kunst recensie

Carolina Bianchi voert een theatraal onderzoek naar femicide

Een theatermaker drogeert zichzelf vrijwillig, belandt hulpeloos in limbo, en niemand die iets doet. The Bride and the Goodnight Cinderella van Carolina Bianchi klaagt systematisch geweld tegen vrouwen aan, maar performt zelf zo’n gewelddadige misdaad. Een femicide over femicide – wat moeten we daarvan denken? Of moeten we iets doen? 

Op een maagdelijk witte scène staan alleen een grote witte tafel met een kanten tafelkleedje, een microfoon en ingrediënten voor wat een goeie cocktail moet worden. Of zo lijkt het toch. Boa noite, Cinderela (“Slaapwel, Assepoester”) is de bijnaam van een verdovende drug die in Brazilië wordt gebruikt om vrouwen in het uitgaansleven te drogeren en te verkrachten. De Braziliaanse theatermaker en performer Carolina Bianchi schenkt zichzelf deze verkrachtingsdrug in, in een glas versierd met discolichtjes. Wat er daarna met haar zal gebeuren, weet ze niet. Schol! Maar, zo benadrukt Bianchi, “I am not the protagonist in this play.” Samen met het CARA DE CAVALO-collectief maakte ze dit eerste deel van de Cadela Força Trilogy, vrij vertaald: de trilogie over “wijvenkracht”. The Bride and the Goodnight Cinderella is een verhaal over femicide. Een collage. Een aanklacht. Een ode. Een klaagzang. Een afdaling.

De bruid in kwestie is Pippa Bacca, een Italiaanse kunstenaar die samen met haar vriendin Silvia Moro van Milaan naar Jeruzalem liftte, gekleed in twee gethrifte bruidsjurken. Met de performance Brides on Tour wilden ze een boodschap uitdragen van liefde en geloof in de goedheid van de mens, maar de tour eindigde abrupt met de brutale moord op Pippa Bacca. 

Terwijl Bianchi vertelt hoe Pippa Bacca verkracht en vermoord wordt in een voorstadje van Istanbul, kijkt een vrolijk lachende Pippa in een bruidsjurk uit de jaren 1980 me aan vanaf het grote scherm. Ik krijg altijd een naar gevoel als ik foto’s van overleden mensen zie, zeker wanneer ik weet dat ze met geweld om het leven zijn gebracht.

Een woedende en bijna-gedrogeerde Bianchi rijgt vervolgens de verhalen van nog meer slachtoffers van femicide aan elkaar: vrouwen die werden vermoord omdat ze vrouw waren. Naast Pippa Bacca ook een soapster, de minnares van een Braziliaanse voetballer, anonieme vrouwen die achtergelaten werden aan de kant van de snelweg. Ze verweeft anekdotes over deze brutale moorden met citaten uit de poëzie en filosofie. Het illustreert Bianchi’s woede en onmacht én het creëert een pijnlijk contrast. Na het zoveelste citaat van een mij onbekende dichter dreig ik een beetje het overzicht te verliezen, maar de proloog blijft een straffe manier om ons te confronteren met gewelddadigheden die vrouwen overal en altijd hebben ondergaan. 

Intussen zakt Bianchi dieper en dieper weg. Uiteindelijk valt ze – zoals ze had aangekondigd – in slaap. Boa Noite Cinderela hits. De zoveelste weerloze vrouw, overgelaten aan de goodwill van… ja, van wie? Mannen? Sisters? De maatschappij? Toevallige omstanders? Aan wie is ze overgeleverd? Wie dat ook moge zijn: we schieten tekort en kunnen haar niet meer helpen.

De afdaling naar haar onderwereld wordt ingezet door een achtkoppig ensemble dat de bühne overneemt. De spierwitte ruimte wordt ontmanteld en bedekt met zwarte plastic doeken. Het doet denken aan het voorgeborchte, een plek los van tijd en ruimte en waar realiteit, droom en slaap door elkaar lopen. Wat volgt is een psychedelische trip die ons dieper en dieper doet afdalen in een tussenwereld, in een nachtmerrie. Pompende beats, groteske beelden, flitsende stroboscopen en expressieve choreografieën verbeelden het systematische geweld tegen vrouwen. Ik voel me onrustig en overprikkeld, ik ben op mijn hoede. De overload aan prikkels treft doel, maar verhindert af en toe ook de emotionele verbinding met wat er gebeurt.  Het geheel aan input voelt soms té rommelig aan.

Intussen zingt en roept de taal. Het ritme van het Portugees lijkt op scanderen, wat de woedende boodschap van deze voorstelling versterkt. De kracht van de taal zelf is een cruciaal inhoudelijk onderdeel: vergelijk Goodnight Cinderella met Boa noite Cinderela. Het heeft iets dreigends, iets sissends. Klank is natuurlijk niet alles – de teksten zijn hoogst literair en worden in het Nederlands vertaald op een scherm boven het podium. Maar die boventiteling leidt soms af van de zeer beeldende voorstelling, en breekt het tempo. 

Op een begraafplaats waar de graven van vermoorde en verkrachte vrouwen zijn opengelegd (of nog niet gesloten?) ligt een bewusteloze Bianchi op een matras. Komt ze nog terug? Of blijft ze dwalen tussen leven en dood, droom en realiteit? Of zij ‘echt’ deze gevaarlijke drug nam of maar deed alsof, doet er eigenlijk niet toe. Ik voel me ongemakkelijk, een beetje vies, een pervert. Waarom houdt niemand Bianchi tegen wanneer ze zich vrijwillig laat drogeren? Waarom blijf ik toekijken? Ben ik ook schuldig? Ik onthoud wat er met Bianchi gebeurt, terwijl zij daar waarschijnlijk geen herinnering aan overhoudt.

Gaat dit te ver? Ja, Bianchi gaat te ver, zonder twijfel. Maar welke grens overschrijdt ze dan? Die van wat door het publiek als aanvaardbaar wordt beschouwd? Precies dát is de realiteit waarmee ze ons confronteert: verkrachting en femicide zouden niet aanvaardbaar mogen zijn. Al te vaak zijn ze dat blijkbaar wel, vooral in de echte wereld. En blijven wij, zoals in de theaterzaal, passief toekijken. 

Gezien tijdens Het TheaterFestival in deSingel in Antwerpen. Carolina Bianchi werkt het komende jaar onder de vlag van Theater Utrecht aan The Brotherhood, deel twee van de Cadela Força Trilogy. 

• De Mediakaravaan 2024
• Theater
• Theaterfestival