BOEKEN OP HET PODIUM. De opmars van gedramatiseerd proza

Het zal wel niet Homeros zelf zijn geweest die honderden jaren geleden met de Ilias in de weer ging en er een persiflage op maakte die we nog altijd kennen als de Batrachomyomachia, het satirische verhaal over de oorlog tussen de kikkers en de muizen. Maar alleen al deze oeroude resonantie laat zien dat van ver voor Christus tot in onze tijd verhalen steevast verhalen hebben opgeroepen. Zowel oraal overgeleverde als geschreven teksten zijn verwerkt in grootse heldendichten en wereldberoemde treurspelen, en op hun beurt zijn van die teksten bewerkingen gemaakt, persiflages, parodieën, libretto’s, dramatiseringen, en – in latere tijd – verfilmingen, documentaires, “verstrippingen”.

Prozateksten omgewerkt tot toneelvoorstellingen, daarover gaat het hier. Want in dit verband is er ook in de Lage Landen sprake van een eeuwenoude traditie. De vier beroemde abele spelen uit onze Middeleeuwen gaan vrijwel zeker terug op epische teksten uit een diep verleden. In de zeventiende eeuw schreef Joost van den Vondel onder heel veel meer Lucifer en Joseph in Dothan, dramatiseringen op basis van het Oude Testament, en bijvoorbeeld ook Faëton of Reukelooze Stoutheid, waarvoor hij te rade ging bij de Metamorfosen van Ovidius. In 1892, twee jaar nadat Louis Couperus zijn roman Noodlot had voltooid, maakte zijn vriend Gerrit Jäger daarvan al een toneelbewerking die korte tijd later tot een – overigens niet erg succesvolle – opvoering zou leiden. Gerrit Komrij modelleerde zijn toneelstuk Het chemisch huwelijk (1982) losjes naar Goethes roman Die Wahlverwandtschaften (1809). En zo is er meer, zeker wanneer we doorstoten naar de afgelopen tien, vijftien jaar, waarin het dramatiseren van romans, verhalen – en zelfs van non-fictie – een ongekend hoge vlucht heeft genomen.

"