Antwerps festival Grafixx brengt het beste van de grafische kunsten samen

Na een jaar afwezigheid is Grafixx terug in De Studio in Antwerpen. Van 26 tot 28 november brengt het festival voor grafische kunsten live performances, expo’s, lezingen, screenings en workshops van Vlaamse, Nederlandse en buitenlandse illustratoren, kunstenaars en uitgeverijen. Onder andere Joost Swarte, Jan Vandeplancke en Martha Verschaffel zijn er te gast.

De negende editie van Grafixx wordt gecureerd door Ephameron, bekend van haar graphic novel Wij twee samen (2015) en van haar illustraties in onder andere The New York Times, De Standaard, De Tijd en Knack Weekend. Na de afgelaste editie van vorig jaar spreekt ze vol ambitie over het aankomende weekend: “Grafixx is als festival uniek in Europa en daarbuiten. Geen enkel ander evenement over grafische kunsten organiseert op dit niveau lezingen, tentoonstellingen en een boekenmarkt met publicaties in eigen beheer. Onze bezoekers komen jaarlijks nog enthousiaster samen rond het alternatieve en kunstzinnige beeldverhaal. Op naar de tiende verjaardag!”

Curator Ephameron: ‘Geen enkel ander evenement organiseert op dit niveau lezingen, tentoonstellingen en een boekenmarkt met publicaties in eigen beheer’

Hieronder zie je twee posters: de afgelaste editie van vorig jaar en die van dit jaar. De campagnevormgeving van beide edities werd verzorgd door illustrator Lukas Verstraete.

Openingsavond door Het Bos

Het festivalweekend wordt geopend met een multimediaal spektakel in samenwerking met Het Bos, net als De Studio een artistiek huis in Antwerpen. Het Bos begon in 2020 al met verschillende residentieprojecten, waaronder samenwerkingen tussen muzikanten en scenografen-kunstenaars. Die lijn trekt de organisatie door tijdens Grafixx met een combinatieprogramma van grafici, scenografen en muzikale acts met diverse specialisaties.

Lezing en expo Martha Verschaffel

Martha Verschaffel is op vele plekken te vinden in het programmaboekje van Grafixx. In 2015 debuteerde de Vlaamse illustrator bij uitgeverij Bries met het boek Lily. Daarnaast maakt ze illustraties voor onder andere rekto:verso en Le Vif. De afgelopen vijf jaar werkte ze aan de opvolger van Lily, het nieuwe beeldverhaal Passages, dat afgelopen zondag 21/11 voor het eerst werd getoond aan het publiek tijdens de boekvoorstelling in het Gentse KASK.

Verschaffel zet de stijl van Lily door in Passages. Ze gebruikt nog steeds heel eenvoudige plastic duwpotloodjes als haar hoofdmateriaal. Daarnaast werkt ze uitsluitend op etspapier, waar normaal gezien op gedrukt wordt. Voor haar nieuwste boek voegde ze wel een extra techniek toe: grafiekpoeder. Tijdens Grafixx toont Verschaffel voor het eerst de originele platen uit het boek Passages in een expositie.

Naast de expo geeft Verschaffel op zondag 28 november ook een lezing. Daarin vertelt ze vooral over haar werkproces van de afgelopen vijf jaar, tijdens het tekenen van Passages. Dromen hebben een grote invloed op haar werk. Dat merkte ze tijdens haar studie al op, waarna ze besloot al haar dromen bij te houden in een document. “Het is altijd mijn basis waarvan ik vertrek als ik aan een nieuw project begin of als ik geblokkeerd zit. Ik droom dan vaak een oplossing voor het probleem waar ik mee zit.”

Verschaffel was dit jaar één van de juryleden van de Grafixx Graduates, waarbij drie eindwerken van vers afgestudeerde nieuwkomers een expositie krijgen op Grafixx. Samen met Dominique Goblet (ERG Brussel) en Thierry Vanhasselt (ESA Brussel) ging Verschaffel (KASK Gent) op zoek naar drie studenten die er met kop en schouders bovenuit staken. Voor 2021 zijn dat Thomas Boussu, Leonore Caterina Marchal en Nicolas Chuard.

Voor Verschaffel was Boussu een duidelijke keuze. De Hasselaar, die pas afstudeerde aan KASK Gent, heeft volgens haar een stijl die erg aansluit bij de visie van Grafixx: “Wat Grafixx zo specifiek maakt, is dat het grafische kunst, illustratie of beeldverhaal heel erg opentrekt. Soms wordt iets in een heel niche hokje geplaatst van strip of beeldverhaal. Het werk van Thomas Boussu is heel autonoom en daarom past het net zo goed op een tentoonstelling als in een boek. Mijn werk zie ik ook zo: een boek vertelt enerzijds een verhaal, maar ik vind het ook belangrijk dat je het boek op eender welke pagina kunt openslaan en kunt genieten van die pagina, los van het verhaal.”

Verschaffel: ‘Een boek vertelt enerzijds een verhaal, maar je moet het ook kunnen openslaan op eender welke pagina en kunnen genieten van die pagina, los van het verhaal’

Door de afgelasting van afgelopen jaar zijn er op deze editie dubbel zoveel aanstormende talenten te zien in de Graduates-expo. In 2020 kozen Gerda Dendooven (Sint-Lucas Gent), Lukas Verstraete (Sint-Lukas Brussel) en Sam Vanbelle (Sint Lucas Antwerpen) drie jonge illustratoren uit: Birthe Janssens, Helene Lespagnard en Indre Svirplyte.

Zelf kijkt Martha Verschaffel op Grafixx vooral uit naar de tentoonstelling van Jan Vandeplancke en de lezing van Joost Swarte op zaterdag.

Lezing Joost Swarte

De uit Nederland afkomstige en internationaal bekende striptekenaar en grafisch ontwerper Joost Swarte baande zich een weg van stripmagazines uit de lokale subcultuur naar een internationale carrière. Hij krijgt vaak opdrachten van gerenommeerde tijdschriften als The New Yorker en het Italiaanse architectuurblad Abitare. Het in 1980 uitgegeven Modern Art is een van zijn bekendste werken.

Zijn New Yorker-bijdragen werden in 2017 gebundeld in een overzichtsboek bij uitgeverij Scratch. Daarnaast staat hij bekend als een voorvechter van de strip die veel betekent voor de strip- en beeldverhaalsector in Nederland en Vlaanderen. In 2012 heeft hij voor zijn oeuvre de Marten Toonderprijs gekregen, de belangrijkste Nederlandse stripprijs. Hier vind je het artikel dat Ons Erfdeel (nu: de lage landen) toen publiceerde.

Expo Jan Vandeplancke

De kunstwerken van Gentenaar Jan Vandeplancke, die tijdens Grafixx exposeert, worden soms omschreven als tekeningen die tot leven zijn gekomen. Ze kunnen zowel op zichzelf staan als een overkoepelend verhaal vertellen.

Grafixx-medewerker Mayken Craenen: “Vandeplancke bevindt zich in een kleurrijke grijze zone. Zijn werk bevraagt clichés met inventieve opstellingen van schilderijen, schijnbare objets trouvés en ongebruikelijke dragers. De esthetische grapjes van Vandeplancke dagen de blik en kunsthistorische kennis van de kijker uit.”

Zine Fest

Tijdens het Grafixx-weekend kun je je laten verrassen op het Zine Fest. Een arsenaal van onafhankelijke tekenaars en uitgeverijen toont daar zijn beeldverhalen, handgemaakte zines en kunstprints. Onder andere uitgeverij Bries (de uitgever van Martha Verschaffel) en Griffioen Grafiek (gespecialiseerd in het werk van Joost Swarte) zijn er te vinden.

De signeersessies van het festival vinden allemaal plaats op het Zine Fest – of je kunt een handtekening bemachtigen na de lezing van je favoriete grafisch kunstenaar.

Animatiefilmvoorstellingen

Naast expo’s, lezingen en workshops heeft Grafixx dit jaar ook een speciaal filmprogramma voor kinderen. Het is een selectie van prachtige animatiefilms die zelden op de kinderzenders te zien zijn.

Zo tonen ze onder andere Munya in mij van de Nederlandse regisseur Mascha Halberstad. Deze stop-motion animatiefilm kreeg de Jury Grand Prize op het internationale tv-festival BANFF World Media Festival in Canada.

In dit artikel is maar een kleine selectie van het Grafixx-programma uitgelicht. Voor de volledige programmatie en tickets kun je terecht op grafixx.be.