywatch draagt terwijl ze door de branding rent. Weten we al dat niet al die badpakken dat iconische rood hadden, maar ook geel waren. Ja, echt, géél! Verwachtingsvol kijkt hij de zaal in. En wat is de achternaam van het personage van David Hasselhof, Mitch? Over The Last Showgirl zegt distributeur Pim niks. Over de verdere loopbaan van Anderson, over haar verregaande activisme, al haar films en boeken en interviews: geen woord. Wel noemt hij nog een keer hoe ze in Baywatch door de branding rende en zegt hij over haar afwezigheid: “Pamela Anderson is vijf keer getrouwd geweest, dus we konden al weten dat ze niet te vertrouwen is.” 

Op dat moment tikt Maartje mij aan. “Tommie, zullen we gaan? Ik kwam toch alleen voor de foto.” 

We vertrekken zodra Pim klaar is met sneren en spotten. 

En dus? Waarom ik dit alles opschrijf? In zekere zin is de avond niets meer dan een anekdote – of eigenlijk: de aanloop naar een anekdote die nooit ontvlamt. De superster die niet kwam opdagen; de foto die nooit werd genomen. Toch geeft de hele première me een bijzonder onprettige bijsmaak. Al tijden wordt er veel geschreven over nepnieuws, over onjuiste berichten die zelfs nadat ze ontkracht zijn gretig worden herhaald, over leugens die via de politiek extra voet aan de grond krijgen. Welbeschouwd gebeurt hier op deze avond hetzelfde. Mensen worden verleid met een belofte waarvan ze weten dat die niet zal uitkomen, enkele vroegere literaire sterren van de toekomst komen opdraven om het gebeuren enig cachet te geven en het smoelenboek een beetje te vullen. En zodra de grote ster toch niet verschijnt, kan het grote vingerwijzen beginnen, worden er wat seksistische trappen na gegeven, alles bedekt met een glimlach en een laagje onschuld, ach, zo erg is het allemaal niet, waar maak je je nou druk om, wie wil er nog een blokje kaas? 

Ik moet denken aan wat P.F. Thomése mij laatst zei. Hij debuteerde vlak voor ik geboren werd, en is sindsdien altijd blijven schrijven. Afgelopen najaar verscheen zijn roman Black-out, waarna hij weer op allerlei plekken mocht komen opdraven. “Liever zit ik thuis, maar dit hoort bij het schrijven”, zei hij me. “Clowns zijn we, clowns blijven we.” 

Maartje en ik glippen de bioscoop uit. Nog voor The Last Showgirl is begonnen, wordt de roze loper alweer afgebouwd. De showgirls zijn nergens meer te bekennen. We maken een selfie naast een van de weinige posters die nog niet is verwijderd. Maartje glimlacht breeduit, ik iets aarzelender, en tussen ons in: het gezicht van de grote filmster. Dan fietsen we weg, na een zoveelste avond waarop Pamela Anderson niet naar het Ketelhuis kwam.